Yasemin Bekgöz
Serbest bölgeler; yatırımlar ile üretimi teşvik etmek, teknoloji aktarımını sağlamak ve ticareti geliştirmek amacı ile kurulan özel ekonomi bölgeleridir. Gümrük hattının dışında oldukları için, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari bazı düzenlemeler serbest bölgelerde uygulanmaz. Serbest bölgelerde yatırım yapmak kurumlar vergisi, gelir vergisi, damga vergisi, gümrük vergisi ve KDV teşviklerinin yanı sıra yerli ve yabancı pazarlara ulaşım imkânı, azaltılmış bürokratik prosedür, stratejik avantaj ve tedarik zinciri imkanlarından yararlanma kolaylığı sağlamaktadır.
Serbest bölgelerde ilave olarak teknoloji seviyesini daha da arttıran ve katma değeri yüksek üretime teşvik eden İhtisas Serbest Bölgeleri, İstanbul Havalimanı Serbest Bölge statüsünün İstanbul İhtisas Serbest Bölgesi olarak değiştirilmesi ile hayatımıza girdi. Yazılım ve bilişim sektörleri için Türkiye’deki ilk ihtisas serbest bölgesi ilan edilmesiyle birlikte bugün bölgede çok sayıda yazılım ve bilişim firması faaliyet göstermektedir. Faaliyet gösteren firmaların üçte biri yazılım ve bilişim sektöründe faaliyet göstermektedir.
Yeni Nesil İhtisas Serbest Bölge modeli ile yabancı sermayenin ülkeye çekilmesi ve ihracatçılara cazip imkânlar sunulması amaçlanmakla birlikte dünyadaki uygulamalar da gözden geçirilmektedir.
İhtisas Serbest Bölgeleri’nde faaliyet gösteren kullanıcılar için serbest bölge desteklerine ilave olarak 5 yıl süre ile geçerli olacak şekilde aşağıdaki teşvik kalemleri planlanmıştır;
- 10 nitelikli personelin aylık brüt ücretlerinin %50’si oranında, yıllık 15 bin dolara kadar desteklenmesi,
- İhtisas Serbest Bölgeleri’nde kiralanan arazi ve binalara ilişkin harcamaların yıllık en fazla 75 bin dolara kadar desteklenmesi,
- Bölge işleticilerin ise yatırım safhasında taahhüt ettikleri sabit yatırım tutarının %50’sini geçmemek kaydıyla, bir defada kullandıkları azami 10 yıl vadeli ve 10 milyon ABD Doları’na kadar olan yatırım kredilerinin, faiz veya kâr payı giderleri %50 oranında desteklenmesi.
Yeni Nesil İhtisas Serbest Bölgeleri’nde bu ilave desteklerden yararlanabilmek için bazı şartlar aranmaktadır. Asgari üç yıl önce kurulmuş olan belirli bir ihracat tecrübesine sahip yurt içinde ya da diğer serbest bölgelerde yerleşik şirketler, merkezlerini bölgeye taşımak, şube kurmak ya da çoğunluk hissesine sahip olarak yeni şirket kurmak suretiyle başvurularını gerçekleştirebilir. Yurt dışında bulunan şirketlerin de asgari üç yıl önce kurulmuş olması şartı aranmaktadır. Bu şartı sağlayan şirketler şube kurmak ya da çoğunluk hissesine sahip olarak yeni şirket kurmak suretiyle faaliyet başvurusunda bulunabilir. Son üç yıllık ihracat ortalamasının yıllık en az 250 bin dolar olması gerekmektedir.
Yeni Nesil İhtisas Serbest Bölgeleri döviz kazandırıcı hizmet faaliyetleri ile yabancı yatırımcılar için cazip hale gelmiş olup verilen teşvikler ilerleyen dönemlerde diğer yüksek teknoloji sektörleri kapsayacak biçimde genişletilecektir, ayrıca bu bölgelerin sayısı arttırılacaktır. Bu sayede Türkiye için kritik öneme sahip teknoloji yoğun üretim kapasitesinin artması hedeflenmektedir.