Mustafa Ak
Vizyon Şirket Ortağı / Yeminli Mali Müşavir
İşverenlerce çalışanlara işyerinde veya müştemilatında yemek verilebilmekte zaman zaman bu yemekler dışarıdan temin edilmektedir. Bu amacı sağlamak üzere işveren tarafından yemek kartları veya çeklerine yükleme yapılmaktadır.
Personele işyerinde veya dışında sağlanan yemek hizmeti belirli şartlarla gelir vergisinden müstesnadır. Aynı zamanda yine belirli şartlarla/oranda yemek hizmeti SGK primine esas kazanca dahil edilmez.
Öte yandan Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile 1 Aralık 2022 tarihinden itibaren yemek çeki, kupon ve kart verilmesi suretiyle sağlanan menfaatlere ek olarak nakit ödenen yemek bedelleri de istisna kapsamına alınmıştır. Nakit ödemelerin bir kısmı prime esas kazanca da dahil edilmeyecektir.
Yazımızda işverenlerce çalışanlara yapılan yemek yardımlarını gelir vergisi, katma değer vergisi, damga vergisi ve SGK primi açısından örnekler yardımıyla inceleyerek hangi senaryonun daha cazip olduğu sorusuna cevap bulmaya çalıştık.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/8. maddesine göre çalışanlara işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler gelir vergisinden müstesnadır. Bu istisnada herhangi bir tutar sınırı yoktur. Ayrıca yemek işyerinde yapılabileceği gibi dışarıdan da alınabilir/servis ettirebilir. İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında, çalışanlara yemek vermek suretiyle sağladığı menfaatler gider olarak indirilebilir.
Bu amaçla satın alınan mal ve hizmetler nedeniyle yüklenilen KDV, mal ve hizmet bedeline dahil edilmez ve indirim yoluyla giderilir.
Bu menfaat nedeniyle damga vergisi hesaplanmaz.
Fatura karşılığında yemek hizmetini sunanlara yapılan ödemeler SGK primine esas kazanca dahil edilmez.
Örnek: A AŞ. Lezzet Lokantası’yla yıllık anlaşma yapmıştır. Buna göre lokanta iş günlerinde öğle yemeklerinde 4 çeşit yemek çıkartarak A AŞ’nin işyerine teslim edecektir. Anlaşmaya göre 22 iş günü üzerinden ocak ayında kişi başı yemek ücreti KDV dahil aylık 2 bin 500 TL’dir.
Bu senaryoda tutar sınırı olmadığından sağlanan menfaatin tamamı ücretlinin gelir vergisinden istisna edilecek ve SGK primine esas kazanca dahil edilmeyecektir. Kişi başı aylık 2.314,81 TL gider yazılacak, 185,19 TL KDV indirime konu edilecektir. Damga vergisi de hesaplanmayacaktır.
İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmediği ve yemek hizmetinin, yemek kartı ve/veya yemek çeki hizmeti veren işletmelerin yemek kartlarına yükleme yapılmak veya yemek çeki satın alınmak suretiyle verildiği durumlarda, her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2023 yılı için 110 TL’yi (2022 yılı için 51 TL) aşmayan kısmı gelir vergisinden müstesnadır.
Gelir vergisi uygulamasında 110 TL’ye katma değer vergisi dahil değildir. Bu nedenle 110 TL vergiden istisna edilecek, bu bedele isabet eden KDV işveren tarafından indirim konusu yapılacaktır.
Yemek bedeli tutarının 110 TL’yi aşması halinde, aşan kısım (istisna tutarına isabet eden KDV hariç olmak üzere) net ödenen ücret olarak kabul edilecek ve vergiye tabi tutulacaktır.
İstisnaya isabet eden kısım için damga vergisi hesaplanmaz. İstisnaya konu olmayan brüt ücret üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanır.
2022/22 sayılı SGK Genelgesine göre sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmez. 1/1/2023 tarihinden itibaren uygulanan günlük brüt asgari ücret 333,6 TL’dir. Bu hesaba göre günlük 78,90 TL prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Örnek: A AŞ. tarafından 2022/Ocak ayında bir çalışanın yemek kartına 2 bin 500 TL yüklenmiştir. Ay sonunda kişi başı KDV dahil bu tutarda fatura düzenlenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında vergiye/prime ilişkin hesaplamaları yapalım.
Gelir vergisinde aylık istisna edilecek tutar: 110 X 22 = 2.420 TL
KDV hariç yemek bedeli 2.314,81 TL (2.500 / 1,08) olduğundan bu tutarın tamamı gelir vergisinden müstesna olacaktır. Kişi başı aylık 2.314,81 TL gider yazılacak, 185,19 TL KDV indirime konu edilecektir. Damga vergisi hesaplanmayacaktır.
Günlük 78,90 TL prime esas kazanca dahil edilmeyeceğinden aylık istisna tutarı 78,90 x 22 = 1.735,72 TL olacaktır. Bu durumda 2.500 – 1.735,72 = 764,28 TL prime esas kazanca dahil edilecektir.
1/1/2023 tarihinden itibaren çalışanlara nakit olarak ödenen yemek bedelinin 110 TL’si gelir vergisinden müstesnadır. Bunun için işverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi ve ödemenin fiilen çalışılan günlere ilişkin olması şarttır. İstisna ile ilgili başka şart bulunmadığından çalışanların yedikleri yemekleri fatura/fiş gibi belgelerle tevsik etmesine gerek yoktur. İşverenin de bu durumu sorgulama yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Çalışanlara yapılan ve günlük tutarı 110 TL’yi aşan yemek bedeli ödemelerinin, bu tutarı aşan kısmı istisna kapsamında değildir.
İstisnaya isabet eden kısım için damga vergisi hesaplanmaz. İstisnaya konu olmayan brüt ücret üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanır.
İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı prime esas kazanca dahil edilmez. 01/01/2023 tarihinden itibaren uygulanan günlük brüt asgari ücret 333,6 TL’dir. Buna göre günlük 78,90 TL prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Örnek: A A.Ş. tarafından 2022/ocak ayında bir çalışana yemek bedeli olarak 2.500 TL ödenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında vergiye/prime ilişkin hesaplamaları yapalım.
Gelir vergisinde aylık istisna edilecek tutar: 110 x 22 = 2.420 TL
Net ücret: 2.500 – 2.420 = 80 TL
Brüt ücret: 80 /0,85 = 94,12
Stopaj: 94,12 x 0,15 = 14,12
Damga vergisi: 94,12 x 0,00759=0,71 TL
Günlük 78,90 TL prime esas kazanca dahil edilmeyeceğinden aylık istisna tutarı 78,90 x 22 = 1.735,72 TL aylık istisna tutarı olacaktır. Bu durumda 2.500 – 1.735,72 = 764,28 TL prime esas kazanca dahil edilecektir.
Yapılan düzenlemelerden sonra gelir vergisinde vergiden istisna edilen tutar ile prime esas kazanca dahil edilmeyecek tutar arasındaki makas açılmıştır. Bu nedenle SGK’nın konuyla ilgili bir genelge yayımlayarak primdeki istisna tutarını, gelir vergisiyle eşitlemesi gerektiğini düşünmekteyiz.
Şimdi senaryoları mukayese edelim. Hizmet erbabının 22 gün çalıştığı varsayıldığında gelir vergisi istisnasına tabi olarak karta yüklenebilecek azami tutar ocak ayı için 2.613,60 TL’dir. Bu tutarın 2.420 TL’si gelir vergisinden müstesna olacak, 193,60 TL KDV indirilecektir. 2.613,60 TL yemek bedeli nakit ödenirse KDV’ye tekabül eden kısım olan 193,60 TL net ücret olacak ve brüte iblağ edilip üzerinden vergi hesaplanacaktır.
Bu nedenle aylık 2.420 TL’ye kadar karta yükleme ile nakden ödeme, gelir vergisi açısından aynı sonucu doğurur. Bununla birlikte bu tutar karta yüklendiğinde gider yazılacak tutar azalır indirilecek KDV oluşur, nakit ödenirse gelir vergisinden istisna olan ücretin tamamı gider yazılır, indirilecek KDV yoktur.
Ocak ayı için 2.420 TL üzerindeki nakden ödemelerde ise aşan kısım nedeniyle ücretli için gelir vergisi hesaplanacaktır.
Sonuç olarak her bir işletmeyi ayrı değerlendirmek gerekmekle birlikte; sürekli olarak devreden KDV’si bulunan işletmelerin istisnayı aşmayacak şekildeki yemek yardımlarını nakit olarak yapmasının, sürekli olarak KDV ödeyen ve geçmiş yıl zararları gibi nedenlerle kurumlar vergisi/geçici vergi ödemeyen işletmelerin ise yemek kartlarına yükleme yapmasının daha avantajlı olduğu kanaatindeyiz.
Prime esas kazanca dahil edilecek tutar açısından ise nakit ödeme ile karta yükleme arasında bir fark yoktur.