Bilindiği üzere; KDV oranlarının belirlendiği ve güncellenmiş 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na ekli I Sayılı Liste’nin “A-Gıda Maddeleri” bölümünde yer alan malların teslimi (özel tüketim vergisine tabi olanlar hariç) %1 oranında katma değer vergisine tabidir. Anılan Kararın eki II nolu Liste’nin 24 nolu bendi hükmünde yer alan “gazino, açık hava gazinosu, bar, dans salonu, diskotek, pavyon, taverna, birahane, kokteyl salonu ve benzeri yerler hariç olmak üzere kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, kıraathane, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen yerler, yemeği pakette satan veya diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler, lokanta, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde verilen hizmetler (bu yerlerde verilen hizmetlerin alkollü içeceklere isabet eden kısmı hariç) ise %10 oranında katma değer vergisine tabidir.
KDV Uygulama Genel Tebliği’nin “2.4. Yiyecek ve İçecek Sunulan Yerlerde KDV Oran Uygulaması”-“2.4.1. Kapsam” başlığı altında açıklandığı üzere; 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na ekli (II) sayılı listenin 24’üncü sırasında yer alan; kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, kıraathane, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen yerler, yemeği pakette satan veya diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler (hazır yemek şirketleri dâhil), lokanta, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde verilen hizmetlerde KDV oranı 1/1/2008 tarihinden itibaren (% 8) (10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren ise %10) olarak uygulanmaktadır.
İndirimli oran uygulanan yerlerde verilen hizmetler içinde alkollü içecek servisinin de bulunması halinde, hizmetin alkollü içeceklere ilişkin kısmına (%18) (10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren ise %20) KDV oranı uygulanır.
Alkollü içecekler, Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (III) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan içecekleri (kolalı gazozlar hariç) ifade etmektedir. Yukarıda sayılan işletmeler toplam hizmet bedeli içinde alkollü içeceklere ilişkin olan ve olmayan kısmı hesaplayarak faturada ayrıca gösterirler ve alkollü içeceklere isabet eden kısım üzerinden (%18) (10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren ise %20), diğer kısım üzerinden (%8) (10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren ise %10) KDV hesaplayarak KDV tutarını ayrı ayrı ve toplam olarak faturada gösterirler.
27 Nisan 2024 tarihli Resmi Gazete’de yeme içme hizmetlerinde KDV oranlarının uygulanmasına ilişkin açıklamaların yer aldığı ve 1 Mayıs 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe giren, 51 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ yayınlanmıştır. Anılan tebliğle, yukarıdaki açıklamaların peşine şu açıklama eklenmiştir:
“Bu işletmeler prensip olarak hizmet işletmesi mahiyetinde olduklarından buralarda imal edilen veya dışarıdan temin edilen gıda maddelerinin buralarda veya dışarıda tüketilmek üzere müşterilere satışında %10 (alkollü içeceklerde %20) oranında KDV hesaplanır.”
Konuya ilişkin verilen örnekler ise şöyledir:
Örnek 1: (K) Kahvecisi, kendi hazırladığı kahvelerin yanında (T) işletmesinden temin ettiği keklerin de satışını yapmaktadır. Self-servis olarak hizmet veren işletmeye gelen müşteri sipariş ettiği kahvenin yanında ıslak kek satın almış ve işletmeye ait alanda oturmak yerine siparişlerinin paketlenmesini istemiştir. Ayrıca 100 gr Türk kahvesi çektirmiştir. Kafeterya ruhsatına sahip olan (K)’nın yaptığı bu satışların tamamında %10 oranında KDV hesaplanacaktır.
Örnek 2: (G) Lokantasında yemek yiyen müşteri (D), lokantadan ayrılırken 1 kg baklava satın almıştır. Lokanta, müşteriye vermiş olduğu yemek hizmeti ile baklava satışında %10 oranında KDV hesaplayacaktır.
Bu işletmelerin telefonla veya internet üzerinden sipariş suretiyle adrese gönderme, gel-al gibi yöntemlerle yaptıkları tüm satışlar da aynı mahiyettedir.
Örnek 3: (A) Pastanesi, telefonla verilen sipariş üzerine imalathanesinde 8 kişilik doğum günü pastası hazırlamıştır. Müşteri pastanın ev adresine gönderilmesi yerine iş çıkışı pastaneye gelerek pastayı alacağını bildirmiştir. İş çıkışında sipariş pastanın yanında 1 kg kuru pasta ve 2 şişe limonata satın almıştır. Pastane işletme ruhsatına sahip (A)’nın sipariş suretiyle hazırladığı pasta ve yanındaki gıda satışlarında %10 oranında KDV hesaplanacaktır.
Öte yandan, yiyecek ve içecek hizmetlerine yönelik işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığı halde müşterilerine masa, oturma yeri, tezgâh gibi servis yapılabilen alanlarda yiyecek ve içecek hizmetleri sunanların bu yerlerde yaptıkları gıda maddeleri satışları da 2007/13033 sayılı BKK eki (II) sayılı listenin 24’üncü sırası kapsamındadır.
Örnek 4: Sahilde faaliyet gösteren (B) Büfe İşletmesi, yiyecek ve içecek hizmetlerine yönelik işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığı halde büfesinin önüne yerleştirdiği masa ve taburelerde oturan müşterileri ile sahilde bulunan şezlonglarda denize girenlere tost, çay ve meşrubat satışı yapmaktadır. (B) Büfe İşletmesi, fiilen yiyecek ve içecek hizmetleri sunduğundan büfede hazırladığı tost ve çayın yanında dışarıdan hazır temin ettiği gıda maddelerinin satışında %10 oranında KDV hesaplayacaktır.”
Yapılan ilave açıklamalar ve verilen örneklerden görüleceği üzere; yiyecek ve içecek hizmetlerinin verildiği yerlerdeki tüm satışların (bu yerlerde yenilip içilmeden alınan mal niteliğindeki teslimler dahil) hizmet ifası olduğu kabul edilmekte, bu yerlerde ve bunlar için uygulanması gereken katma değer vergisi oranının %10 (alkollü içkilerde %20) olması gerektiği belirtilmektedir.
Anılan tebliğin yayımından önce, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde aynı içerikle Taslağı yayınlanmış olup, taslakta yer alan düzenlemelerin “KDV oran artışı” şeklinde haber yapılması üzerine de sitede mevcut 16 Nisan 2024 tarihli basın açıklamasında;
- Tebliğ ile KDV oranlarında herhangi bir artış yapılmadığı,
- Tebliğin uygulamada görülen yanlışların düzeltilmesi ve suistimallerin önlenmesine yönelik hazırlandığı,
- Esasen KDV oran artışlarının sadece Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılabileceği,
belirtilmiştir.
Anılan tebliğle ilgili açıklamalarda, düzenlemenin yeni bir durum yaratmadığı, sadece yanlış uygulamalara ve suistimallere engel olunması amacıyla, mevcut uygulamanın açıklığa kavuşturulduğu belirtilmekte birlikte; anılan yerlerde mal teslimi olarak kabul edilebilecek işlemlerde de, hizmet kabul edilerek, %10 oranının uygulanması tartışmalara açık olup, sık sık ihtilaflara yol açabilecektir. Tebliğin yürürlük tarihinin 1 Mayıs 2024 olarak belirlenmesi de yapılan düzenlemenin eski uygulamaya açıklık getirmek değil, bu yerlerdeki mal teslimlerinde uygulama değişikliğine gidildiği ve oran artırıldığı eleştirilerini güçlendirmektedir. Kanımızca, oran artırma yetkisinin Bakanlıkta olmadığı, Cumhurbaşkanı’nda olduğu da dikkate alınarak, konu yeniden değerlendirilmeli ve mal teslimi sayılacak işlemlerin neler olabileceği daha ayrıntılı açıklanarak, bu teslimlerde %1 oranının uygulanmasına imkân verilmelidir.