Yabancıların hisse senedi ve DİBS satışı ilk çeyrekte 6.4 milyar dolara ulaştı. Bu tutar, 2015 hariç önceki yılların yıllık toplamından bile fazla.
Bir yandan net çıkış yaşanması, bir yandan da fiyat düşüşü ve kur artışıyla yabancının hisse senedi ve DİBS stoku dip seviyelere indi.
Yurtdışı yerleşikler ya da kısaca yabancılar geçen hafta 274 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedi ve 257 milyon dolarlık hisse senedi daha sattı.
Böylece mart ayındaki satış 2 milyar 28 milyon doları DİBS ve 1 milyar 37 milyon doları hisse senedinden oluşmak üzere 3 milyar 65 milyon dolara ulaştı.
İlk çeyrekte ise tüm yılların satış rekoru kırıldı. Yabancılar ilk çeyrekte tam 6 milyar 433 milyon dolarlık satış yaptı. Bu tutarın 4 milyar 357 milyon doları DİBS, 2 milyar 76 milyon doları hisse senedinden oluşuyor.
Yıllıktan fazla
Yabancıların bu yıl ilk çeyrekte yaptıkları satış veri açıklanan 2005 yılından bu yana olan dönemin en yüklü ilk çeyrek satışı. İlk çeyrekte daha önce en yüklü satış 3.3 milyar dolarla 2014 ve 3.2 milyar dolarla 2009 yıllarında gerçekleşmişti.
Bu yılın ilk çeyreğindeki satış, yıllık satışları bile geride bıraktı. Yabancıların hisse senedi ve DİBS alım satımına ilişkin veride 2005’e kadar geri gidebildiğimizi belirttik. Yani yıl toplamı bazında elimizde on beş yılın verileri var. Bu on beş yıl içinde en fazla satış 8 milyar 796 milyon dolarla 2015 yılında gerçekleşmişti. İkinci en yüklü satış 4 milyar 156 milyon dolarla 2008 yılında.
İşte bu yılın ilk çeyreğindeki 6.4 milyar dolarlık satış, 2005-2019 dönemindeki en yüksek ikinci satış.
Yani bu yılın ilk çeyreği, 2015 hariç geçmiş dönemin yıllıklarından bile daha fazla satışa konu oldu.
Satış duracak gibi değil
Yabancı yatırımcıların hisse senedi ve DİBS satışları duracağa da benzemiyor. Hele hele bir geri dönüş olasılığı şu aşamada hiç yok.
Korona salgınında bir yavaşlama ve geri gidiş sağlansa bile bunun ekonomide yarattığı tahribatı gidermek pek kolay olmayacak. Bu süreç, geçenlerde de yazdığımız gibi varlık fiyatlarının gerileyeceği bir süreç olacak. O yüzden yabancı bir süre daha çıkmaya devam edecek.
Zaten hisse senedi fiyatlarının böylesine kısa zamanda bu hızda gerilemesinde yabancıların kaçarcasına çıkması büyük bir etken. Yabancı hisse senedi ve borçlanma senedini sattığında eline geçen parayla döviz talep ettiği için bu satış kurları da yukarı iten bir etki doğuruyor.
Öyle görünüyor ki bu tablo bir süre daha fazla değişmeden sürecek.
Sonrasında tırmanış var
Korona salgınının bir anda yok olduğunu farz edelim. Bir sabah uyanmışız, hastalıktan eser yok, ekonomiler de hızla toparlanma emaresi gösteriyor.
Hiç kuşku yok aralarında bizim borsamız da bulunan birçok borsada görülmedik hızda yükselişler yaşanacak.
Şu koşullar, yani hisse senedi fiyatları ve kur, yabancının alım yapması için inanılmaz bir fırsat sunuyor. Yabancı bir milyon dolar getirse birkaç ay önce eline 6 milyon lira geçiyordu, şimdi 6.6 milyon liraya yakın para söz konusu. Aynı dövizle daha çok TL elde etmek mümkün, üstelik o TL ile daha çok hisse senedi almak da mümkün.
Hani alırken kazanmak denir ya, tam da öyle bir durum... Bu durum günün birinde gerçekleşecek tabii ki, ama ne zaman...
Hisse senedi ve DİBS stoku dip seviyelerde
Yabancıların hisse senedi alış ve satışlarına ilişkin tutarlar piyasa fiyatı ve kur hareketlerinden arındırılmış net değişimi gösteriyor.
Bu bölümde aktaracağımız yabancıların sahip olduğu hisse senedi ve DİBS’teki stok düzeyi gösteren veriler ise fiyat ve kur hareketinin etkisini de yansıtıyor.
Önce şu piyasa fiyatı ve kur hareketinin etkisine ilişkin bir örnek verelim:
Varsayalım bir yabancı yatırımcının elinde piyasa değeri 10 lira olan 100 adet hisse senedi var. O tarihteki dolar kuru da 5 lira. Şu durumda bu portföyün değeri (100x10=1000 TL/5=200) 200 dolar.
Hem fiyatın düştüğünü, hem kurun arttığını varsayalım. Örneğin fiyat 9 liraya düşmüş, kur da 6 liraya çıkmışsa bu durumda portföyün değeri (100x9=900 TL/6=150) 150 dolara iniyor.
Oysa yabancı yatırımcı hala 100 adet hisse senedine sahip. İşte diğer bölümde aktardığımız tutarlar bu tür fiyat ve kur hareketleri dikkate alınmadan gerçekleştirilmiş net satışa işaret ediyor. Fiyat ve kurun etkilediği veriler ise stok tutarda kendini gösteriyor.
Son dönemde hem fiyatın düşmesi, hem de kurun yükselmesi yabancıların sahip olduğu hisse senedi ve DİBS stokunun çok azalması sonucunu doğurdu. Buna bir de satış eklenince yabancı portföyü çok küçüldü.
Yabancı portföyünde mart sonundaki düzeyi çıkardık. Rekor 2013 yılında. O yıl mart sonu itibarıyla yabancının tam 76 milyar dolarlık hisse senedi, 65 milyar dolarlık da iç borçlanma senedi bulunuyordu.
Bu yılın mart ayı sonuna geldik. Hisse senedi stoku 22.3 milyara gerilemiş, DİBS stoku ise 10 milyar doların altına inmiş durumda.