Sezgin ERÖZBAĞ
Ekonomist, İç Denetçi
Tarihe ismini yazdıran lider veya önderlere baktığımızda ortak özellikleri vizyon sahibi olmalarıdır. Başlangıç noktaları bir hayaldir. Ancak hedef koymuşlar, bu hedefe ulaşmak için kararlı ve cesur duruşları olmuştur.
Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde “ileriyi görüş“, “sağgörü” veya “öngörü” olarak tarif edilen vizyonun açılımı; ulaşılmak için hedefler koyulan, bunun için planlar yapılan, uğruna çalışılan, yeni şeyler öğrenilen ve kararlı bir şekilde hedefe yönelinen hayallerdir.
Vizyon aynı zamanda bir lider veya yöneticinin daha önce düşünülmemiş ya da başarılamamış olan, gelecekte ise kendisinin başarmayı düşünerek yapılması gerektiğine inandığı özgün düşünceleridir.
Dolayısıyla vizyon sahibi kişilerin ortak özelliklerinden biri hedeflerini ortaya koyarken başarılması imkansız veya çok zor gibi görünen işleri, mücadele ederek ve önlerine çıkan zorlukları aşarak başarma azimleridir.
Bu bağlamda ister devlet yöneticisi isterse bir organizasyonun başında olunsun, başarı için mutlaka vizyoner bir bakış ve düşünce sistematiği olmalıdır. Aksi taktirde ideal olana ulaşmaktan uzak bir yönetim anlayışı içine düşülür ki, asıl tehlikeli olan da budur.
Çünkü iyi bir gelecek için insanlığın vizyon sahibi liderlere ve yöneticilere ihtiyacı var. Bilinmeli ki, vizyonu olmayan kişi veya kuruluşlar, karşılarındaki güçlü organizasyonların varlığı altında kaybolur giderler.
Vizyon sahibi olmak aynı zamanda içinde bulunduğun organizasyonun dünyaya ve topluma katkısının neler olacağını sorgulamak, faaliyet alanına göre çevrenin, bilimin, kültürün veya sanatın çekim merkezi olmaktır.
Bu nedenle kuruluşlar çağın gereksinimleri ve paydaş beklentilerini iyi bir şekilde analiz etmeli, başarılı olmak için koymuş oldukları hedeflere çalışanların hayal gücünü, önsezilerini, bütünü oluşturan parça vizyonlarını eklemeli ve nihayetinde varılmak istenen hedeflere takım olarak odaklanılmalıdır.
Kaldı ki günümüz rekabet şartları başarı için vizyoner bir bakış açısını gerektirmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, bu bakış açısının “ulaşılabilir bir ütopya olması” dır. Aksi durum hayalperestliktir ki, bu başlı başına bir felakettir.
Vizyon bildirimi için şu soruların cevaplanması gerekmektedir.
- Kuruluşun ideal geleceği nedir?
- Kuruluş, çalışanlar ve yararlanıcılar tarafından nasıl algılanmak istiyor?
- Hesap verme sorumluluğunu taşıyan idari ve siyasi otoriteler nasıl bir gelecek öngörüyor
Dolayısıyla vizyonun temel değerleri kurumsal ilkeleri ifade etmeli ve yönetim anlayışı ile kurumsal davranış kurallarını tanımlamalıdır.
Peki nasıl bir vizyon bildirimi olmalı?
Vizyon bildirimi; kuruluşun geleceğini sembolize etmeli, uzun vadeli ve genel amacı yansıtmalı, çalışanları ve karar alıcıları ilerlemeye teşvik etmeli, ilham verici ve iddialı olmalı, aynı zamanda kısa ve akılda kalması kolay olmalıdır.
Ancak vizyon bildiriminin kısa ve akılda kolay kalması kısmına bazen dikkat edilmemektedir. Öyle ki bazı vizyon bildirimlerinde fazla ve uzun cümleler kullanılmakta, ilk okumada hemen anlaşılamamakta, anlamak için tekrar etmek gerekmekte, ayrıca iham verici ve iddialı olmaktan uzak olabilmektedir. Hatta bazı vizyon bildirimleri neredeyse o kuruluşun var oluş nedenini açıklayan misyon bildirimi kadar uzun olabilmektedir.
Örnek vermek gerekirse rastladığım bir faaliyet raporunda ki vizyon bildirimi “Sürekli öğrenen, kendisini ve işini geliştiren, bilgi teknolojisini en iyi şekilde kullanan, işini etkili, verimli ve doğru bir şekilde yapan …” şeklinde devam edip gitmekte.
Oysa vizyon belirtilir iken iddian ne, gelecekte ne yapmak istiyorsun sorularının cevabı açık bir şekilde olmalı, aynı zamanda ifade kalıbı kısa, akılda kalması kolay ve ilham verici olmalıdır.
Diğer taraftan bir an düşünelim. Yukarıda tırnak içinde yazılı olanlar sadece o kuruluş için mi, yoksa tüm kuruluşlar için olması gereken mi?
Hiç kuşkusuz tüm kuruluşlar için olması gereken. Bir başka ifadeyle olmaması düşünülemeyen, nerede kaldı kuruluşa özgü olan, geleceği sembolize eden vs.
İşin gerçeği vizyon bildirimi biraz da slogan içermelidir.