“Hayatta kesin olan iki şey vardır: ölüm ve vergiler.”
Her ne kadar Mark Twain’nin sözü olarak bilinse de ilk defa Benjamin Franklin tarafından 1789 tarihinde Fransız bilim insanı Jean- Baptiste Leroy’a yazdığı mektupta kullanılmıştır.
Takvim yaprakları 22 Nisan’ı gösterdiğinde, vergi konusu bir kez daha karşımıza çıktı. 22 Nisan 2021 tarih ve 31462 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7316 Sayılı Kanun’da yapılan vergi düzenlemeleriyle kurumlar vergisi oranı 2021 takvim yılı için %25, 2022 takvim yılı için %23 olarak belirlendi. Düzenleme 01.07.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden itibaren başlayacak olup, 2021/1. Geçici vergi dönemi için kurumlar vergisi oranı %20, 2021/2-3 ve 4. Dönemler için %25 oranı uygulanacaktır.
Her şey iyi güzel de tam 31 Mart 2021 finansal tablolarının düğmesine basacakken şimdi bu vergi oranı değişikliğini ne yapacağım? Kurumlar vergisi bir tarafa, bir de ertelenmiş vergi konusu da var. Sorularımızın cevabını almak üzere TMS 10 Bilanço Tarihinden (Raporlama Döneminden) sonraki olaylar standardını arıyoruz: “Efendim, kısaca kendinizi tanıtıp, vergi konusunda niye size danıştığımızı anlatabilir misiniz?”
TMS 10: “Bilanço tarihi ile finansal tabloların onay tarihi arasında işletmenin aleyhine veya lehine bazı olaylar ortaya çıkabilir. Örneğin şirketin ara dönem bilanço tarihi 31.Mart. 2021, finansal tabloların onaylanıp, yayımlanma tarihi de 30.Nisan.2021 olsun. Dolayısıyla bu iki tarih arasında meydana gelen olayların ara dönem (veya yılsonu) finansal tabloları etkileyip etkilemediğini değerlendirmek gerekir.
Diyebilirsiniz ki burası Türkiye. Değil ki bir ay, bir günde bile neler neler oluyor… Bilanço-raporlama tarihi ile onay tarihi arasında meydana gelen olayları düzeltme gerektiren (adjusting events) ve düzeltme gerektirmeyen olaylar (non-adjusting events) olarak ikiye ayırırız. Düzeltme gerektiren olaylar, raporlama tarihi itibariyle mevcut olan olaylardır ve yeni veriler ışığında finansal tablolardaki tutarları düzeltmek gerekir.” “Size zahmet düzeltme gerektiren olaylara birkaç örnek verseniz. Ne de olsa finansal tabloları yayımlamadan önce “git, düzelt” diyorsunuz.”
TMS 10: “Haklısınız, hemen örneklendirelim. Mesela, Nisan ayı başında COVID yüzünden işleri iyice bozulan müşterinizin iflas ettiğini veya işlerinin daha da kötüye gittiğini öğrendiniz. Bu durumda 31 Mart tarihli bilançonuzda, ilgili müşteriden olan alacağınıza ilave şüpheli alacak karşılığı ayırmanız gerekecektir. Bir diğer örnek de devam eden davalarla ilgili olsun. Burada durum, yükümlülük tutarlarınızın netleşmesi veya raporlama dönemi sonu itibarıyla işletmenin mevcut bir yükümlülüğünün bulunduğunu teyit eden bir davanın sonuçlanması olabilir. Bu durumda, şirket bilançosuna karşılık tutarı ayıracak veya ayırmış olduğu karşılık tutarını tekrar gözden geçirecektir. Raporlar onaylamadan önce tespit edilen hata veya hile de finansal tablolarda düzeltme gerektiren olaylardandır.”
“Madem hızımızı aldık, “düzeltme gerektirmeyen olaylara” da birkaç örnek verseniz diyorum. Bir de yazının sonuna geldik ama hala vergi oranı artışıyla ilgili neden sizi aradığımızı anlayamadım.
TMS 10: “Güzel kardeşim, vergi oranları ile ilgili kanun değişikliği ne zaman çıktı? 22 Nisan tarihinde. Demek ki, raporlama tarihi olan 31 Mart’tan sonra, ancak finansal tabloların onay tarihi olan 30 Nisan’dan önce. Bazı olaylar vardır ki raporlama döneminden sonra ortaya çıkan durumları gösterir. Mesela vergi oranı değişikliği… 31 Mart 2021 raporlama tarihinde bu değişiklik yayımlanmış mıydı? Yayımlanmamıştı. İşte böyle olaylara “düzeltme gerektirmeyen olaylar” denir. Yani, 31 Mart 2021 tarihli ara dönem finansal tablolarını hazırlarken, o tarihte geçerli olan %20 vergi oranını kullanarak hesaplamalarını yapacaksın. Bu değişiklik finansal tabloların onay tarihi olan 30 Nisan 2021 tarihinden önce olduğu için her ne kadar finansal tabloları düzeltmesen de dipnotlarda vergi artışını açıklamalısın.
Sen sormadan ben hemen düzeltme gerektirmeyen olaylara birkaç örnekler daha vereyim. Örneğin bilanço tarihinden sonra açıklanan temettü dağıtımı, önemli birleşme veya satın alma, şirket içi yapılanma, hissedar değişiklikleri yürürlükteki vergi oranlarında veya vergi kanunlarında değişiklik yapılması veya değişiklik yapılacağının duyurulması…Ertelenmiş vergi konusuna gelince, TMS 12 paragraf 47 gereği ertelenmiş vergi varlıkları veya borçları raporlama dönemi sonu (bilanço tarihi) itibariyle yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları (ve vergi kanunlarına) dikkate alınarak hesaplandığı için, 31 Mart 2021 tarihli raporlarda yürürlükte olan %20 oranının kullanılması gerekir.
Yeni vergi oranları Mart raporlarının yanından geçti ama 30 Haziran 2021 tarihli ara dönem finansal tablolarda hem kurumlar vergisi, hem de ertelenmiş vergi hesabında yeni oranlar dikkate alınmalıdır.”