Resmi Gazete'nin 21 Ağustos 2020 tarihli sayısında yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Venezuela'dan sıfır gümrükle 16 bin 600 ton tarım ve gıda ürünü ithalatı yapılacak. Türkiye ile Venezuela arasında imzalanan ve 31 Mayıs 2020 tarihinde onaylanarak yürürlüğe giren "Ticaretin Geliştirilmesi Anlaşması" uyarınca Venezuela'dan bazı tarım ürünlerinin ithalatında uygulanacak tarife kontenjanı çerçevesinde bu ithalat yapılacak. Bir çok ülke ile benzer anlaşmalar çerçevesinde ithalatta tarife kontenjanı uygulanıyor.
Venezuela'dan sıfır gümrükle ithal edilecek ürünler arasında en çok dikkat çeken peynir oldu. Taze, eritme ve diğer peynirler olmak üzere bu ülkeden 1500 ton peynir ithalatı öngörülüyor.
Türkiye'nin peynir ithalatına ihtiyacı var mı?
Türkiye'nin peynir üretimine, dış ticaretine bakıldığında Venezuela'dan ithalat yapmasını gerektirecek bir durum yok. Türkiye'nin toplam peynir üretimi 2019 verileriyle 671 bin 497 ton.
Et ve Süt Kurumu'nun Temmuz 2020 verilerine göre Türkiye'nin 2017 yılında 9 bin 341 ton olan peynir ithalatı, 2018'de 8 bin 411 tona 2019'da 6 bin 919 tona düştü. Ancak bu yılın ilk 6 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre peynir ithalatında yüzde 74'lük artış var.
İlk 6 ayda ithalat yüzde 74,ihracat yüzde 11 arttı
2019'un ilk 6 aylık döneminde 2 bin 462 ton peynir ithal eden Türkiye, 2020 yılının ilk 6 ayında 4 bin 289 ton ithalat yaptı. Geçen sene 6 ayda 9.5 milyon dolar ödediğimiz peynir ithalatına bu yılın ilk 6 ayında 14 milyon 788 bin dolar ödemişiz.
İhracata gelince, Türkiye'nin 2017 yılı peynir ihracatı 48 bin 251 ton. 2018'de 50 bin 709 ton olan peynir ihracatı 2019'da 50 bin 190 ton oldu. Ortalama verilerle Türkiye yılda 50 bin ton peynir ihraç ediyor ve yıllık ortalama 160 milyon dolar döviz girdisi sağlıyor. Bu yılın ilk 6 aylık döneminde de 28 bin 279 ton peynir ihracatı yapıldı. Bu ihracat geçen yılın ilk 6 aylık döneminde göre yapılan 25 bin 455 tonluk ihracattan yüzde 11 daha fazla.
Dış ticarette net fazlamız var
İthalat ve ihracat rakamları karşılaştırıldığında 2018'de peynir dış ticaretinde miktar olarak 42 bin 297, döviz olarak da 131 milyon 937 bin dolar fazlamız var. 2019 yılında 43 bin 271 ton ve 129 milyon 455 bin lira fazlamız var.
Bu yılın ilk 6 aylık döneminde ise 23 bin 990 ton ve 85 milyon 490 bin ton fazlamız olduğu görülüyor.
Ayçiçeği, pirinç ve yağlı tohumlar ithalatı
Peynir dışındaki diğer ürünlere bakıldığında pirinç, ayçiçeği, yağlı tohumlar, çikolata, kakao ve diğer ürünlerde Türkiye ithalatçı konumunda. Venezuela'dan 5 bin ton ile en fazla ithalat yapılacak olan ayçiçeğinde Türkiye'nin 2019 yılı ithalatı 1 milyon 100 bin ton. Tarım ve Orman Bakanlığı Ürün Masaları Ayçiçeği Raporu'na göre 2020'nin ilk 5 ayında 741 bin ton ayçiçeği ithalatı yapıldı.
Pirinçte ise, 2019 yılında 212 bin ton ithalat yapan Türkiye bu yılın ilk 6 ayında 179 bin ton pirinç ithalatı yaptı. Venezuela'dan yapılması öngörülen ithalat miktarı 2 bin ton.
Venezuela'dan yapılacak ithalat önemsiz mi?
Bütün bu verilere bakılarak Venezuela'dan yapılacak toplam 16 bin 600 tonluk ithalat devede kulak misali çok önemsiz görülebilir. Fakat, peynir ve diğer tarım ürünleri ithalatını "önemsiz" diye nitelemek doğru değil. Çünkü, asıl önemli olan yapılan ticaret anlaşmalarında, serbest ticaret anlaşmalarında Türkiye'nin hep tarım ürünleri konusunda taviz vermessidir. Yani tarımın önemsenmemesi ve ithalattan olumsuz etkilenecek çiftçinin, üreticinin dikkate alınmamasıdır.
Geçtiğimiz günlerde Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ile yaptığımız söyleşide ticaret anlaşmaları çerçevesinde yapılan ithalatı şöyle değerlendirmişti: "Türkiye yüzlerce ülke ile anlaşması olan, bir çok ülke ile serbest ticaret anlaşması olan bir ülke. Türkiye'de kamuoyu hassasiyeti var diye bir çok alanda ufak tefek ithalatları yapmıyoruz diye çok sıkıntı yaşıyoruz. Mesela, Rusya iki senedir 3-5 bin ton kırmızı et en azından al bizden diyor. Diyorum ki ihtiyaç yok kardeşim. O zaman da onlar da acaba neden almıyorlar diyorlar. Sırbistan ve Bosna devam eden projeler olduğu için kırsal kalkınmalarına fayda sağladığımız için ve özellikle gelişmişlik seviyesi bizden daha aşağı olan ülkelerle oturduğumuzda ilk istedikleri şey, "ya tarımsal ürünlerimizi biz size satalım" diyorlar. Çünkü başka bir ürün yok ki satabileceği. Bunları ortaya koyuyorlar ve bunların da çoğu serbest ticaret anlaşmasında olan ürünler."
Türkiye- Venezuela Dış Ticaret
Ticaret Bakanlığı'nın geçen ay yayınlanan "Venezuela Ülke Profili" raporuna göre, 2005'den 2019 yılına kadar Türkiye'nin bu ülkeye yaptığı ihracat, yapılan ithalattan daha az oldu. İlk kez 2019'da Türkiye'nin ihracatı, ithalattan daha fazla oldu. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2015 yılında ihracatımız 18 milyon 681bin dolar iken, ithalatımız 106 milyon 970 dolar oldu. 2016'da ihracat 18 milyon 34 bin dolar, ithalat 65 milyon 252 bin dolar, 2017'da ihracat 37 milyon 483 bin dolar, ithalat 116 milyon 538 bin dolar olarak gerçekleşti. 2018'de Türkiye'nin ihracatı 120 milyon 531 bin dolara yükselirken, ithalat ilk kez 1 milyar dolar sınırını aşarak 1 milyar 19 milyon 197 bin dolar oldu. Ticaret Bakanlığı, bu sıçramanın Venezuela'dan yapılan külçe altın ithalatından kaynaklandığına işaret ediyor. İlk kez 2019 yılında Türkiye'nin ihracatı ithalatından fazla oldu. Türkiye 129 milyon 626 bin dolarlık ihracata karşılık bu ülkeden 20 milyon 348 bin dolarlık ithalat yaptı.
Türkiye, en fazla tarım ürünü ihraç etti
Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye'nin 2019'da Venezuela'ya yaptığı ihracatta 66 milyon dolarla ilk sırada hububat, un, süt ve pastacılık ürünleri yer alıyor. İkinci sırada ise, 32 milyon dolarla değirmencilik ürünleri, malt ve nişasta ürünleri var. Ayrıca, et, balık, kabuklu hayvanlar, kahve, çay, maya, sos, mama vb. gıda ürünleri ihracatı da yapılıyor.
Venezuela'dan ham petrol ve demir çelik ithalatı ilk sırada
Türkiye'nin Venezuela'dan yaptığı ithalatta ise ham petrol ve demir çelik ürünleri ilk sırada. 2019'da 14 milyon 411 bin dolarla ilk sırada demir ve çelik ithalatı yer alıyor. İkinci sırada 3 milyon 255 bin dolarla mineral yakıtlar ve yağlar yer alırken, listeye giren gıdalar arasında sebzeler ve bazı kök ve yumrular, meşrubat, alkollü içkiler ve sirke var.