Geçen hafta hangi konuda bir bilene danışabilirsiniz sorusuna cevap ararken pazarlama konusundan başlamıştım. Bu hafta üretim konusunda değinmek istiyorum. Aynen pazarlama gibi üretimde de istenmeyen sonuçların sayısı bellidir. Üretim alanında istenmeyen sonuçlar aşağıdaki sınıflardan ya biridir ya da onların alt başlıklarından birinin altına düşerler.
a) İşletme pazar(lara) sunmayı planladığı ürün/servisleri:
- Planlanan miktarda ve/veya arzu edilen özelliklere sahip bir şekilde;
- Kararlaştırılmış kalitede;
- Saptanan zamanda,
ve
- Planlanan maliyette,
üretemiyordur.
b) Eğer İşletme pazar(lara) sunmayı planladığı ürün/servisleri planlanan miktarda ve/veya arzu edilen özelliklere sahip bir şekilde üretemiyorsa, bu işletme:
- Fabrika tasarımı ve/veya yerleşimi işinin;
- Ürünün veya parçalarının en verimli şekilde üretilebilmesi için gereken operasyonların teslimat tarihleri, ekipman, malzeme akışı, işçi elde edebilme ve işçi becerileri ibi faktörleri dikkate alarak, cinsini ve tam sırasını belirlemek ve kullanıma koymak işinin;
- İşletmenin hedeflerine ulaşması için işletme işlevlerinin amaçlarına hizmet edecek üretim yeri, ofis ve/veya ambalaj(lar) için gereken en iyi mekânların yerin belirlemek ve kullanıma açmak işinin;
- Bir ürünün üretimi için gerekli aletler, tutma aygıtları ve kesme veya şekillendirme aletlerinin aksesuarlarını, bağlama tertibatları ve avadanlıklarını saptamak ve tasarımlarını yapmak ve kullanıma koymak işinin yönetiminde hatalar yapıyor demektir.
c) Eğer işletme pazar(lara) sunmayı planladığı ürün/servisleri kararlaştırılmış kalitede üretemiyorsa bu işletme:
- Rekabet, müşteri tercihleri, ulusal ve uluslararası standartlar ve imalat maliyeti gibi etmenleri göz önüne alarak kabul edilir bir kalite seviyesi geliştirmek için ürünün, parçalarının ve performansının analizine yönelik standartları seçmek ve geliştirmek işinin;
- Kabul edilmiş istatistiksel ve diğer tekniklerin kullanımıyla kaliteyi saptanmış sınırlar arasında tutmak için prosedürleri, kalitenin ölçülmesinde kullanılmak üzere ölçüm alet, ekipman ve tesisler gibi fiziksel araçların seçimini tasarlamak, geliştirmek ve uygulamak işinin;
- Toplam kaliteyi iyileştirmek için ürün hizmet departmanlarının işlev, organizasyon ve operasyonlarının geliştirilmesini yapmak; ürün iadesi, garanti hizmetleri, tamirat, ürün toplatma, güncelleştirme, kalitesini yükseltme, destek programlarını ve tanı amaçlı test tasarımlarını yapmak ve uygulamaya koymak işinin yönetiminde hatalar yapıyor demektir.
d) Eğer işletme pazar(lara) sunmayı planladığı ürün/servisleri saptanan zamanda üretemiyorsa bu işletme:
- Üretim yöntemleri, ürün tasarımı, hammadde şartnamesi, satış politikaları ve fabrika düzeni gibi mevcut koşullar göz önünde bulundurularak işletmenin işi için gerekli olan optimum miktarda malzemenin belirlenmesi ve sürekliliğinin sağlanması için bir sistem oluşturulması ve uygulanması işinin;
- Mal veya servislerin üretilmesi için gereken hammaddelerin, parçaların, araçların, ekipmanların, işlemdeki işlerin, bitmiş malların ve diğer malzemenin hareket ettirilmesi için en etkili araç ve prosedürlerin geliştirilmesi ve kullanılması;
- Üretim süreci için gereken ekipmanların ve malzemelerin doğru miktarlarda, kalitede, zamanda ve asgari maliyetle elde edilebilmesi için satın alma, nakliye, kayıt tutma, ve tedarikçi araştırma yöntemlerinin geliştirilmesi ve kullanımı işinin;
- Minimum envanter maliyetiyle yeterli seviyede işletme malzemesi bulundurulmasını sağlamak için kayıt ve sipariş prosedürlerinin geliştirilmesi, depolama düzenin tasarlanması ve uygulanması işinin yönetiminde hatalar yapıyor demektir.
e) Eğer işletme pazar(lara) sunmayı planladığı ürün/servisleri planlanan maliyette üretemiyorsa bu işletme:
- Ürünün üretimi için gereken parça veya malzemenin sürekli olarak ve belirli bir hızda, eş zamanlı olarak dengeli zaman aralıklarıyla yapılan tüm gerekli operasyonlardan tamamlanmaya doğru geçmesi için üretim süreçlerinin sürekli akış şeklinde düzenlenmesi ve kullanımı işini;
- İşletmenin fiziksel varlıklarının bakımı, üretimin durması veya aşırı yıpranmaya sebep olabilecek durumları ortaya çıkartmak veya düzeltmek için tesis varlıklarına ve ekipmanına koruyucu bakım ve periyodik muayene sistemlerini geliştirmek ve uygulamaya koymak işini;
- Bir ürünün üretilmesi sürecindeki işlemlerin gerekli olanlarla, elenebilecek olanlarını ayırt edebilmek ve gerekli olanların en iyi uygulanma şeklini belirlemek için üretim işlemlerinin ayrıntılı analizini yapmak ve sonuçlarını uygulamaya geçirmek işini;
- Atıkların azaltılması ve mevcut olan kaynakların daha verimli kullanılmasıyla üretim maliyetlerinin düşürülmesi için ürünlerin ve üretim süreçleri, malzeme, görünüş, performans ve imalat gereksinimlerini dikkate alan programlar tasarlamak, uygulamak ve sonuçlarını kullanmak işinin yönetiminde hata yapıyor demektir.
Dostlar ister inanın ister inanmayın getirisini işinden kazanmaya çalışan bir (üretim ağırlıklı) işletmede şu saydığım pazarlama ve üretim konularında başka tatsızlık bulamazsınız. Yani, bu yukarıda sıraladığım istenmeyen sonuçlar listesi daha önceki yazılarımda da ileri sürdüğüm gibi olasılık kuramında kullanılan bir terimin tanımladığı biçimde ‘collectively exhustive’ yani birlikte kapsayıcıdır. Bunların dışında bir şey yoktur.
Sıralananların bir başka özelliği de yine olasılık kuramında kullanılan yani karşılıklı dışlayıcı olmasıdır. Yani, listedekiler birbirleriyle iç içe değillerdir. Bu kavramlar size yabancıysa izahı kolay. Yazı tura için havaya para atarsanız sonuç ya yazıdır ya da tura. Yani, yazı ve tura seti ‘collectively exhustive’dir. Yazı gelirse tura olmaz, tura gelirse yazı olmaz. Yani yazı tura seti aynı zamanda ‘mutually exclusive’dir de.
Bir sayın bakanımızın sık sık kullandığı bir deyişle “bakın bu çok önemli.” Önemli çünkü elinizde eğer istenmeyen sonucun(ların) bir tanımı ve bu sonucu doğuran yönetim hatasının(larının) yapıldığı alan tarifleri varsa problemi tanımlamak yolunda yarı yolu aştınız demektir.
Anlattığım şeyi basite indirgemek bahasına bir örnek vereyim. İşletme ister bir danışmanın yardımıyla, isterse kendi başına şöyle bir cümle kurabilmelidir: İstenmeyen pazarlama sonucu X ve Y ile üretim sonuçları A ve B büyük olasılık pazarlamada 1, 4 numaralı işlerin, üretimde de I ve III numaralı işlerin yönetiminden kaynaklanmaktadır.
Eğer sizi rahatsız eden sonuçları ve bunların kaynaklanma olasılığı olan işleri saptayamıyorsanız, danışarak veya danışmadan sorunları çözmeniz ilahi güçlere ve olasılığı aynı derecede zayıf şansa kalır. Özellikle danışmanlık hizmetinden anladığınız “Gelin bize falan sistemi monte edin” falan gibi sizi rahatsız eden sonuçlar ve bu sonuçları doğuran sebepler iyice araştırılmış ve bunların çözümünün de ısmarlanan sistem olduğuna inanılmış gibiyse.
Bakın daha çözümden bahsetmiyoruz. Hala problem tanımı safhasındayız. Dedim ya tanımlanmamış bir problemi çözemezsiniz. Matematikçiler iyi bilirler. Dil bilgisi zayıf öğrencilerin matematikte başarılı olmaları ne kadar güçse dil bilgisi zayıf öğretmenlerin de iyi matematik öğretmesi o kadar zordur. Öğrenci soruyu anlamaz, öğretmen çözümü olası soru soramaz.
Peki problem nasıl tanımlanacak? Dikkat ediyorsanız matematik eğitimi almış biri olarak ‘problem’ kelimesini kullanmadım. Onun yerine “lafı geveliyorsun” ithamlarına göğüs gererek ‘istenmeyen sonuçlar’ ve ‘yönetim hataları’ tabirlerini kullandım. Burada anahtar kavram yönetim hataları kavramıdır. Zurnanın zırt dediği yer, işin püf noktası da bu. Yönetim hatalarının neler olabileceğine daha önceki birçok yazımda değinmiştim. Bu hatalar insan kaynakları, mali kaynaklar, fiziki tesisler ve alt yapı kaynakları, stratejik iş birlikleri ve ilişkiler ile enformasyon ve know-how kaynaklarının planlanmasında, tedarik ve dağıtımında ve de kullanımlarının denetimlerinde yapılan hatalardır. İşi zorlaştıran bu hatalar ne beraberce kapsayıcı ne de karşılıklı dışlayan hatalardır. Çoğu kez beraber ve bir düğüm halinde gelirler.
İşte danışman tutacaksanız önce istenmeyen sonuçları, sonra hata alanlarını, sonra da hangi hataların yapıldığını tanımlatmakla başlayın veya siz tanımlayın. Çözümü isterseniz beraber isterseniz yalnız başınıza ararsınız.
Dedim ya size bir şablon vereceğim. Verdim. Kullanıp kullanmamak sizlerin bileceği iş. Kullanırsanız dünyada bunu kullanan birçok işletme gibi memnun olacağınıza eminim.
Biliyorum bu yazılar biraz kuru oldu ama ne yapayım konu öyle. Haftaya söz. Daha gazetevari bir yazı sunacağım. O tarihe kadar;
Sağlıcakla kalın