Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International) 2020 yılına ilişkin “Yolsuzluk Algı Endeksi” (Corruption Perception Index) sonuçlarını 29 Ocak 2021 tarihli raporu ile açıkladı.
Bu rapor; her yıl itibariyle ülkelerin yolsuzluk sıralamalarını ortaya koyuyor, genel gidişat ve ülkelere yönelik gelişmeler konusunda önemli bilgiler veriyor.
Dünyada 2020 yolsuzluk trendleri...
Anılan raporda yer alan 2020 yılına ilişkin bilgiler şöyle özetlenebilir.
►Raporda 180 ülke veya bölge değerlendirmeye alınmış durumda.
►Dünyanın şeffaflık puan ortalaması 100 üzerinden 43. Yani 50’nin altında.
►180 ülkenin üçte ikisinin puanı 50’nin altında.
►Şeffaflık sıralamasında yıllardan beri en üst sırada 100 üzerinden 88 puanla yer alan ülkeler Danimarka ve Yeni Zelenda. Bu ülkeleri 85 puanla Finlandiya, Singapur, İsveç ve İsviçre izliyor.
►180 ülkenin en alt sırasında ise 100 üzerinden 12 puanla Somali ve Güney Sudan ile bunları takip eden Suriye, Yemen ve Venezuela yer alıyor.
►AB ve Batı Avrupa’nın puan ortalaması 100 üzerinden 66 civarında.
►Buna karşın Sahra Altı Afrika’da puan 32’ye düşmüş durumda.
►2012 yılından bu tarafa 26 ülkenin puanları yükselmiş olup Yunanistan (+) 14 sıralama ile ilk sırada.
►Aynı süre içerisinde puanı düşen ülke sayısı (Macaristan dahil) 22 olmuş.
Endeks; çoğu ülkenin neredeyse on yılda yolsuzlukla mücadelede çok az ilerleme kaydettiğini veya hiç ilerleme kaydetmediğini ve ülkelerin üçte ikisinden fazlasının 100 üzerinden 50’nin altında puan aldığını ortaya koyuyor.
Türkiye yolsuzluk sıralamasında nerede?...
►2020 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 40 puanla 86. sırada yer almış.
►Türkiye, Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile karşılaştırıldığında, 28 üye ülkeden de düşük puan alarak Romanya’nın ardından sonuncu sıraya yerleşmiş
►OECD ülkeleri arasında ise Türkiye, sondan üçüncü sıraya oturmuş.
►2013 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda lider konumda bulunan Türkiye, 2020 yılında beşinciliğe düşmüş.
►2012 yılından bu yana puanı ve sırası hızlı bir biçimde düşmekte olan Türkiye, bu yıl 1 puan fazla almasına karşın son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasındaki yerini değiştirememiş.
Açıkçası Türkiye, küresel sıralamada ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıkların yoğun olduğu, demokrasi ile tanışmamış birçok ülkenin gerisinde kalarak 180 ülke arasında 86. sıraya yerleşmiş.
COVID-19 yolsuzluğu tetiklemiş!...
Raporda özellikle COVID-19 üzerine ayrı ve önemli analizler yapılmış.
Rapora göre, COVID-19 sadece bir sağlık ve ekonomik kriz değil; aynı zamanda bir yolsuzluk krizidir. Araştırma, yolsuzluğun daha yaygın olduğu ülkelerin vatandaşlarına sağlık hizmeti sunma konusunda daha az yetenekli ve krizlerle başa çıkmak için en az donanımlı olduklarını ortaya koyuyor. Salgın verilerinin zamanında, eksiksiz ve doğru bir biçimde paylaşılmaması toplum sağlığını tehlikeye atacak nitelikte.
Yüksek düzeyde yolsuzluğa sahip ülkeler, COVID-19 krizine verilen demokratik tepkilere daha az bel bağlamış ve dünyanın birçok bölgesinde demokratik gerilemeye yol açmış görülüyor. Şöyle ki; araştırma, yolsuzluğun yalnızca COVID-19’la küresel sağlık tepkisini baltaladığını değil, aynı zamanda devam eden bir demokrasi krizine de katkıda bulunduğunu gösteriyor.
Küresel salgın, kamu yönetiminde şeffaflığın ve hesap verebilirliğin yaşamsal önemini çarpıcı bir biçimde göstermiş durumda. Salgın koşullarının zorunlu kıldığı ivedilikle beraber salgın dışında yapılan kamu harcamalarında da açık ihale yöntemi yerine pazarlık ve davet yöntemleri ağırlık kazanmış görünüyor.
Sonuç olarak söylenen şu;
Rapora göre 2020 Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları, temel demokratik ilkelerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla mücadelenin vazgeçilmez unsurları olduğunu ortaya koyuyor. Geleceğimizi ipotek altına alan Kamu Özel İşbirliği Projeleri (PPP), ihale ve sözleşme süreçleri şeffaf ve açık bir biçimde yürütülmeli, bu projelerin kamu maliyesine oluşturduğu yük toplumla paylaşılmalı.