Türkiye’nin Ortodoks para politikasından uzaklaşarak heteredoks para politikasına geçişiyle birlikte para politikasında doğaçlama ilerleme dönemi de başlamış oldu. Doğaçlama, müzikteki emprovize ya da bizim Türk musikisinde, “taksim” gibi bir şey… O anki hale uygun icra…
Bir ülkenin para politikası kurulundan, milli paranın değerini koruması beklenir. Bunu yaparken de hükümetin kalkınma programına destek olması istenir. Kadrolarında nitelikli uzmanlar barındırması, bütüncül, tutarlı, kapsayıcı ve etkin bir para politikası oluşturmak içindir.
Nitekim Merkez Bankası’nın kuruluş yasasının 4’ncü maddesi bize; fiyat istikrarını sağlamasını emreder. Devamında görev ve sorumlukları; 5 temel alanda yoğunlaşır; 1-Fiyat İstikrarı, 2-Finansal İstikrar, 3-Döviz Kuru Rejimi, 4-Banknot Basma ve İhraç İmtiyazı, 5- Ödeme Sistemleri.
Peki ya fiili durum? Öncelikle 3 yıllık orta vadeli programdan kurtulduk. Sonrasında Merkez Bankası’nın bağımsızlığına son verdik. Ardından para politikası kurulu, siyasetten gelecek faiz kararlarını ilan etmek ve buna uygun “gerekçeli metin” üretmekle sınırlandırıldı.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Faiz neden önemsizleşti?
Merkez Bankamız para politikasından sadece faiz anlıyor. Onu da indirme yönünde kullanarak… İndirdiği faizi kamu bile ciddiye almadığından politika faizinin önemi kalmadı. Sadece bankalara fon aktarmakta ve kur korumalı mevduatta dövizden gelecek ilave katkıyı hesaplamada kullanılır oldu.
Doğaçlama bizi nereye taşır?
Her doğaçlama; eğer rota yoksa mutlaka bir krizle sona eriyor. Doğaçlama, günü kurtarmaya yönelik anlık, fazla düşünülmemiş adımları tanımlar. Riskleri fazladır, tutarlı değildir, çözdüğünden fazla sorun üretir. Şu anda para politikasının dünya ve iç piyasa şartlarına göre şekillendirildiği gibi…
NOT
KURUMSAL YAPILAR YERİNE DURUMSAL YAPILAR
Kurumsal yapılar yerine durumsal yapılar oluşturuldu. Bu da piyasa ile Merkez Bankası’nın iletişimindeki dengeyi bozdu. Bir ülkenin para politikasının en önemli ayaklarından biri piyasa ile iletişimdir. Merkez Bankaları alacakları kararlara ilişkin sinyalleri, önceden politika metinleri aracılığı ile duyurur, piyasalarda güveni sarsmayacak adımlar atar. Biz bunlardan çok uzaklaştık.
Bir yerde kayboldu isen ilk kaybolduğun yere geri dönmen gerekir. Bizim de bu kör dere yatağından çıktığımız noktaya geri dönmemiz gerekiyor. Merkez Bankası o kadar uzaklaştı ki ekonomi rotasından; geri dönecek yolu bile bulması artık çok zor.
Kur zıpladı. Petrol fiyatları hareketlendi. Savaş geldi. Buradan çıkış sancılı olacak. Ne yazık ki çıkış yolunda ekonomik daralma var. Yeniden ayağı kalkabilmek için durumsal yapılardan kurumsal yapılara dönmemiz gerekiyor.