Türkiye, bu yılki CCPI sıralamasında 53. sırada, yani alt sıralardaki ülkeler arasında yer alıyor. Yenilenebilir enerji kategorisindeki performansı ile orta düzeyde konumlanırken, sera gazı emisyonları, enerji kullanımı ve iklim politikaları konularındaki performansı “düşük” olarak değerlendiriliyor.
Yenilenebilir enerji, hemen her ülkede hızlı bir ilerleme kaydediyor. Bununla birlikte, çok sayıda ülke hala fosil yakıtlara, özellikle de gaza dayalı ekonomi modelini, sürdürmeye devam ediyor. Germanwatch, NewClimate Institute ve CAN International tarafından yayınlanan İklim Değişikliği Performans Endeksi (CCPI 2025) bu durumu sayılarla ortaya koyuyor.
CCPI her yıl ülkelerin emisyonlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve iklim politikaları açısından kaydettikleri ilerlemeyi değerlendiriyor. CCPI'da değerlendirilen 63 ülke ve Avrupa Birliği küresel emisyonların yüzde 90'ından sorumlu.
CCPI bu yıl karışık bir tablo çiziyor: 64 ülkeden 61'i son beş yılda enerji karışımında yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırırken, 29 ülkedeki sera gazı emisyonlarını azaltmaya dair performansları hala düşük veya çok düşük olarak değerlendiriliyor. İlk üç sıra önceki yıllarda olduğu gibi boş kalmış durumda. Ülkelerin Paris Anlaşması'nın küresel ortalama sıcaklık artışını 1,5 derecede sınırlama hedefini başarmaları için iklim eylemlerini hızlandırmaları gerekiyor.
Türkiye 53. Sırada
Türkiye, bu yılki CCPI sıralamasında 53. sırada, yani alt sıralardaki ülkeler arasında yer alıyor. Yenilenebilir enerji kategorisindeki performansı ile orta düzeyde konumlanırken, sera gazı emisyonları, enerji kullanımı ve iklim politikaları konularındaki performansı “düşük” olarak değerlendiriliyor.
Türkiye’nin güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı (NDC), 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarında azalma yerine artışı hedefliyor. Uzmanlar, 2025 yılında sunulması beklenen ikinci NDC'nin bilime dayanmayacağı ve küresel ısınmanın 1,5 derecenin altında sınırlandırılmasıyla uyumlu olmayacağı yönündeki endişelerini dile getiriyor. Değerlendirmede, Türkiye’de yenilenebilir enerji kapasitesi artarken, bunun fosil yakıtları ikame etmediğinin altı çiziliyor. Fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılması ve yeterli uzun vadeli iklim hedeflerinin belirlenmesi temel hedefler olarak ön plana çıkıyor.
Danimarka en iyi, İran en kötü performansa sahip
Danimarka en üst sıradaki ülke olmaya devam ediyor. Ayrıca iklim politikası derecelendirmesinde yüksek performans gösteren tek ülke konumunda. Yine de Danimarka, genel olarak çok yüksek bir derece elde edecek kadar iyi performans göstermiyor. Danimarka'yı Hollanda takip ediyor, ancak yeni hükümeti iklim politikası için kötü bir işaret. Birleşik Krallık bu yılın en büyük yükselişini göstererek 6. sırada yer alıyor. Son kömürlü termik santralini kapatması ve hükümetin fosil yakıt projeleri için yeni ruhsatlar vermeme taahhüdü bu yükselişte önemli role sahip. CCPI'da son sırada yer alan dört ülke ise sırasıyla Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve İran. Bu dört ülke dünyanın en büyük petrol ve gaz üreticileri arasında yer alıyor. Enerji tüketimi içinde yenilenebilir enerji kaynaklarının payı yüzde 3'ün altında. Bu ülkelerde fosil yakıtlardan uzaklaşma gündemi bulunmuyor.
Çin hala kömüre bağımlı
Dünyanın en büyük emisyon kaynağı Çin, CCPI'da 55. sırada yer alarak çok düşük bir seviyeye gerilemiş durumda Umut verici planlara, eğilimlere ve tedbirlere rağmen Çin büyük ölçüde kömüre bağımlı olmaya devam ediyor ve yeterli iklim hedeflerinden yoksun. Bununla birlikte, yenilenebilir enerjide benzeri görülmemiş bir patlama yaşıyor ve emisyonları neredeyse zirveye ulaşmış gibi görünüyor. En büyük ikinci emisyon kaynağı olan ABD, çok düşük performans gösterenler arasında 57. sırada yer alıyor.
Yeşil Mutabakat etkisi
Avrupa Birliği ise bir bütün olarak üst-orta alanda (17. Sırada) yer alıyor. On altı AB ülkesi yüksek ve orta performans gösterenler arasında yer alırken, önceki yıllardan farklı olarak hiçbir AB ülkesi genel olarak çok düşük bir not almamış durumda. 14. Sıradan 16. Sıraya gerileyen Almanya artık yüksek performans gösteren bir ülke değil.
Bu arada, sadece iki G20 ülkesi, Birleşik Krallık ve Hindistan CCPI'da yüksek performans gösterenler arasında yer alıyor. On dört G20 ülkesi ise genel olarak düşük ya da çok düşük nota sahip.
COP’ta yeni kömür kullanılmaması için Eylem Çağrısı
COP29’da kömürden kaynaklanan emisyonların hızla azaltılmasının 1,5 C hedefine doğru ilerlemek için en acil önceliklerden biri olduğunu ve bu zorluğun üstesinden gelmenin ilk adımının yeni kömür inşasına son vermek olduğunu kabul eden 25 ülke ve AB, Yeni Kömüre Hayır (No New Coal) için Eylem Çağrısı'nı başlatıyor. “Yeni Kömüre Hayır” Eylem Çağrısı ile tüm ülkelere gelecek yıl COP30'dan önce güncellenmesi gereken Ulusal Katkı Beyanlarına (NDC) yeni kömür taahhüdü eklememe çağrısı yapılıyor.
Günün dikkat çeken ülkesi, ilk kez yeni kömürlü termik santraller inşa etmeyeceğini taahhüt eden Avustralya oldu. Avustralya, Endonezya'dan sonra dünyanın en büyük ikinci kömür ihracatçısı. Avustralya'nın yeni kömür santrali yapmama taahhüdünden sonra, OECD ülkeleri içerisinde sadece Japonya ve Türkiye hala yeni kömür santrali inşa eden ülkeler olarak yer alıyor. Kömür Sonrası Enerji İttifakı (Powering Past Coal Alliance, PPCA) işbirliğiyle yapılan çağrı, dönüşüm için gerekli olan finansmanın sağlanmasında, yeni kömür yapılmayacağına dair verilecek kararların yatırımcılar nezdinde çok etkili olduğunun altını çiziyor. Türkiye de eylem çağrısı kapsamında “Yeni Kömüre Hayır” kararını açıklamaya davet edilen öncelikli ülkeler arasında yer alıyor.