Özlem Karahan
ozlem.karahan@nbe.com.tr
Teknolojinin gelişmesi ile insan hayatındaki yeri her geçen gün artıyor. Bu gelişme, bilgiye erişmeyi kolaylaştırdığı gibi aynı zamanda bazı problemleri de beraberinde getiriyor.
İnsanlar, dijitalleşmenin gelişmesiyle birlikte sosyal medya üzerinden yaşar hale geldi. Bu nedenle yedikleri yemekleri, gittikleri tatil beldelerini, mekânları sanal ortamdan paylaşarak öne çıkartıyorlar. Teknoloji ve sanal âlemin gelişimiyle birlikte para kazanmanın yolları da açılmış oldu ve “fenomenlik”, “ influencerlık” günümüzün yeni mesleği haline geldi.
İnternet ağının yaygınlaşması ile internet reklamcılığı, sosyal medya platformlarında kullanıcı sayısının her geçen gün artmasıyla farklı bir boyut kazandı. Sosyal medya platformları reklam mecrası olarak da kullanılmaya başlandı.
Sosyal medyada kullanıcıların yaptığı tanıtımların geleneksel reklam anlayışından farklı ve reklamların denetiminde yaşanan zorluklar nedeniyle tüketiciler zaman zaman yanıltılabiliyor.
Mal ve hizmet çeşitleri günden güne artarken rekabet de artıyor… Sosyal medya fenomenleri ürün ve hizmetlerini geliştirerek farklı şekillerde sunuyor ve rakiplerinin önüne geçmeye çalışıyor, bu durum tüketicilerin tercihini etkilemekle kalmıyor daha geniş kitlelere ulaşmak için ticari reklamları kullanıyor.
İletişim araçlarının gelişmesiyle ürün ve hizmetlerin tanıtımını yapmak daha da kolaylaşıyor. Önceden sadece TV, radyo, gazete, afiş, el ilanı gibi araçlarla ürün ve hizmet tanıtılırken, dijitalleşme çağında internet de bir reklam mecrası olarak yaygın şekilde kullanılıyor.
Sosyal medya fenomenleri, bu platformlarla daha ucuz, daha hızlı bir yolla birçok kitleye ulaşabiliyor.
Sosyal medya platformlarının denetlenmediği düşüncesi, tüketiciler tarafından güvensizliğe neden olabiliyor ve tüketicilerin tercihlerini etkileyebiliyor.
Fenomen olarak bilinen popüler kişilerin sosyal medya hesaplarından paylaşımlar yaparak birçok ürün ve hizmetin tanıtımını yapıp önemli gelirler elde ettiğini sıklıkla görüyoruz.
Son 5-10 yıl içinde sosyal medya fenomenlerinin artan popülaritesi, dijital iletişim ve içerik üretimindeki köklü değişimlerle doğrudan bağlantılıdır. Özellikle sosyal medya platformlarının günlük hayatta önemli bir yer edinmesi, kullanıcıların içeriklere anında ulaşabilmesini sağladı.
Fenomenler, geniş kitlelerle doğrudan etkileşim kurarak takipçilerine hitap eden özgün ve eğlenceli içerikler sunarak bu popülariteyi kazandı. Bu durum, geleneksel medya araçlarının aksine fenomenlerin yükselişini hızlandırdı.
Takipçi sayıları milyonları bulan fenomenler, markalarla yaptıkları işbirlikleri ve reklam anlaşmaları ile önemli bir gelir kaynağı yaratıyor. Birçok şirket, geleneksel reklamlardan ziyade fenomenlerin gücünden faydalanarak ürünlerini tanıtmaya başladı. Bu durum, sosyal medya fenomenlerini hem birer içerik üreticisi hem de pazarlama kanalı olarak önemli bir yere getirdi.
Fenomenlerin iş dünyasındaki bu yükselişi, yeni meslek dallarının doğmasına da zemin hazırladı. İçerik üreticileri, sosyal medya yöneticileri, dijital pazarlama uzmanları ve influencer danışmanları gibi roller, fenomenlerin sektördeki etkisiyle birlikte önem kazandı. Özellikle genç nesil, bu alanda kariyer yapma hayalleri kurarak sosyal medya dünyasında kendilerine bir yer edinmeye çalışıyor.
Sosyal medya fenomenleriyle yapılan tanıtım anlaşmaları, mekan sahipleri açısından önemli avantajlar sunmaktadır. Özellikle reklam ajanslarıyla yapılan anlaşmalara kıyasla, fenomenlerle gerçekleştirilen işbirlikleri hem daha ekonomik hem de daha etkili sonuçlar doğurabiliyor.
Geleneksel reklam ajansları, daha yüksek bütçeler gerektiren prodüksiyonlar, profesyonel ekipman ve geniş bir kadro ile çalışırken, sosyal medya fenomenleri genellikle daha düşük maliyetle aynı etkiyi yaratabiliyor.
Fenomenler ya da "influencer"lar, içerik üretiminin neredeyse tamamını kendi başlarına üstleniyor. Çekim, kurgu, metin yazarlığı ve prodüksiyon süreçlerini bizzat yöneten fenomenler, bu esneklikleri sayesinde markalar ve mekanlar için cazip hale geliyor.
Tanıtımı yapılan mekan, ürün ya da hizmet, fenomenin kişisel tarzına uygun olarak daha doğal ve samimi bir şekilde takipçilerine sunuluyor, bu da hedef kitle üzerinde daha güçlü bir etki yaratıyor.
Sonuç olarak, sosyal medya fenomenleriyle işbirliği yapmak, hem düşük maliyetli hem de etkili bir pazarlama stratejisi olarak öne çıkıyor. Fenomenlerin kişisel dokunuşları, markanın kimliğiyle uyumlu bir şekilde içeriğe yansıtılıyor, böylece reklam verenler açısından daha avantajlı bir seçenek haline geliyor.
Sosyal medya fenomenleri, son yıllarda gündemin en popüler konularından biri haline geldi. Bunun başlıca nedeni, fenomenlerin geniş kitleler üzerindeki etkisi ve içerik üretme konusundaki becerileridir. Fenomenlerin, takipçileriyle kurdukları samimi ilişki ve etkileşim, geleneksel medyanın ötesinde bir güven ilişkisi oluşturmalarını sağlıyor.
Fenomenler, Maliye'nin sıkı takibinde
Sosyal medya fenomenleri, oluşturdukları içeriklerle zaman zaman yasal ve etik sorunlarla karşı karşıya kalabiliyor. Fenomenlerin ceza almamak için dikkat etmeleri gereken bazı önemli noktalar bulunuyor. İlk olarak, paylaşım yaptıkları platformlarda topluluk kurallarına uygun hareket etmeleri gerekiyor.
Yalan haber, yanıltıcı bilgiler ya da nefret söylemi içeren paylaşımlar cezalara neden olabiliyor. Ayrıca, reklam anlaşmaları yapan fenomenlerin, tanıtım içeriklerinde “reklam” ya da “işbirliği” ibaresini kullanarak şeffaf olmaları yasal bir zorunluluktur. Bu şekilde, izleyicileri yanıltmadan doğru bilgilendirme yapmaları sağlanır.
İnternet ve sosyal medya ortamlarında tanınan ve genel olarak “fenomen” olarak adlandırılan kişilerin vergi dairelerine çağrılarak kendilerine kazançlarıyla ilgili olarak bir takım soruların sorulduğu yönünde haberlerle karşılaştık. Fenomenlik son yıllarda sıkça sözü edilen, gençlerin ve hatta çocukların hayallerini süsleyen “güzide meslek”lerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Vergisel açıdan “Fenomen”, internet ve sosyal medya üzerinde geniş takipçi kitlesine sahip olan, gelir elde eden kişi olarak düşünülebilir. Son yıllarda Hazine ve Maliye Bakanlığının da kendilerinin takipçisi olduğu biliniyordu, ancak bundan sonraki süreçte fenomenlerin elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesi konusuna hassasiyet göstermesi gerekebilir.
İnternet ve sosyal medya üzerinden gelir elde eden fenomenlerin, kendi durumlarını değerlendirmeleri ve varsa vergisel yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeye özen göstermeleri, olası cezaların önlenmesi ve kamuoyu gözetiminde itibarlarının korunması açısından önemlidir.
Kamu fenomenleri nasıl denetliyor?
Kamu kurumları, sosyal medya fenomenlerini çeşitli şekillerde denetlemektedir. Reklam Kurulu ve BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) gibi kurumlar, fenomenlerin paylaşımlarını inceleyerek, mevzuata aykırı içerikler üretenlere yaptırım uygulayabiliyor.
Özellikle reklam ve tanıtım faaliyetlerinde, fenomenlerin tüketiciyi yanıltıcı bilgilendirmeler yapıp yapmadığı titizlikle inceleniyor. Ayrıca, sosyal medya platformları da kendi iç denetim mekanizmaları aracılığıyla fenomenlerin paylaşımlarını takip ederek, topluluk kurallarını ihlal eden içeriklerin kaldırılmasını sağlıyor.
Bu işlerin önemli bir sektör haline gelmesini takiben, sosyal medya platformlarında büyük kazançlar sağlayan, ancak vergi ödemeyen bir kesim oluştu. Maliye de bu sektördeki kayıt dışılığın önüne vergi denetimleriyle geçmeye çalıştı.
Özellikle sosyal medya fenomenlerine kapsamlı vergi incelemeleri başlatıldı. Youtube, Instagram, Facebook ve Tiktok gibi uygulamalarda takipçi sayısı milyonları bulan fenomenler mercek altına alındı. Bu kişilerin sosyal medya hesapları ve banka hareketleri incelendi.
Sonuç olarak sosyal medya platformlarından veya tanıtımını yaptıkları ürünleri üreten şirketlerden aldıkları paralar tespit edildi. Yapılan denetimler sonucunda, bu kişiler çok ciddi vergi cezalarıyla karşılaştılar.
Bu denetimlerin artması, sosyal medya fenomenlerinin daha dikkatli ve etik kurallara uygun içerik üretmesine zemin hazırlıyor.