EKONOMİ okurlarının geçtiğimiz hafta dikkatinden kaçmamıştır. Türkiye, Dünya Modern Kölelik Endeksi’nin bu yılki sıralamasında 5. modern kölelik rejimi olan ülke ilan edildi.
Walk Free adlı STK ‘nın sitesinde raporu buldum. Rapor, Kuzey Kore, Eritria, Mauritania ve Suudi Arabistan’dan Türkiye’yi vurguluyor. Türkiye’de 1000 kişiden 15’i modern köle. 160 ülke üstünden yapılan böylesi bir sıralamada sondan beşinci gelmek fazlasıyla düşündürücü.
Modern kölelik tanımı, insanların tehdit ve baskı altında kalarak istese de terk edemeyeceği sömürü düzenini anlatıyor. Seks köleliğinden, çocuk işçilere uzanan geniş bir ağı var. Ama ağın en önemli ayağı devlet ve özel sektörün güdülediği çalışma rejimi. Anlaşılan Türkiye, sığınmacı olarak ülkemizde bulunan Suriyeliler ve Afgan nüfusun çalışma koşulları nedeniyle modern kölelik uygulayıcısı kabul ediliyor. Reşit olmayan kız çocuklarının zorla evlendirilmesi modern köleliğin ikinci uygulama ayağı.
İLO istatistikleri ve Uluslararası Göç Organizasyonu (IOM) istatistikleri kullanılıyor. 20‘ye yakın ülkeye bizzat gidiliyor, Türkiye’de bunlar arasında. Son veriyle dünya genelinde 49,6 milyon modern köle konumunda insan var. Tespitler arasında düşündürücü bir olgu, 2016-2023 döneminde modern köle konumundakilerin 10 milyon artması.
Modern kölelik dünyada yaygın olsa da, en yaygın ortadoğu’nun İslam ülkelerinde. Bu ülkelerde işgücünün %40’ı modern köle olarak çalışıyor. Mutlak sayı 24 milyon. Bu ülkelerdeki “kefalet sistemi” (kafael / kefil) işgücünün çalıştığı andan itibaren her şeyini yitirmesine yol açıyor. Pasaportuna el konuluyor, iş yerini bırakma hakkı verilmiyor.
Türkiye’nin içinde bulunduğu 87 ülkede “zorla çalıştırma” fiilen yasak ancak uygulama rapor diliyle “sessizce” sürdürülüyor. Suriyeli ve Afgan sığınmacılar da “rızalarıyla” sigortasız/güvencesiz, keyfe keder bir paraya, boğaz tokluğuna çalışıyorlar. Bunun yanında “imam nikahlı” genç yaştaki evliliklerde ortada görünür bir zorlama’’ yok, ama evlilik baskı altında gerçekleşiyor.
Cumhuriyetin 100. yılında ülkemizin “modern kölelik” rejimi içinde anılmasını içime sindiremiyorum.
*******************
Günün sözü: Cannes‘ın en başarılı kadın sanatçısı olan Merve Dizdar’ın “Ödülümü kadınlara ve tüm mücadeleci ruhlara armağan ediyorum” sözleri yankı yaptı…