Abdullah KİRAZ
YMM / Bağımsız Denetçi
Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi “2021 TÜRKİYE FİNTEK EKOSİSTEMİ DURUM RAPORU”nu 29.12.2021 tarihinde yayınlayarak ülkemiz Fintek ekosisteminin mevcut durumu ve gelecek vizyonu hakkında hem bilgilendirici hem de çarpıcı rakamları ihtiva eden çalışmayı bizlerle paylaştı. İlgi duyanlar için raporun hem İngilizce hem de Türkçe versiyonuna cbfo.gov.tr internet adresinde yer verildiğini belirtelim. Bu güzel raporun hazırlanmasında emeği geçen herkese öncelikle teşekkürler.
Bugünkü yazımız ile öncelikle Fintek kavramının neyi ifade ettiğini kısaca belirttikten sonra, yayınlanan Raporda Fintek ekosistemine ilişkin yer verilen çarpıcı rakamlardan ve değinilen hususlardan dikkatimizi çekenleri bir yandan sizlerle paylaşmak bir yandan da Raporda görüşlerine yer verilen ve ülkemiz finansal teknoloji alanında faaliyet gösteren kuruluş temsilcilerinin görüşlerinde dikkatimizi çeken önemli hususları sizlerle özet mahiyetinde paylaşmayı arzu ettim.
Fintek terimi, günümüzde modern dijital teknolojilerden faydalanarak oluşturulan finansal ürünler ve hizmetler ile bu ürünleri sağlayan işletmeler ve bu işletmelerden oluşan küresel sektörü tanımlamaktadır.
Fintek, finansal servislerin tüketicilere ulaşımını ve tüketiciler tarafından kullanımını geliştirmek için Fintek şirketleri tarafından geliştirilen yenilikçi teknolojilerin ve iş modellerinin tümünü kapsar.
Bu yenilikçi teknolojiler, genel olarak ürün ve hizmet maliyetlerini düşürmek, dijitalleşme süreci öncesi ekonomik açıdan mantıklı olmayan alt pazarlara ulaşmak ve/veya yeni ürünleri teknolojinin imkânları ile ekonomik olarak anlamlı duruma getirmek için kullanılmaktadır.
Fintek, varlık yönetimi, işletme ve bireysel krediler, fon sağlama, para transferleri ve yatırım enstrümanları gibi çeşitli alanlarda büyük değişiklikler yaratma potansiyeli sunmasının yanı sıra, karmaşık finansal işlemler ve hiyerarşik fon yönetimi modellerini, uzmanlık ve bilgi gerektiren ileri seviye finansal işlem ve servislerin sunumlarını basitleştirerek kitlelere açabilme imkânı sağlamaktadır(cbfo.gov.tr/Fintek).
| Fintek Firma Sayısı: 520 | POS Sayısı (Milyon): 1,7 |
| Lisanslı e-Para ve Ödeme Kuruluşu Sayısı: 56 | Mağazada Temassız Ödeme Oranı (%): 48 |
| Lisanslı Paya Dayalı Kitle Fonlama Platformu Sayısı:5 | ATM Sayısı (Adet): 52.100 |
| Kredi Kartı Sayısı (Milyon): 82,8 | Dijital Bankacılık Aktif Kullanıcı Sayısı(Milyon): 70,3 |
| Kredi Kartı Sahipliğinde Dünya Sıralaması: 7 | |
| (Avrupa sıralaması 1) Kredi Kartı İşlem Sayısı Dünya Sıralaması: 9 (Avrupa sıralaması 1) | |
| Ön Ödemeli Kart Sayısı (Milyon): 53,4 |
Türkiye'de Fintek alanındaki düzenlemeler 2010’lu yılların başlarına dayanmaktadır.
2012 yılında yeni nesil ödeme kaydedici cihazlarının zorunlu hale gelmesiyle birlikte bu alanda birçok Fintek girişimi çıkmaya başlamış, 2013 yılında elektronik para ve ödeme kuruluşu lisanslarının verilmeye başlanması ile de bu alandaki girişimlerin sayısı hızla artmış ve Aralık 2021 tarihi itibarıyla ödeme kuruluşu (30)[1] ve elektronik para kuruluşu (26)[2] olmak üzere toplam 56 firmaya lisans verilmiştir
Özellikle son üç yılda Fintek şirketlerini güçlendirmek, bankaların dijitalleşmesini teşvik etmek ve açık bankacılığın önünü açmak için bir dizi düzenleme yayınlanmıştır:
-Paya dayalı kitle fonlaması tebliği (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191003-5.htm) yayınlandı.
-Ödeme hizmeti sağlayıcıları üzerindeki denetim ve düzenleme yetkisi BDDK'dan TCMB'ye verildi. Bu sayede düzenlemelerde merkezileşmenin getireceği hız ile önümüzdeki dönem daha çok ve daha hızlı yenilikçi düzenlemeler yapılması öngörülmektedir.
-Finansal kuruluşlar ile potansiyel müşteriler arasında sözleşme tesis edilirken yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kaldırılarak dijital ortamlara taşındı.
-Karekod teknolojisinin kullanımı konusunda bir standart getirildi (TR Karekod).
-Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (TÖDEB) kuruldu.
-Görüntülü görüşme yöntemiyle kimlik doğrulamasına ve elektronik ortamda sözleşme kurulmasına izin verilmeye başlandı.
-Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) sistemi hayata geçirildi.
-Ödeme kuruşları ve elektronik para kuruluşlarının IBAN oluşturulabilmesi sağlandı.
-NFC teknolojisi, kimlik belgesinin doğrulanması esnasında birincil yöntem olarak zorunlu kılındı.
-Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu kuruldu.
-Paya ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.
-Ödeme hizmetleri için ikincil düzenleme yenilendi. PSD2 düzeyinde açık bankacılık düzenlemeleri yapıldı.
-Servis Modeli Bankacılığı ve Dijital Bankacılık yönetmeliği yayınlandı.
Bu düzenlemeler 2022 yılının birçok Fintek için yeni fırsatlar doğuracağının en büyük habercisidir.
1980'lerden bu yana, Türkiye'deki birçok banka, yeni uygulamalar geliştirmek, yeni finansal teknolojileri uygulamak ve inovasyonla rekabet avantajı sağlamak için kendi teknoloji iştiraklerini kurdular.
2010'ların başında Türkiye’deki bankalar, kuluçka merkezleri ve hızlandırma programları başlatarak girişimleri ve girişim ekosistemini destekleyen ilk kurumlardan oldular.
Bankalar, Fintek ve diğer sektörlere yatırım yapmak için son beş yılda çok sayıda girişim sermayesi fonu kurarak yatırım yapma isteklerini sürdürmüş oldular.
Türkiye’deki bankalar, Fintek girişimleri rakip olarak görmek yerine onlara yatırım yapma konusunda oldukça istekli davranmışlardır.
Ülkemizde Fintek kuruluşlarının alanlarına göre dağılımına (23.12.2021 itibariyle) aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
| Ödeme | 216 | 36% |
| Bankacılık | 70 | 12% |
| Blokzinciri, Kripto Varlık | 64 | 11% |
| Sigortacılık | 58 | 10% |
| Kurumsal Finans | 54 | 9% |
| Finansman | 40 | 7% |
| Borsa, Yatırım | 27 | 4% |
| Skorlama, Kimlik Doğrulama, Bilgi Güvenliği | 25 | 4% |
| Kitle Fonlama | 15 | 2% |
| Kişisel Finans Yönetimi | 14 | 2% |
| Para Transferi | 13 | 2% |
| Varlık Yönetimi | 8 | 1% |
| Toplam | 604 |
Bankaların ve yatırımcıların Fintek sektörüne olan ilgisinin en üst düzeyde olması, Finteklerin Türkiye’deki en gözde sektörlerin başında gelmesini sağlamıştır. Finteklere yapılan yatırımların artması daha rekabetçi bir Fintek ekosistemi yaratacağı için önümüzdeki yıllarda daha da iyi hizmet sunulacaktır. Bu da e-Ticaret başta olmak üzere bir çok sektöre olumlu yansıyacaktır.
Bütüncül bir yaklaşım ile Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tüm lisanslı elektronik para ve ödeme kuruluşları, açık bankacılık, sigorta teknolojileri, sermaye piyasası, mevzuat ve hukuk teknolojileri, girişim sermayesi fonları, yeni girişimler, TÖDEB, TOBB Fintek Sektör Meclisi ve ilgili kamu kurumları ile “Milli Fintek Stratejisi” üzerine çalışmalar yapmaktadır.
Yürütülmekte olan çalışmaların geldiği nokta itibarıyla; Finans Ofisi tarafından Milli Fintek Strateji Belgesi’nin temel vizyon ve stratejisi oluşturulmuştur.
Belirlenen strateji bağlamında hedefler ve Türkiye’nin Fintek ekosistemi için ulaşılmak istenen amaçlar açık bir şekilde belirlenmiştir.
Milli Fintek Strateji Belgesinin temel amaçları şunlardır:
Milli Fintek Strateji Belgesi 2022 yılının ilk aylarında yayımlanması planlanmaktadır.
Raporun Neden Türkiye? Neden Fintek? başlıklı bölümünde bazı Fintek kuruluş temsilcilerinin görüşlerine yer verilmiş olup, bu görüşlerden özellikle dikkatimizi cezbeden kısımlarını sizlerle paylaşmak istiyorum. (Görüş sahiplerine alfabetik sırayla yer verilmiştir.)
Barbaros Özbuğutu (İyzico, Kurucu Ortak, CEO)
Fintek sektörü, Türkiye’de henüz 10 yıllık bir geçmişe sahip olmakla beraber oyunun kurallarını değiştirecek çevikliğe sahip. Hızla yayılan dijital teknolojiler, finansal ürün ve hizmetlerin maliyetlerini düşürürken bir yandan da ekonomi genelindeki verimlilik kazançlarını artırarak kullanıcıların özgün ihtiyaçlarına daha uyumlu hale gelmesini sağlıyor. Finansal ürün ve hizmetlerin toplumun tüm kesimlerine sunabilir hale getiren Fintekler, finansal kapsayıcılığın artmasına da pozitif katkı da bulunuyor.
Türkiye girişim ekosistemi, 2020 yılında aldığı 146 milyon dolar fonlama ile Avrupa’da Polonya’nın ardından 18’inci sırada ye alırken; sadece Ortadoğu ülkeleri dikkate alındığında ise üçüncü sırada yer alıyor. Fintek endüstrisinin henüz başlangıç seviyesinde olduğu kabul edilse de gerek ekosisteminin genişliği gerekse geleneksel yerleşik finansal kurumlara etkisi bakımından geleceğin finans endüstrisi Finteklerle şekillenecek. …
Burhan Eliaçık (TÖDEB, Yönetim Kurulu Başkanı)
Karşı konulamayan dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin tetiklediği yeni iş modelleri, bireyleri olduğu kadar, iş dünyasını da dönüştürerek, teknolojiyle daha fazla yakınlaştırmakta ve Türkiye gibi teknoloji ile etkileşimi ve adaptasyonu yüksek toplumlarda finansal teknoloji sektörünün büyümesine neden olmaktadır. Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları başta olmak üzere Fintekler, teknolojiyi etkin şekilde kullanarak geleneksel finansal servisleri içerik, sunum veya erişim yönünden değiştiren, yenilikçi finansal servisler geliştiren veya daha etkin ve verimli ürün/servisleri mevcut finansal kuruluşlara sunarak, rekabet avantajı elde etmelerini sağlar. Dolayısıyla, global ölçekte rekabet etmek ve hayatta kalmak isteyen her sektörün birlikte çalışması gereken ve ülke ekonomileri için son derece stratejik öneme sahip kuruluşlardır. …
Canan Bayrak Manibux - Kurucu ve CEO
Öncelikle, “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” olan; yoksulluğu ortadan kaldırmak, gezegenimizi korumak ve tüm insanların barış ve refah içinde eşit şekilde yaşamasını sağlamak için oluşturulmuş evrensel amaçlara dikkat çekmek isterim. Bu nedenle ekonomik eşitsizlik ile mücadele, sürdürülebilir tüketim, sürdürülebilir tarım, eşitlik, eğitim, dijitalleşme, toplum sağlığı gibi alanlara destek veren tüm ürün ve hizmetler konumuza giriyor. … Ülkemiz dünyadaki en genç nüfusa sahip ülkelerden biri ve coğrafi konumu itibarıyla girişimcilik ve Fintek ekosistemi yaratmada dünyada avantajlı olduğunu düşünüyorum. … Fintek girişimlerininin sayısında son zamanlarda büyük artış oldu ve yurtdışındaki girişim ekosistemindeki oyuncular Türkiye’ye ilgi duyuyorlar. Faaliyet gösterdikleri alanlarda kalıcı değişim yaratmayı, çözümlerini yaygınlaştırmayı ve uzun vadede toplumun desteğini kazanarak sorunu ortadan kaldırmayı hedefleyen, inovatif çalışmaları ile ilham kaynağı olan her girişimin ülkemizin geleceği ve kalkınması için bir değer olarak nitelendiriyorum. Ancak hızın önemli olduğu günümüzde, ekonomik eşitsizlikle mücadele eden ve dijitalleşmeyi hayata geçiren Finteklerin toplumun geneli için rol model olacağına ve sürdürülebilir kalkınmanın ülkemizdeki Finteklerin çoğalmasıyla mümkün olacağına inanıyorum. Bu nedenle regülasyonların Finteklerin işlerini kolaylaştırıcı olarak destek olmaları önemli rol oynuyor.
Av. Dr. Çiğdem Ayözger Öngün SRP-LEGAL - Kurucu Ortak
Türkiye’nin Fintek potansiyelinde belirleyici iki temel unsur olduğunu düşünüyorum: bunlardan ilki Türkiye’nin teknolojiye yatkın bir ülke olması; diğeri ise genç nüfusun girişimci ruhu. Bir an için finansal hizmetler pazarını insan vücudundaki dolaşım sistemi ile özdeşleştirirsek, yerleşik finansal kuruluşları finansal ekosistemin atar damarları, Fintek kuruluşlarını ise atar damarların erişim sağlayarak besleyemediği alanlara nüfus eden kılcal damarlar olarak görebiliriz. Türkiye’deki genç nüfus etkileşimi ile teknoloji bazlı ticari girişimlerin varlığı her geçen gün katlanarak artış gösterdiğinden, bu girişimlerin finansal hizmetlere olan gereksinimini karşılayabilecek yegâne kaynak ise Fintek kuruluşlarıdır. Bu sebeple Türkiye’nin Fintek potansiyelinin gerek yerli girişimler gerekse yabancı yatırımlar bağlamında oldukça yüksek olduğunu düşünüyorum.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi, ülkemizin Fintek konusunda dünyanın önemli ve önde gelen ülkeleri ve toplumları arasında bulunmasını en öncelikli hedefleri arasında değerlendirmekte ve bu konuda çok aktif olarak çalışmaktadır. …
Enis Hulli, 500 İstanbul, Partner
Türkiye, teknolojik anlamda gelişmiş ve modern teknolojik altyapılarına sahip bir ülke. Güncel altyapılar ve sürekli evrimleşen teknolojisi ile, Türkiye'deki finans kuruluşları, bu alanda faaliyet göstererek finansal teknoloji şirketlerinin de olgunlaşmasını sağladı ve bu şirketlerin kritik alanlardaki teknoloji hizmetlerini yurtdışı pazarlarda satmasına olanak verdi.
Açık bankacılık ve buna bağlı hukuksal zeminin oturmasıyla, son kullanıcı odaklı finansal teknoloji oyuncularının da hızla finansal ekosistemde yer edindiğini gördük. Önümüzdeki süreçte bu devam edecek ve Türkiye'de bu alanda da, bir çok bankadan da daha büyük, unicornlar çıkacaktır. İstanbul Finans Her şeyden önce, ülkemiz Fintek ve perakende ekosistemlerini aynı anda iyi okuduğumuzu düşünüyoruz. …
Fevzi Güngör, Ödeal- Kurucu
Türkiye, dünyanın Fintek merkezi olabilir. Yenilikçilik, müşterilere yakınlık, inovasyon, uzmanlık, regülasyonlar, devlet teşvikleri ve yabancı sermayeli girişimler gibi Fintek pazarının büyümesinde etkili olan faktörlerin hepsi ülkemizde mevcut. Ayrıca, devam eden pandemi sürecinin de etkisiyle, dijital sistemlerin gelişme ivmesi de artarak devam ediyor ve edecek. Ve Açık Bankacılık ile ilgili gelişmelerin iyice ısınmasını bekliyoruz. Bu son iki faktör, bu hedefe büyük katkı sunacaktır. …
7 yıl içinde bizi sektör lideri hale getiren ürün ve hizmetlerimizin her biri, gerçek bir ihtiyaca karşılık gelen ve Türkiye’de ilk kez sunulan ürün ve hizmetlerdi. Yine bireysel girişimciler ve küçük esnafın finansal sisteme daha fazla erişebilmesi için, bankalar ve büyük kurumlarla gerçekleştirdiğimiz stratejik işbirliklerimiz başarımızın önemli köşe taşlarından biridir.
Görkem Oktay Collective Spark - Kurucu Ortak
Türkiye’nin finansal hizmet ve bankacılık altyapısının gelişim hızı, inovasyona duyulan ihtiyacı ve bunu karşılamaya yönelik gelişen Fintek girişimlerinin potansiyelini ön plana çıkartmıştır. Türkiye bankacılık sistemi, 90’lı yılların sonunda yüksek iç borçlanma faizi ve kurumsal krediler ile şekillenen bir yapıdan, faizlerin düşüşü ile beraber hızla bireysel bankacılık odaklı biçimde evrilmiştir. Bununla beraber bireysel müşteriye dönüş ve yapıcı rekabet, bölgedeki en iyi çevrimiçi bankacılık sistemlerinin Türkiye’den çıkmasına destek sağlamıştır. … Türkiye’de yenilikçi hizmetlere olan talep, regülasyon tarafında destekleyici politikaların oluşumu ve girişim sermayesi fonlarıyla benzer yapıların sağladığı finansal destek ile beraber Fintek girişimlerinin önümüzdeki dönemde hızla gelişeceklerini düşünmekteyiz.
Koray Bahar, Figopara-Kurucu Ortak&CEO
2020 yılı itibarıyla, COVID-19 salgınının da yadsınamaz etkisiyle birlikte, tüm dünyada tarihin akışı değişti. Bu süreçte öngörülemeyen ivme kazanan dijital dönüşüm sebebiyle pek çok işletme yeni çalışma yöntemleri geliştirmeye ve dijital araçları iş süreçlerine hızla dahil etmeye başladı. Dijital çözümler geliştiren ve üreten sektörler bir anda hiç olmadığı kadar önemli hale geldi. Bu sektörlerin başında ise Fintekler geliyor. İş sürecinin devamlılığını sağlamak adına atılan bu adımlarla, şirketler Fintek uygulamalarının maliyetleri düşürdüğünü, operasyonel süreci hızlandırdığını ve verimliliği artırdığını gördü. Finteklerin dijital dönüşümde sağladığı katkılar yalnızca melek yatırım platformlarının ve VC’lerin ilgisini çekmekle kalmadı; ülkemizde ve tüm dünyada büyüyen bir sektör haline gelerek yeni dönemdeki varlığını da kanıtladı. Pandeminin de etkisiyle artan nakde erişim ihtiyacının Fintek sektörünün geliştirdiği çözümlerle karşılandığı ve böylece Finteklerin finansmana erişim ve ödemelerin sürdürülebilirliği noktasında öneminin bir kez daha anlaşıldığı bir dönemi yaşıyoruz. … Türkiye’deki bankacılık sisteminin finansal teknolojilere yaptığı yatırımlar Fintekleri olumlu etkilerken aynı zamanda sektörün aktörlerinin kamu ile olan diyalog kanalları da gelişim gösteriyor. Türkiye’nin en büyük iş dünyası çatı örgütü TOBB’un bünyesindeki ve benim de başkanlığını yaptığım Türkiye Finansal Teknolojiler Meclisi’ni 2021 yazında faaliyete geçirerek lider Fintek kuruluşları ile kamu kurumlarını aynı masada buluşturduk. Sektörün ihtiyaç ve beklentilerine yönelik çözüm önerilerini ortak akılla geliştiriyoruz. Ekosistemin tüm bileşenlerinin bir arada olması sinerji yaratıyor. Bu bağlamda atılan önemli adımlardan biri olan İFM’nin açılmasını takiben, şirketlerle birlikte regülatörün de aynı yerde olmasıyla yeni ürün ve hizmetler hayata geçirmek için ideal bir ortam oluşacağına inanıyorum.
Dr. Mücahit Gündebahar Architecht - Genel Müdür
Son on yılda sektörde sayıları giderek artan Fintek şirketleri ve düzenleyici kurumların desteği ile ülkemiz, Fintek sektöründe hızlı adaptasyon becerilerinin olduğunu ve inovasyonda oyunun ilerisinde yer aldığını gösteriyor. Yenilikçi bankacılık sistemleri, ödeme çözümleri, açık bankacılık ve bilgi teknolojilerindeki güçlü yetenek havuzu kapasitesiyle Türkiye, küresel sektörde rekabet eden ve yeni fikirleri hayata geçiren verimli bir ekosistemi bünyesinde barındırıyor. … Ülkemizde sayıları artan ve Architecht gibi küresel pazarlarda etkisi giderek büyüyen tüm Fintek sektörü paydaşlarına, İstanbul Finans Merkezi’nin açılışı ile tek çatı altında bir araya gelme imkanının sunulması ve aralarında sermaye, hizmet ve bilgi gibi akışların uluslararası düzeyde sağlanması ekosistemde rekabetin yanı sıra iş birliğinin de artmasını teşvik edecek diyebiliriz. Finans sektöründe global düzeydeki yaklaşımların yakından takip edilip, standartların oluşturulması ve yasal mevzuatların uygulamaya konulması hem lokal hem global düzeyde ürünlerin geliştirilmesini hızlandırırken, İFM’nin açılması; bu ürünlerin dünyada yaygınlaşmasını ve uluslararası finansal kaynaklara erişimini kolaylaştıracaktır. Fintek endüstrisine fayda sağlayabilecek fikirler, uygun uygulama atmosferi ve güçlü stratejik planlama ile Türkiye’yi bu alanda küresel bir merkez haline getirecektir.
Numan Numan 212 - Kurucu Ortak
Türkiye’de bankacılık sektörü dünyanın birçok ülkesine göre daha ileri bir seviyede ve teknolojiyi -özellikle mobil teknolojiyi- çok iyi kullanıyorlar. Ancak klasik bankacılık sisteminde masraflar ve operasyonel maliyetler yüksek olduğu için çözümleri halkın her kesimine hitap edemiyor.
Türkiye gelişmekte olan bir ülke olduğu ve bankacılık sistemine dahil olmayan/olamayan nüfus oranı yüksek olduğu için, Fintek çözümleri için büyük potansiyel olduğunu düşünüyorum. Bu potansiyelin gerçekleşmesi için regülasyonlar ve yönetmeliklerle sektörün önü açılmalıdır.
…
İstanbul Finans Merkezi projesi gerekli regülasyon, yönetmelikler ve güvenli bir ortam ile tamamlandığında istediğimiz sonuçları verebilecektir. Bu temel koşullar sağlandığında yerli veya yabancı yatırımcıların çok daha fazla aktif olacağına inanıyorum. Biz burada büyük bir potansiyel olduğunu görüyoruz, o yüzden Türkiye’deyiz ve Türkiye’de yatırımlara devam ediyoruz.
Tüm bu görüşler, esasında Fintek’lerin bankacılık sistemiyle birlikte ve onların tamamlayıcı bir öge olarak, günün teknolojik imkanları ve dijital dönüşüm olanaklarından azami şekilde yararlanılarak finansal teknolojik araçların her alana yayılmasında ve böylece finansal işlem ve süreçlerin en uygun maliyetlerle ihtiyaç duyan ekonomik birimlere ve bireylere sunulmasında önemli görevleri üstlendiklerini ortaya koymaktadır.
Fintek Ekosistem Raporunda değinilmemiş olmakla birlikte; Finansal Teknolojilerin kullanım alanları yaygınlaştıkça ve bunların mali/vergisel dijital dönüşüm uygulamaları ile de eşgüdümlü entegrasyonları sağlandığı ölçüde, vergisel kayıp ve kaçakların da kavranması yönünden önemli katkılar sağlayacağını hatırlatmakta fayda görüyoruz.
Mali idare bu hususta esasen öncü bir çalışmayı 2019 yılında yayınladığı 507 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile başlattı. FinTek ekosistemindeki tüm paydaşların çok iyi bildiği ve “507 Uygulaması” olarak da ifade edilen Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi (GMÖEBYS) ile bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşlarınca sunulan yeni teknolojik gelişmelere uygun, kullanımı kolay, mobilitesi yüksek ve fiziksel/klasik tahsilat araçları (fiziki POS cihazları) gerektirmeyen daha düşük maliyetli çözümlerin kullanımını sağlamak ve ayrıca mal ve hizmetlerin satışına yönelik işlemlerle buna yönelik tahsilatların güvenliğinin ve mali belge düzeninin de otomatik olarak sağlanması amacıyla satış, tahsilat ve elektronik belge uygulamalarının birlikte sunulduğu bütünleşik sistemler hayata geçirilmiş ve bu sistemi mükelleflerin kullanımına sunabilecek kuruluşların (İşletici Kuruluş olarak ta ifade edilmektedir.) özel izin almaları şart koşulmuştur.
İzin başvuruları Gelir İdaresi Başkanlığı’na yapılmakta ve kuruluşun sunduğu satış, tahsilat ve e-Belge oluşturma, sunma yazılımları kapsamlı test, değerlendirme ve denetim süreçlerine tabi tutulduktan sonra, başarılı bulunması halinde bu kuruluşlara Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından İşletici Kuruluş onayı verilmektedir. Bugüne kadar 6 kuruluşa İşletici Kuruluş izni verilmiş bulunmaktadır[3]. Önümüzdeki süreçte söz konusu uygulamanın geniş kullanım alanlarına yayılmasının sağlanması ile birlikte bir yandan uçtan uça entegrasyonlu yazılım ve donanım sistemlerinin mükelleflere uygun maliyetlerle ve en az muhatabiyetle sunulmasına, bir yandan da ödeme/tahsilat işlemeleri ile birlikte satış ve belge düzenleme sistemlerinin de dijitalleşmesine ve sonucunda ekonomik aktivitelerin kayıt içi sistemlerde yürütülmesine önemli katkılar sağlanmış olacaktır.
[1] Lisans verilen Ödeme Kuruluşları: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Odeme+Hizmetleri/Odeme+Kuruluslari
[2] Lisan verilen Elektronik Para Kuruluşları: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Odeme+Hizmetleri/Elektronik+Para+Kuruluslari
[3] İzin verilen İşletici Kuruluş bilgileri https://ebelge.gib.gov.tr/gmoebysisleticikuruluslistesi.html adresinde yayınlanmaktadır.