2024 yılında yaptığımız tahminlere göre dolar bazında 1,334 milyar dolar GSMH büyüklüğüne ulaşacak ve bir sıra yükselerek dünyanın 17. büyük ekonomisi olacak. 2023 yılında dünya ekonomisinden aldığı pay yüzde 1,05 iken 2024 yılında pay yüzde 1,22’e çıkacak. Dünya Bankası verilerine göre daha önce 17. sırada olan Hollanda 2024 yılında ile Türkiye yer değiştirecek. Kişi başı dolar gelir tahminimiz 15,586 dolar. Geçen yıl kişi başı gelir 13,243 dolar idi ve dolar bazlı büyüme yüzde 18. Nominal 44 trilyon TL olarak 2024 yılında GSMH’nin gerçekleşmesini bekliyoruz. Ortalama dolar kuru ile 2024 birinci çeyrek 287 milyar dolar, ikinci çeyrek 308 milyar dolar olarak gerçekleşen GSMH bizim yaptığımız çalışmaya göre üçüncü ve dördüncü çeyrekte sırasıyla 372 ve 367 milyar dolar olarak gerçekleşecek ve toplam dolar bazlı GSMH 1,344 milyar olacaktır.
Bu büyümede en önemli katkı yüzde 3,5 civarında ekonominin büyümesi ve TL’nin değer kazanması olarak özetleyebiliriz. Bizim tahminimiz 2024 yılsonu enflasyonu yüzde 43,5 iken dolar ortalama kur 32.88 olacak ve geçen yıl 23.74 idi. Enflasyonun altında TL’deki değer kaybı dolar bazlı GSMH rakamının artmasında önemli bir faktör oldu. Bu gelişmenin son derece olumlu olduğunu söyleyebilirim. Ancak bir yandan da kabul etmek lazım ki ülkemiz artık dolar bazında pahalanıyor ve şirketlerimiz global pazarlarda rekabet etmekte çok zorlanıyorlar.
Ülkemizde ilk 1000 firmanın satışları içindeki ihracatın payı yüzde 32 ve yurt dışına bağımlı. Dolar bazında artan maliyetler ile mevcut iş modelinde rekabet etmeleri ve kazanılmış pazar ve müşterilerini elde tutmaları gittikçe zorlaşıyor. Pazar ve müşterisini kaybetmek istemeyen firmaların da gelir tablolarını incelediğimizde karlar dramatik bir şekilde aşağıya geliyor. Halka açık şirketlerin 9. ay verileri açıklanmaya başladı ve önemli sanayici ve büyük firmalarımız bırakın geçen yılın karını korumayı zarar açıkladılar. Bu trendi 2024 ikinci çeyrek karlılıklarında da görmüştük.
Makro bazda önemli göstergelerde güç kazanırken örneğin ödemeler dengesi son üç aydır artı veriyor ve muhtemelen OVP’de beklenen 22 milyar dolar açıktan daha az bir açıkla kapatacağız bizim tahminimiz 14 milyar dolar ve TCMB rezervleri 159 milyar dolar ile pik yaptı. Peki, o zaman mikro bazda şirketlerin ve bireylerin stresi neden oluyor? Yukarıda söylediğim üzere şirketler tarafında mevcut iş modeli ve üretimimize yenilikçilik, inovasyon, tasarım ve teknoloji katmadıkça zorlanmaya devam edeceğiz. Sonuç olarak 2024 yılında kur ve büyümenin de etkisiyle dünyanın 17. Büyük ekonomisi olacağız. Bu güzel gelişmeyi kalıcı kılmak ve daha üst sıralara taşımak için değerli ürün ve hizmet üretmeliyiz. Söylemesi kolay yapmasının zor olduğunu biliyoruz ancak yapmak zorundayız ve bu gerçeği iş insanları da çok iyi biliyor. Kamu ve özel sektör iş birliği çok önemli. Aksi takdirde mikro sorunlar makro dengelerin bozulmasına neden olur.