Taraftarı olduğu futbol takımı hakkında konuşur gibi ekonomik ve finansal değerlendirmeler yapan yorumcuların, akademisyenlerin yaşadığı bir ülkedeyiz. Piyasalarda son günlerde gözlenen aşırı oynaklıkta konuşanları görünce şaşırmıyorum. Beş ay önce virüs dalgası başladığında bu duayen isimler, ‘‘Ekonomi için her şey yapılmalı. Merkez Bankası gerekirse karşılıksız para basmalı’’ demiyorlar mıydı? Vergi borçları, kredi borçları silinsin gibi uç fikirler dile getirmiyorlar mıydı? Bu politikalarla, enflasyonun yükseleceğini, bütçe açığının artacağını bilmiyorlar mıydı? Her daim çabuk kazanç peşinde koşan Türk yatırımcısının altına, dolara koşacağını tahmin etmiyorlar mıydı? Kim ne yazmış, ne söylemiş arşivden bulunur. Gerçi Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun aldığı ‘‘unutulma hakkı’’ kararı ile yakın bir gelecekte bunları dijital ortamda göremeyebiliriz.
Ekonomik aktivitenin yerlerde süründüğü dönemlerde, para politikasındansa, genişletici maliye politikası etkilidir. ABD’de Fed’in bilanço büyüklüğünün 10 trilyon dolara çıkmasındansa, 1 trilyon dolarlık teşvik paketi konuşuluyor. Çünkü maliye politikası çerçevesinde, insanların cebine direkt para konulması, ekonominin ayakta kalması açısından daha önemlidir. Biz de maliye politikasına ağırlık verebilirdik. Kolayı seçtik. Faizleri düşürdük. Bankaları kredi hacimlerini artırmaya zorladık. Nassim Nicholas Taleb’in nefis kitabından esinlenerek, dünyanın başına siyah kuğuların ağababasının geldiğini belirteyim. Ekonomi için her şey yapılmalıydı. Uyguladığımız politikaların olumlu olumsuz sonuçlarına katlanacağız.
BDDK’nın aktif rasyosundaki ayarlaması, Merkez’in fonlama faizini artırması genel politikadan dönüş anlamına gelmiyor. Enflasyon görünümü iyileşene kadar düşük faiz dönemi kapandı. Ancak ekonomi yönetiminin 1,5 yıldır inşa ettiği bir yapı var. Bu düzende, yabancı yatırımcıların Türk Lirası cinsi varlıklarda spekülasyon yapması, oynaklık yaratması istenmiyor. Başta swap piyasası olmak üzere, yabancılara tüm kanallar açılana kadar mevcut düzen devam eder. Merkez Bankası rezervleri sıkıntılı bir konudur. Merkez Bankası’nın mayıs-temmuz döneminde rezervlerini kullanarak, USD/ TL’de 6.80-6.85 bölgesini niçin tutmaya çalıştığı soru işaretidir. Ekonomi yönetiminin, dolar kurunun seviyesinden memnun olduğunu düşünmüyorum. Kur tahminleri, pozisyonlar güncelleniyor. Opsiyon piyasası 3 ila 12 ay vadede USD/TL için anormal seviyeler geçiyor. Reel sektörde tuhaf döviz fiyatları dillendiriliyor. Beklentilerin yönetilmesi gerekiyor.