Tüketim malı ithalatı neden rekor kırıyor?

Türkiye’nin 2024 yılı ithalatı 344 milyar dolar oldu. Bunun 238 milyar dolarlık kısmı hammaddelerden, 54,5 milyar dolarlık kısmı tüketim mallarından, 50,6 milyarlık kısmı yatırım mallarından oluştu. Böylece ilk kez, yatırım mallarından daha çok tüketim malı ithal etmiş olduk.

Ana ithalat gruplarının (yıllıklandırılmış) ithalatındaki değişim, hammadde ithalatının diğer iki gruba göre neredeyse bir yıl önce hız kaybetmeye başladığını gösteriyor. Tüketim ve yatırım malı ithalatı da 2023 sonundan bu yana ciddi ivme kaybetti. Ancak, hız kaybetmekle birlikte, bu üçü içinde hala büyümeye devam eden tek grup tüketim malı ithalatı. Peki, Türkiye’nin tüketim malı ithalatı neden bu kadar hızla yükseliyor? Bu sorunun cevabı verinin detaylarında.

Ocak 2022’den Ocak 2025’e, son üç yıl içinde, tüketim malı ithalatımız 24,9 milyar dolardan, 55,2 milyar dolara çıktı.  Bu sert yükselişin arka planında 6,6 milyar dolardan 17,9 milyar dolara ulaşan binek otomobil ithalatı var. Son 3 yılda binek otomobil ithalatımız yüzde 172 arttı.

Dayanıklı tüketim malı ithalatımız aynı dönemde 3,5 milyar dolardan 12 milyar dolara sıçradı. Artış oranı yüzde 243. Dayanıklı tüketim malları içinde beyaz eşya, elektrikli ev aletleri, elektronik ürünler, TV, bilgisayar, telefonlar, tablet ve mobilya var.

Yarı dayanıklı tüketim malı ithalatımız son üç yılda yüzde 115 artışla 4,1 milyar dolardan 8,9 milyar dolara ulaştı. Bu kalem içinde giyim eşyası, kırtasiye, ayakkabı, oyuncak, ev tekstili, mücevher ve aksesuar gibi ürünler var.

Tüketim malı ithalatının rekor düzeye çıkması, yatırım malı ithalatını aşması, toplam ithalattan aldığı payın yükselmesinde etkili olan birden çok faktör var.

Bunlardan biri, ekonomimizin son birkaç yılda tüketim ağırlıklı bir büyüme kompozisyonuna sahip olması. Hatırlayacağınız gibi tüketimdeki büyüme, üretimdeki büyümenin oldukça üzerinde değerler almıştı.

Bir başka faktör, son birkaç yılda yatırımlardaki büyümenin oldukça zayıf seyretmesi. Bu da doğal olarak yatırım mallarına olan talebi baskıladı.

Ayrıca, içeride artan maliyet ve fiyatların karşısında TL’nin son dönemde değer kazanması, yabancı mal fiyatlarını daha cazip hale getirdi.

2022’ye göre 2023 ve 2024 yıllarında enerji başta olmak üzere hammadde fiyatlarındaki düşüşün, hammadde ithalatımızı aşağı çekmesinin de süreçte etkisi var.

Son olarak, gelir dağılımındaki bozulmaya paralel olarak yüksek gelir gruplarının GSYH’deki payının artmasının tüketim talebi üzerindeki etkisini unutmamak gerekir. Örneğin, 2024’te rekor kıran otomobil satışlarının detaylarında alt sınıflarda satışların gerilediğini; D,E,F segmentlerinde ise ciddi yükseliş olduğunu hatırlatmak isterim.

Yurtiçi Veriler

17 Mart 11:00: Şubat ayı bütçe sonuçları

18 Mart 10:00: Şubat ayı konut fiyat endeksi

21 Mart 10:00: Mart ayı tüketici güveni

21 Mart 10:00: Şubat ayı kurulan kapanan şirketler

Yurtdışı Veriler

17 Mart 15:30: ABD perakende satışlar

19 Mart 21:00: FED faiz kararı

20 Mart 15:30: Philadelphia FED imalat endeksi