✔ Üretici fiyatlarının yıllık artışında üç hane çoktan kanıksandı. Ama gidişat tüketici fiyatlarının da yakında üç haneli artışa ulaşacağını gösteriyor.
✔ TüFE'nin yıllık artışı, gidişata göre ağustosta bile yüzde 100'e ulaşabilir.
✔ TÜFE kapsamındaki gıda grubunun yıllık enflasyonu ise bu gidişle haziranda üç haneye çıkacak.
Üretici fiyatlarında yıllık bazda yüzde 100 artış sınırı şubat ayında aşıldı. Yıllık artış nisan sonunda yüzde 122’ye dayandı.
Üretici fiyatlarında üç haneli oranları adeta kanıksadık. Öyle ki neredeyse tüketici enflasyonu üç haneye çıkmadı diye memnun olacağız. Ama tüketicide bu düzeylerde uzun süre kalmak pek mümkün olmayacak gibi görünüyor; üç haneli oranlar pek uzak değil.
Ekonomi yönetiminin hiçbir icraat yapmadan, hiçbir önlem almadan enflasyonun düşeceğine dönük beklentisi, geçen yılki yüksek oranların devreden çıkmasıyla yıllık artışta yönün aşağı döneceği gerçeğine dayanıyor.
Bu, artış hızının yavaşlaması, hatta gerilemesi anlamında doğru.
Yİ-ÜFE’de geçen yıl kasım ve aralıkta, TÜFE’de ise aralıkta çok yüksek oranlar vardı. Bu oranların yerine daha düşük oranlar girdi mi, tabii ki yıllık artışlar gerilemiş görünecek.
Ama dikkat, gerilemiş görünecek olan son bir yıldaki artış hızı. Bu gerileme, fiyatların gerilediği anlamına tabii ki gelmiyor.
Bir kez daha altını çizmek gerek.
Enflasyonun düşmesi fiyatların düşmesi demek değildir.
Fiyatı 100 lira olan bir mal yüzde 50 enflasyonda 150 liraya çıkar. Enflasyon yüzde 10’a inse, bu sefer bu malın fiyatı 150’den 165’e yükselir. Gerileyen orandır, o malın fiyatı değildir. Fiyatın gerilemesi çok daha başka bir durumdur ve Türkiye o durumun çok çok uzağındadır.
TÜFE’DE DE ÜÇ HANE...
Tüketici ve üretici fiyatlarında bundan sonraki aylar için umutlu olmayı sağlayacak gelişmeler ne yazık ki yok. Hele hele son dönemde dövizde dikkat çekici bir boyut kazanan baskı bir tırmanışa yol açarsa durum çok daha kötü bir hal alacak.
Biraz önce de altını çizdiğimiz gibi ekonomi yönetiminin tek icraatı beklemek ve kasım-aralık aylarındaki baz etkisiyle enflasyonun yıllık olarak aşağı döndüğünü görmek. Peki bu tarihlere kadar enflasyonda hangi oranları göreceğiz dersiniz.
Bir dizi varsayımdan yola çıkarak hesaplama yaptık. Bu hesaplamalar kısa bir süre öncesine kadar hiç olmaz sanılan düzeylerle yakında yüz yüze gelme olasılığımızın çok güçlü olduğunu gösteriyor.
Kastettiğimiz düzey, TÜFE’de de üç hane!
TÜFE’de üç hane, fiyatlar mayıstan itibaren her ay ortalama yüzde 5 artarsa eylül ayında, aylık ortalama artış yüzde 6 olursa bu sefer ağustos ayında görülecek.
Yani yüzde 100’ün üstünde TÜFE artışı o kadar yakın.
Varsayımımızı ekim sonuna kadar götürdük. Gidişata göre yükseliş kasımda da sürebilir.
Ancak şunu kabul etmek gerekir; hükümet kesinlikle haklı, aralıkta bir gerileme olacak. Nasıl olmasın ki, bu yıl da geçen yılki gibi aralıkta yüzde 13.58 düzeyinde bir artış görecek değiliz ya...
GIDADA YÜZDE 100 ÇOK DAHA YAKIN
Tüketici fiyatlarında yıllık artış nisan sonunda toplamda yüzde 70 ama gıdadaki artış yüzde 89 düzeyinde. Toplamdaki artışla gıda grubu artışı arasında yaklaşık 20 puanlık fark var ve bu yüzden gıdada yüzde 100 sınırına çok erken ulaşılacak.
Gıda grubundaki fiyat artışı muhtemelen haziran ayında yüzde 100’ü geçecek. Mayıs sonunda bile yüzde 100’lük bir oran görülebilir.
Aylık gıda enflasyonu yüzde 5 olduğu takdirde yıllık oran mayısta yüzde 98’e, haziranda yüzde 106’ya, temmuzda yüzde 111’e ulaşacak.
Yİ-ÜFE ZATEN KOPTU GİDİYOR!
Üretici fiyatlarındaki yıllık artışın yüzde 100 sınırını şubatta aştığını belirttik. Dış etkenlere çok daha açık olan; özellikle kur ve enerji fiyatlarındaki artışlardan anında etkilenen üretici fiyatlarında nisan sonunda yüzde 122’ye ulaşan yıllık artış mayıs ve haziranda yavaşlayabilir. Bu durum geçen yılın söz konusu aylarındaki artışların yüzde 3.92 ve yüzde 4.01 ile görece yüksek olmasından kaynaklanıyor. Ancak sonraki üç ayda geçen yıl çok düşük sayılabilecek oranların gerçekleşmiş olması bu yılki eğilimi yeniden hızlandırabilir.
Yıllık Yİ-ÜFE artışı için temmuz, ağustos ve eylül ayları kritik. Bu aylarda hızlanma olabilir.
Yİ-ÜFE’deki yıllık artışın yüzde 150’yi bulması artık hiç şaşılacak bir durum değil. Bu oran muhtemelen eylülde görülecektir.
Yİ-ÜFE’nin yıllık artışında kasım ve aralıkta, özellikle aralıkta keskin bir gerileme ortaya çıkacaktır. Bu da tümüyle geçen yıl kasım ve aralıktaki yüzde 9.99 ve yüzde 19.08’lik artışların yaratacağı baz etkisinden kaynaklanacaktır.