Son dönemde faiz ve kur konusu çok konuşuluyor. Yeni büyüme stratejisi olarak konuşulan düşük faiz-yüksek kur uygulamasının yansımaları üzerine birçok konu gündeme getiriliyor. Gümrükte gündemi ithalat ve ihracat rakamları yakından ilgilendiriyor. Son açıklanan rakamlara bakıldığında ihracatta bir artış gözükmekle birlikte ithalatta da bir artışın olduğu ve dış ticaret açığının arttığı gerçeğini ihmal etmemek gerekiyor. Öyle görünüyor ki bu dönem bu konuları daha fazla konuşacağız. Bugün ise gündemimizde başka bir konu var. Konumuz, TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) Bandrolü.
Bandrol uygulaması TRT için önemli bir gelir kaynağı
Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna (TRT) devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla 3093 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Gelirleri Kanunu bulunuyor (1984). Bu kanunda TRT’ye gelir sağlamak için TRT yayını alabilen veya görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlardan belirli oranda bir bandrol ücreti alınmasını öngörüyor. Örnek birkaç oranı tabloda görebilirsiniz.
Bandrol ücreti, taşıtlarda yer alan bandrole tabi cihazların bedelinin ayrı olarak tespit edilememesi durumunda, imalatta taşıtın satış faturasındaki (Özel Tüketim Vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı, ithalatta ise gümrük giriş beyannamesindeki (Özel Tüketim Vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı üzerinden alınıyor. Diğer cihazlar için ÖTV hariç KDV matrahı TRT bandrolü için matrah olarak dikkate alınıyor.
TRT’nin 2020 faaliyet raporuna göre; 2020 yılında 2,6 milyar TL bandrol geliri, 1,2 milyar TL enerji payı geliri, 283 milyon TL ilan ve reklam geliri elde edilmiş. Toplam brüt satışı 4,2 milyar TL, satışların maliyeti 2 milyar TL, faaliyet giderleri ise 1,3 milyar TL olarak gerçekleşmiş olup, kurum 2020 yılını 497 milyon TL kâr ile kapatmış. TRT’nin toplam gelirlerinin yaklaşık %60’ı bandrol gelirlerinden oluştuğu görülüyor. Enerji payı da kalktığına göre bandrol uygulaması TRT açısından daha da önemli hale gelecektir.
Ortalama ticari kredi faizi gecikme faizi olarak esas alınıyor
TRT bandrolü bedeli yukarıda belirtilen cihazları imal veya ithal eden kişilerce ödeniyor. İthalatçılar ithal anında gümrükte ödeme yapabilecekleri gibi ithalattan ayrı olarak aynı imalatçılarda olduğu şekilde TRT’ye de bu bandrol bedelleri ödenebiliyor. Ayrıca imalatçı ve ithalatta ödenmeyen bandrollere ilişkin olarak cihazın satış tarihi esas alınıyor. Bu durumda bir ay içinde satılan cihazlara ilişkin bandrol ücreti en geç müteakip üçüncü ayın onuncu gününe kadar TRT’ye bir beyanname ile bildiriliyor. Son yapılan düzenleme ile bandrol takibini elektronik sistem üzerinden yapılabilir hale geldi ve cihaz üzerine yapıştırma gibi eski uygulamalara da son verildi.
Söz konusu bandrol bedellerinin geç ödenmesi durumuna ilişkin düzenleme TRT Gelirleri Kanununda yer alıyor. Buna göre, TRT bandrol ücretinin geç ödenmesinden dolayı her geçen gün için yürürlükteki en yüksek ticari kredi faizi oranı üzerinden tahakkuk ettirilecek faiz miktarı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (AATUHK) hükümlerince tahsil olunuyor.
Ancak normal bir kamu alacağının geç ödenmesinden kaynaklı gecikme zamları için AATUHK tatbik ediliyor. Bu kanunda gecikme zammı oranı 2019 yılında belirlenmişti ve her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere %1,6’ydı. Bu hesaplama da TRT Gelirleri Kanununda dikkate alınan oranın %50’si oranından daha az oluyor.
Ne yapılmalı?
Öncelikle TRT gibi kurumların ana faaliyet gelirlerinin artırılması ve bu gelirler ile karlı hale gelmesi gerekir. Ancak bu konu uzun süredir tartışılıyor. Bu tartışmalar sonucunda geçen haftalarda elektrik faturalarında gördüğümüz TRT adına tahsil edilen enerji pay uygulaması kalktı. Aynı yaklaşımın cihazlar üzerinden alınan TRT bandrol ücretleri için de geçerli olması gerekir. Örneğin, ithalatta uygulanan bu ücret sadece alınmakla kalınmıyor, aynı zamanda ithalatta Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi vergilerin matrahının da artmasına neden oluyor. Bir anlamda bandrol ücreti üzerinden KDV ve ÖTV ödeniyor.
Bu uygulamanın yürürlükten kalkmasının yine uzun tartışmalara neden olacağı aşikar. Ancak bu süre zarfında TRT bandrol ücretlerinin geç ödenmesi için tatbik edilen faiz uygulanmasında bir değişikliğe gidilmesi ve 6183 sayılı Kanundaki oranların tatbik edilmesinin sağlanması daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Bu noktada bir konuyu da belirtmekte fayda var. Merkez Bankası’nın ilan ettiği politika faiz oranının %14 olduğu durumda 6183 sayılı AATUHK uyarınca tahsil edilen gecikme faiz oranı yıllık 19,2 (aylık 1,6) hesaplanıyor. Burada da beklenti, bu gecikme faiz oranlarının en azından MB tarafından ilan edilen faiz oranların altında olması.