Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de esnaf, organize perakendenin dev oyuncuları karşısında rekabeti büyük ölçüde kaybetmiş durumda. Esasında kayıtlı ekonomi oranını, istihdamı artırma ve rekabet kurallarına uymaları halinde ülke ekonomisi için başkaca faydalı etkileri de olan organize perakendenin binlerce şubeli şirketleri ‘oligopol’ bir yapı kurmuş gibi görünüyor. Bu nedenle sadece satış tarafında değil ‘satın alma’ cephesinden de şikâyetler artmış durumda. Örneğin Küçük ve Orta Boy İşletmelerin (KOBİ) ürünlerini satın almak, satmak, onlara zamanında ödemelerini yapmak gibi temel ticaret başlıklarında kanunlara rağmen ciddi sorunlar devam ediyor.
İşte böyle bir ortamda genç bir girişimci çok ilginç bir başarıya imza attı. Giresunlu Sezgin Şener’in 4 yıl önce tamamen internet tabanlı iş modeline dönüştürdüğü toptantr.com, 81 vilayet 922 ilçede 60 bine yakın ‘esnaf üyeye’ ulaştı. Üyelerin 41 bini aktif ve esnafın alış veriş sepet büyüklüğü ortalaması 6 bin TL’yi aştı. Toptantr.com’un, ‘esnaf uzayının’ 240 bin olduğunu belirten Sezgin Şener, yakın zamanda bu esnaf tabanı ile üretici Küçük ve Orta Boy İşletmeleri (KOBİ) buluşturacak bir pazaryerine dönüşeceklerini söylüyor. Sezgin Şener’i bu konuya odaklandıran en önemli olay ise ‘geleneksel toptancıyken’ 17 şubeli bir perakendeci olunca indirim marketler karşısında yaşadığı yok edici rekabet olmuş.
Pazarcı babanın Koç Üniversitesi mezunu oğlu
Sezgin Şener, bu projeye uzanan yolu şöyle anlatıyor: “1985 Giresun doğumluyum. Babam, Giresun’da pazarcılık yaparken ben doğmuşum ve adımı da aynı gün çok sattığı Sezgin gömleklerinden esinlenerek koymuş. 1989’da İstanbul’a göçmüşüz. Babam lise mezunudur ama çok iyi ticaret adamıdır. 1994’te Gilette firmasında bölgeler müdürlüğüne kadar yükselince ona ‘bundan sonra bağımsız çalış’ dediler ve Gilette distribütörlüğü vererek ayırdılar. O da Enkay’ı kurarak bu imkânın hakkını verdi. Nestle, Dimes, Wilkinson bayiliklerini de ekledi. Ben de onun yanında ticarete başladım ve kendisinde eksik gördüklerini bizimle tamamladı. Koç Üniversitesi Endüstri Mühendisliğini bitirdim. Ağabeyim ve kız kardeşim var. Ağabeyim, eşiyle birlikte Giresun’da avukatlık yapıyor, kız kardeşim henüz öğrenci. 2007’de öğrenciliği tamamladım ve işe tam başladım.”
Perakendeyi denedik, devlerin yıkıcı rekabetiyle de yüzleştik
Sezgin Şener, 2009 yılında çok ciddi dağıtım ağına sahip bir toptancı olduklarını hatırlatıyor ve o dönemde yaşadıkları bir ‘girişim tecrübesinin’ kendisini toptantr.com projesine yönelttiğini anlatıyor. Şener, “Baktık ürünümüz var, perakendeye girdik ve kahvaltılık ürün satan gıda pazarlarını örnek alarak Mavi Yeşil Kahvaltı ve Gıda Pazarını kurduk. Aynı dönemde indirim marketler çok hızlı yayılıyordu. 8 ayda 17 şubeye kadar büyüdük. Ancak bir süre sonra biz nereye şube açsak indirim marketler yanı başımıza dükkân açtı onlarla rekabet edemez olduk. Çünkü onlar gibi toplu satın alma gücümüz yoktu. Biz de dükkânları devrettik ama bu işten çok ciddi ders aldık. Madem küçük esnaf tedarikte zorlanıyor ve rekabet edemiyor biz de ‘bu noktalara en uygun fiyatla ürün tedarikine girelim’ dedik. Üreticilerle anlaşıp blok malı alıp perakendeye vermeye başladık. Esnaf ürünü alıyor, vatandaşa satıyor sonra bizden ikinciyi alırken bize parayı ödüyordu. ‘Bunu nasıl aşarız’ diye düşündük ve modeli toptantr.com olarak değiştirdik. Hem fiziki hem internet ortamında toptancılığa devam ettik.
Bronson krizi ve pandemi iş modelimizi değiştirdi
Bir gün geldi ve ipler yine koptu. 5 Eylül 2018’de (Rahip Bronson Krizi ve kurlardaki atak üzerine) bütün ekibim istifa etti. Çünkü kurlar yükselince fiyatlar 1 hafta içinde iki misline çıkmıştı. Onlar istifa edince biz de sadece internet tabanlı toptan ticaret olarak yola devam kararı aldık. Bir süre sonra da pandemi patlayınca yeni modelimizle işimiz çok hızlı büyüdü. Müşteri sayımız şu anda 60 bini aşmış durumda. 41 bini aktif, sepet ortalamamız 6 bin lira üzerinde. Perakendeci üye uzayımız 240 bin civarında. Şimdi bir pazar yeri modeline geçiyoruz. Burada üreticiler de mağaza açabilecek. Bakkal, market, kuruyemişçi, parfümeri, tuhafiyeci gibi esnaf kitlesine ürün yapan KOBİ’lerimizi sisteme alıyoruz ve uzayımızı 500 bine yükseltiyoruz. Pazar yeri olunca Konya, Gaziantep, Kayseri, Denizli, Bursa, Trabzon gibi illerimizde üreticilerimizi de buraya alacağız. Bir üretici KOBİ, 30 bin bakkala yönelik özel kampanya yapacaksa burada yapacak. 30 bin bakkal da toplu alım gücünü kullanabilecek. KOBİ de ürününü birilerine markete giriş parası, raf parası, reklam parası vs. ödemeden satabilecek. Ödemesini çok daha güvenli ve erken alabilecek.”
Bize ortaklık teklif eden çok know how sağlayan arıyoruz
toptantr.com bir ticaret şirketi ama ‘süper uygulama’ olma yolunda büyük bir teknoloji şirketine dönüşecek. Bu konudaki projeksiyon için Sezgin Şener, “Mesela kendi pos sistemimizi de kuracağız ki esnafımızın pos komisyonlarını düşürelim. Sigorta firmalarıyla benzer anlaşmalara giriyoruz ki sigortaları ucuzlasın. Esnaf ne alacaksa dükkânının içinde neye ihtiyacı varsa hepsini burada bulsun istiyoruz. Bize ortaklık teklif eden çok ama biz sadece know how sahibi firmalarla ortaklık kurabiliriz. Şu anda 70 kişilik ekibimiz var ve 500’e yakın tedarikçi ile çalışıyoruz” diyor.