ASLI ÖYKÜ SCHMID
“Büyük Çanta Teorisi” yüksek enflasyon veya ekonomik belirsizlik dönemlerinde, tüketicilerin finansal durumlarına sembolik (veya pratik) bir çözüm olarak büyük çantalar almaya yöneldiğini ileri sürüyor. Her ne kadar TikTok’ta içerik üreticileri konuyu trend şarkılar eşliğinde paylaşsa da teorinin sosyolojik bir konu başlığı açtığı, ekonomik gerçeklerle ve paylaşılan grafiklerle doğrulanır nitelikte.
Modaya yön veren: Tüketici
Alt kültürleri hızla ana akıma yayan moda kültürü, toplumsal ruh hallerinin, değişen değerlerin ve ekonomik koşulların bir yansıması. Savaş zamanı modasının kemer sıkmasından, savaş sonrası patlama dönemleri zenginliğine kadar, satın aldıkları insanların yaşadıkları gerçekliği gösteriyor. “The Big Bag Theory” de büyük çantaların, enflasyon dönemlerinde tercih edilmesini, bu dönemlerde gereken pratiklik, tutumlu ve hazırlıklı olma niteliklerinin bir göstergesi olmasına bağlıyor. Birden fazla işlevi yerine getirecek büyük çantalar tüketicilere harcamalarını kısmada ve verimliliklerini arttırmada ve kriz anlarında hazır ve nazır olma vaadi sunuyor; bunun için son bir yıldır arama trendlerinde ilk sırada, deniyor.
Finansal iklim göstergesi olarak moda
Geçmiş moda trendleri ve finansal iklim koşulları kesişmelerinde “Büyük Çanta Teorisi” benzeri motiflere rastlamak mümkün. Büyük Buhran (1930) ile kadın kıyafetlerini önceki on yılda domine eden el işlemelerinin hepsi terk edilmiş; dayanıklı ve işlevli silüetlere geçildi. II. Dünya Savaşı ertesinde ipek ve yün gibi kumaşların kullanımının da kısıtlanmasıyla, şehirli erkek kıyafetlerine iri ve kullanışlı olduğu düşünülen cepler dikilmiştir. 1970 petrol krizleriyle artan çevresel farkındalığı yansıtacak şekilde doğal kumaşlar ve toprak tonları popüler oldu. Ekonomik liberalleşme ve aşırılık dalgasıyla (1980) birlikte de kadınlara vatkalar ve dev aksesuarlar; erkeklere takım elbiseler ve koca koca paçalar uygun görüldü. Bu tür yansımaları aksesuarlar ve bilhassa çantalarda takip etmek taşındıkları için daha kolay.
Lüksün kriz sınavı: Yatırım odaklı tüketim
Milenyuma girişle yaşanan ekonomik iyimserlik beraberinde kısa saplı küçük çantaları getirdi. Bu çantaların ikonu Fendi Baguette (1997) bu dönemde piyasaya sürülmüş ve 2000 trendlerini 2008 mali krizine kadar domine etti.
2008-2009 finansal krizi sonrasında moda yayınlarında yatırımlık parça kavramının sıklıkla kullanıldığı görülür; buna sebep piyasadaki durgunluktur. Bu dönemde Louis Vuitton’un piyasaya sürdüğü büyük Neverfull modeli başarılı bir atılımdır ve yine ilginçtir ki Louis Vuitton 2024 yılının sonbaharında aynı çantayı etiket fiyatını yüzde 20 arttırarak piyasaya sürdü. Bu artış, markanın lüks segmentteki yerini güçlendirme stratejisini yansıtırken, tüketiciler arasında daha uzun vadeli, yatırım odaklı satın alma eğilimlerini tetikledi. Özellikle ekonomik belirsizlik dönemlerinde, böyle bir fiyat artışı hem markanın algılanan değerini hem de tüketicilerin finansal davranışların etkileyen bir hamle olarak değerlendirilebilir.
Bu, büyük çanta teorisinin tam bir kanıtı olmasa da ikna edici bir metafor, kim bilir belki İspanyol paçaların tekrar erkek dolaplarına dayanacağı günler yakındır. Bizler de o zamana kadar büyük çantalarımızda biraz da umut ışığı taşırız.