✓ Bankalar artık isterlerse döviz hesaplarından efektif para çekilirken masraf alabilecek. Ancak bu düzenleme mutlaka masraf alınacağı anlamına gelmiyor. Masraf alıp almamak bankanın inisiyatifinde.
✓ Ancak yine de böyle bir uygulama ve özellikle de zamanlaması çok yanlış. Vatandaş "Masraf bugün az, yarın daha artar" diye bankaya yönelirse ne yapılacak. Daha da tehlikelisi "Bugün masraf, ya yarın" düşüncesi oluşursa...
Gün geçmiyor ki dövizde kafa karıştıracak bir önlem alınmasın. Son uygulamayı biliyoruz; bankalardan nakit döviz çekiminin “masraf alınabilecek kalem” olarak nitelenmesinden sonra bankalar uygulamaya geçmeye başladı.
Ama şu önemli; bankadaki döviz hesabından para çekmek isteyenlerden mutlaka masraf adı altında kesinti yapılması gerekmiyor. Bankalar, efektif işlemlerde masrafları olduğu gerekçesiyle Merkez Bankası'ndan bu ödemelerde masraf almalarına izin verilmesi yönünde talepte bulunuyorlardı. Merkez Bankası da efektif çekimlerde bankaların masraf adı altında kesinti yapabileceğine karar verdi. Ancak bu karar, mutlaka masraf alınacağı anlamına gelmiyor. Nasıl ki EFT’de bazı bankalar hiç ücret almıyorsa, döviz hesabına ilişkin ödemelerde isteyen banka da masraf kesintisi yapmayabilir.
Ama yine bu kararın zamanlamasının çok yanlış olduğu ortada. Kaldı ki bankalar efektif işlemlerde bir masraf yapıyor olsalar da bu dövizden zaten para kazanıyorlar.
“Bankaya yatırmasaydın!”
Tasarruf etmiş, dövizi seçmişsiniz ve aldığınız dövizi de bankada tutuyorsunuz. Tercihiniz yastık altı olmamış. Bankaya yatırdığınız döviz, ekonomiye katkı demek. En başta, nakit çekildiğinde “Bundan masraf alınabilir” diyen Merkez Bankası için kaynak demek. Bankaya yatırılan her 100 doların ortalama 15.1 doları zorunlu karşılık olarak Merkez Bankası’nda tutuluyor.
Şimdi Merkez Bankası "Nakit çekiminden masraf alabilirsiniz” diyerek bankalardaki dövizin eksilmemesini, bu sayede kendisinde tutulan zorunlu karşılığın azalmamasını amaçlıyor olabilir mi? Amacın o olduğunu pek sanmıyoruz. Bu kararın bankadan döviz çekmeyi caydıracak bir boyutu olmayacaktır.
Ama diğer yandan bu karar vatandaş tarafından “Bankadan paramı çekmek istedim, kendi paramdan masraf ödedim” biçiminde okunmayacak mı, algılanmayacak mı? Ve bundan sonra döviz cinsinden tasarruf edenler bu tasarrufu nerede tutacakları konusunda tercihlerini yastık altından yana kullanmayacak mı?
Sorun yalnızca bundan sonra döviz tasarrufunda yastık altının tercih edilmesiyle sınırlı olsa iyi. Henüz tüm bankaları kapsayacak şekilde yaygınlaşmayan ve esasları tam olarak bilinmeyen masraf kesme uygulamasından dolayı vatandaş “Bugün (örneğin) yüzde 1 kesiliyor, yarın bu oran artarsa” diye düşünürse ve bankalara bir akın yaşanırsa?
Hesap açılırken bu kural var mıydı?
Şimdi şunu dile getirenler çıkabilir:
“Avrupa'da bazı ülkelerde negatif faiz var, orada parasını bankaya yatıran zaten baştan anaparasını eksik alacağını biliyor; işte bizde oraya doğru gidiyoruz.”
Negatif faizle masrafı aynı kefeye koymak elmayla armudu toplamak demektir. Ayrıca...
Birincisi; o ülkelerde anaparanın eksik alınacağı “baştan” biliniyor.
İkincisi; Bankaların dile getirdiği ve kendileri için yük olduğunu bildirdikleri masraf biraz abartı değil mi?
Üçüncüsü; maç oynanırken kural değiştirilmiş olmuyor mu?
Dördüncüsü ve en önemlisi; hani ekonomi büyük ölçüde algıydı, algıyı böylesine bozmak için adım atmak büyük bir yanlış olmuyor mu?
Sinek küçük ama!
Bu uygulama bankada dövizi olan hesap sahibine bir anlamda “Hele bir dur, bir süre bankaya gelme, bak masraf ödeyeceksin" demek.
Hele bir dur, hele biraz dur, hele şimdi gelme!
Niye ki? Sahi niye ki? Tamam, bankalar bu işlemden masrafa giriyormuş, bu masrafı hesap sahibinden tahsil etme amacı varmış. Ama algı bu olmayacak ki...
Herhalde hiç kimse bankalarda vatandaşın parasını ödeyecek dövizin bulunmadığını, bu anlamda bir sıkıntı yaşandığını söyleyemez.
Öyleyse durup dururken insanların aklına niye kötü şeyler getiriyorsunuz ki?
Bu kararı verenler Türkiye ekonomisine büyük kötülük etmiştir.
Bankanın keseceği masraf hesap sahibi için çok büyük bir kayıp olmasa gerek.
Ama adı kötüdür bu uygulamanın, adı! Hesap sahibinin parası adı masraf da olsa kesilerek ödenecek sonuçta.
Sağlamsa niye sürekli doktorda?
Birisi için sürekli "Çok sağlıklı çok" diyorsunuz. Ama sağlıklı dediğiniz kişiyi neredeyse her gün hastanelere taşıyor, doktora götürüyor; kimi zaman da yerinden kımıldatamayıp eve doktor çağırıyorsunuz.
Hani bu kişi hasta değildi?
Bu kadar önlem, bu kadar ilaç neden?
Bizim de döviz konusunda bir sıkıntımız yoksa, hele hele "artık rekabetçi kura geçmişsek" (gerçi ne zamandan bu yana olduğu pek belli değil) döviz konusunda niye böyle sık sık önlem alma gereği duyuyoruz?
Önce döviz alımlarına yüzde 1 komisyon, şimdi de o döviz bankadan çekilirken masraf...
Niyet elbette kötü değil ama ah şu zamanlama hataları yok mu...