Görselliğin ön plana çıktığı son yıllarda, bir ürünü cazip kılmanın en önemli yöntemlerinden biri fark yaratmaktır. Bunu tasarımla yapmak mümkün olabiliyor. Benzerlerinden tasarımı ile sıyrılan ürünler her zaman muadillerine göre daha çok tercih edilmekte.
Bugüne kadar yazılarımda tasarımı tamamlanmış ürünlerin tescil süreçlerinin ülkemizde ve dünyada nasıl ilerlediğini ele alma şansımız oldu. Ancak bu defa da bakışımızı biraz değiştirerek, tasarımın tescil öncesi süreçte hangi aşamalardan geçtiğini, tasarımcıların tasarım süreçlerine başlamadan nelere dikkat etmesi gerektiğini, tasarım tescili sonrasında karşılaşılan davalarda hangi hazırlıkları yapmanın önemli olduğu gibi konuları ele almak istedim.
Hem tasarımcı kimliği hem de Sınai Haklar deneyimi ile söz konusu süreçlere oldukça hakim olan Holea Tasarım’ın kurucusu Çiğdem Turan ile tasarım üzerine konuştuk. Bu sohbetten sizlerin de keyif almanızı dilerim.
Bir tasarımcı olarak tasarımı nasıl tanımlarsınız?
Tasarım, yenilikçi ve işlevsel çözümler üretmek için yaratıcılığın kilit rol oynadığı kritik bir süreçtir. Estetik, işlevsellik ve kullanılabilirlik gibi faktörleri dengeli bir şekilde bir araya getirerek, benzersiz problemleri çözmeyi ve belirli ihtiyaçları karşılamayı hedefler.
Türkiye'de endüstriyel tasarımın gelişimi hakkında düşünceleriniz nelerdir ve gelecekte nasıl bir potansiyel görüyorsunuz?
Türkiye'de endüstriyel tasarımın geliştiğini düşünüyorum. Son dönemde genç tasarımcıların ve tasarım odaklı şirketlerin artması sektördeki dinamizmi artırıyor. Ancak, uluslararası alanda daha fazla tanınırlık ve rekabet gücü elde etme potansiyelimiz olduğuna inanıyorum. Bu potansiyeli gerçekleştirmek için, tasarımcıların fikri haklar konusunda daha fazla bilinçlenmesi ve eğitimde bu alana daha fazla vurgu yapılması gerektiğini düşünüyorum. Böylelikle, Türkiye'nin endüstriyel tasarım alanında uluslararası platformlarda daha etkin bir konumda olabileceğine inanıyorum. Tasarımcıların bu alanda bilinçlenmesi, taklit tasarım ve eser sahibinin hakları konularının daha fazla önem kazanmasını sağlayacaktır. Kendi yaratıcılığımızı korumak için daha aktif bir rol oynamanın doğruluğuna ve taklit edilen veya kopyalanan tasarımlara karşı daha duyarlı olacağımızı düşünüyorum.
Tasarımcılar bir ürün tasarlama sürecine başlamadan önce neler yapmalıdır?
Bir tasarımcı ürün tasarlarken, tasarımın yeniliği ile ilgili uzman bir danışmandan araştırma konusunda destek almalıdır. Araştırma sonrasında, Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında yapılacak tasarımlar üzerinde revizyon yapılması önerileri iletilebilir ve bu noktada bir tasarımcının tasarımı yapan kişiye öneride bulunması daha uygundur. Tasarım sürecinin bu kritik aşamasında, tasarımcılar, ürünlerinin benzersizliğini ve yeniliğini belgelemek için doğru stratejileri belirlemekte ve uygulamakta uzman rehberlik almalıdırlar. Hangi kısmın marka, patent veya tasarım hakları altında korunacağına dair doğru bir uzman görüşü, ürünün başarısını belirleyebilir. Bu şekilde, tasarımcılar, tasarımın fikri mülkiyet haklarını koruyarak güvenle ilerleyebilir ve ürünlerini piyasaya sunabilirler.
Tasarım süreçlerinde ne tarz davalarla karşılaşılabiliyor ?
Tasarımların yenilik sebebi ile kurum tarafından reddedildiğine dair kararlara karşı davalar, tescilli tasarımların haksız yere tescil edildiğine ilişkin açılan hükümsüzlük davaları ve tescilli tasarımın ihlal edilmesine ilişkin açılan tecavüz davaları gibi davalar sıklıkla karşılaşılan dava türleridir. Her bir dava türünde kanıt olarak kullanılmak üzere piyasa araştırmaları, teknik raporlar ve mütalaa hazırlığı yapılması gerekmektedir.
Tasarım davalarına bir endüstriyel tasarımcı gözüyle yaklaşmanın profesyonel avantajları nelerdir?
Endüstriyel tasarımcıların rolü, ürünlerin detaylarını, malzemelerini ve işlevlerini ayrıntılı bir şekilde incelemekten çok daha fazlasını içerir. Tasarımcılar, bu bilgileri kullanarak ürünlerin yeni ve ayırt edici özelliklerini ortaya çıkarır. Bu süreç, ürünlerin yasal düzenlemelere uygun olarak stratejik bir şekilde güncellenmesine ve böylece rakiplere karşı belirgin bir avantaj sağlanmasına olanak tanır.
Ürünlerin teknik terimleri ve jargonu, tasarımcıların özellikle itiraz veya hükümsüzlük davalarında daha etkin bir pozisyon almasını sağlar. Bu sayede, ürünler arasındaki en ince detaylar bile belirginleşir; farklılıklar ve benzerlikler daha net bir şekilde anlaşılır. Bazı ürünlerin teknik gereklilikleri olduğundan, bu detayların doğru bir şekilde yorumlanması, parçanın işlevselliği hakkında kapsamlı bilgi edinilmesini önemli hale getirir.
Tasarımcılar, bu bilinçle raporlarını hazırlar ve ürünün özgün özelliklerini dikkatlice vurgular. Endüstriyel tasarımcının bakış açısı, dava konusu ürünlerin benzerliklerini ve farklarını çizimlerle belirgin bir şekilde göstererek etkili bir savunma oluşturur ve ürünün eşsiz niteliklerini ayrıntılı olarak belirleyerek yasal koruma altına alınmasını sağlar.
Holea Tasarım olarak tasarımcılara hangi alanlarda fayda sağlıyorsunuz?
Holea Tasarım olarak, özellikle endüstriyel tasarımların korunması alanında uzmanlaşmış bir firmayız. Tasarım başvuruları öncesinde tasarımın yeniliği ile ilgili araştırma yapar, tasarımın başvuruya uygun olup olmadığını belirleriz. Gerekirse tasarımı revize ederiz. Tasarım başvurusu sonrasında Türk Patent kararlarına itirazlar için teknik raporlar hazırlarız. Üçüncü kişilerce yapılan başvurulara karşı savunma hazırlar ve tasarımın hükümsüzlüğü veya tasarım hakkı ihlali durumlarında teknik değerlendirmeler yaparak hakların korunması konusunda tasarımcıların elini kuvvetlendirmeye katkı sağlarız.
Çiğdem Hanım’a verdiği değerli bilgiler için çok teşekkür ediyor, tasarım konusunda faaliyet gösteren firmaların, tasarımları ile ilgili olası iltibaslarda, haklarını korumak için doğru stratejilerle ilerlemesinin, alanında profesyonel patent ve marka vekilleri ve endüstriyel tasarımcılarla çalışmaktan geçtiğinin altını çiziyorum.