Nazmi Karyağdı
Teknoketlerdeki (Teknoloji Geliştirme Bölgeleri) işletmelerde çalışanların Haziran 2001’den, şirketlere ait Ar-Ge merkezlerinde çalışanların ise Nisan 2008’den itibaren elde ettikleri ücretler, bazı koşullar altında, gelir vergisi stopajından müstesna kılınmıştı.
İstisnanın amacı yasa metinlerinde; ülkemizin Ar-Ge, yenilik ve tasarım yoluyla uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için teknolojik bilgi üretilmesi, yenilikçiliğin (inovasyonun) yaygınlaştırılması, ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesi, verimliliğin artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve teknolojik bilginin ticarileştirilmesi şeklinde sayılmıştı.
Yeni e-konomi dünyasında 2001’den beri yer alan ücret stopajı istisnasının ilginç bir koşulu vardı: Toplam çalışma süresinin yüzde 80’inin Teknokent’te veya Ar-Ge merkezinde fiilen geçirilmesi ve bu durumun da sıkı teknolojik sistemlerle kayıt altına alınması ve takibi gerekiyordu.
Bir başka ifadeyle; ücretin tamamının stopaj istisnasından yararlanabilmesi için çalışma süresinin en fazla yüzde 20’si Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebiliyordu.
COVID-19 döneminde evden çalışmanın zorunlu bir çalışma yöntemi haline gelmesi nedeniyle Şubat 2021’de 7263 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanı’na yüzde 20’yi yüzde 50’ye yükseltme yetkisi verildi.
Sayın Cumhurbaşkanı da bu yetkiyi kullanarak Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebilecek süreyi yüzde 50’ye çıkardı.
Aynı yıl içinde ikince kez değişlik yapılarak Aralık 2021’de (12 Ekim 2021’den geçerli olmak üzere) 7346 sayılı Kanun’la Cumhurbaşkanı’na bu kez yüzde 20’yi yüzde 75’e yükseltme yetkisi verildi.
Beklenildiği üzere Cumhurbaşkanı’nca yetki kullanılarak Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebilecek süre yüzde 75’e çıkarıldı.
Yıllarca yazdık, nihayet gerçek oluyor
Teknoloji geliştirme ve Ar-Ge faaliyetlerinde çalışanların ücretlerini vergiden istisna etmek için insanları bölgelerde veya merkezlerde fiilen bulunmaya mahkûm etmenin doğru olmadığını her mecrada yazdık söyledik (Bkz. ICT Media dergisi ve VergiAlgı internet sitesi).
Özellikle salgın sonrasında uzaktan çalışma konusunda gelinen aşama dikkate alınarak, bölge veya merkezlerde fiilen bulunarak çalışma zorunluluğunun, yapılacak bir yasal düzenlemeyle, tamamen kaldırılmasının doğru olacağını yazdık.
Özgürlüğe yüzde 25 kalmıştı
Nihayet Mart 2023’te yasalaşan 7440 sayılı Kanun’la, kalan yüzde 25’lik kısım da ortadan kaldırılarak Cumhurbaşkanı’na Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin merkez ve bölge dışı çalışma sürelerini yüzde 100’e kadar çıkarma yetkisi verildi.
Beklenen Cumhurbaşkanı Kararı
Geçtiğimiz Cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanan 7015 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’yla, 6 Şubat’ta yaşanan depremler nedeniyle Olağanüstü Hal ilan edilen illerdeki Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin istisnaya tabi merkez ve bölge dışı çalışma süreleri deprem tarihinden itibaren olağanüstü hal süresince yüzde 100 olarak belirlendi.
Şimdi Teknokentlerdeki işletmeler, Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile buralarda çalışanlar “hayatın yüzde 100 gerçekliğiyle bağdaşacak” ve “çalışanlara yüzde 100 özgürlüğü sağlayacak” düzenlemeyi kendilerine getirecek kararı bekliyorlar!