ODD verilerine göre, Türkiye’de otomobil ve hafif ticari araç satışları Haziran ayında geçtiğimiz yıla göre adet bazında yüzde 37,5 artarak 110.861 oldu. Otomobil satışları yıllık bazda yüzde 40, hafif ticari araç satışları yüzde 27,3 arttı. Yılın ilk 6 aylık döneminde toplam satışlar geçen yıla göre göre yüzde 55,3 artışla 555.867 adet oldu. BDDK’nın son verilerine göre bankacılık sektöründe taşıt kredilerindeki büyüme yüzde 255 civarında. Önceki aylarda çok daha yüksek büyüme oranları da görüldü. Kredilerdeki bu artışın bir nedeni araç fiyatlarındaki yükseliş, bir nedeni de araç almanın bir yatırım tercihi haline dönüşmesiydi. Biliyorsunuz, 2021 sonbaharında reel faizlerin negatife düşmesi ve ardından kurun suni olarak düşük tutulması nedeniyle konut ve araba almak pek çok insan için mevduat ve dövize alternatif bir yatırım aracına dönüşmüştü.
Hem bu nedenle hem de arz sıkıntısı nedeniyle, muhtemelen dünyanın herhangi bir ülkesinde hiç yaşanmamış bir şekilde ikinci el araç fiyatları ile yeni araç fiyatları arasındaki fark hızla kapandı hatta ikinci el fiyatları yeni araç fiyatlarının da üzerine çıktı. İkinci el araç satışlarına getirilen asgari kilometre limiti ve şahıs üzerine alınan araç sayısına getirilen limitler piyasa oyuncuları tarafından kolayca bypass edildi.
Binek ve ticari araç talebindeki yükseliş ithalatı da artırdı. İthalat 2021 yılı genelinde 16, 2022’de 17,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti. 2023’ün ilk altı ayında 14 milyar dolara ulaştı. Mart ayından bu yana her ay otomotiv ithalatı yeni bir rekor kırıyor.
Geçen hafta getirilen ek MTV’ye bu açından bakınca; ek vergiyi, devletin araç fiyatlarındaki normal artışın yanı sıra, spekülatif artışlardan elde edilen kardan aldığı bir vergi olarak görmek de mümkün. Diğer taraftan Ticaret Bakanlığı 15 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere, ikinci el motorlu kara taşıtlarının üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlanmasına 1 Ocak 2024 tarihine kadar kısıtlama getirdi ve bunu ihlal eden ilanlara 300 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanabileceğini duyurdu. İlan sitelerindeki ilk tepki araç fiyatlarından üç sıfırın atılması oldu. (Örneğin bazı ilanlarda 1,5 milyon TL’lik araçlar 1500 TL olarak fiyatlanıyor.)
Bu Hafta
Bu haftanın önemli verileri arasında ödemeler dengesi istatistikleri ile sanayi üretim endeksi öne çıkıyor. Nisan’da aylık bazda 5,4 milyar dolar olarak gerçekleşen cari açık yıllık bazda 57,8 milyar dolara ulaşmış ve son 12 yılın en yüksek düzeyine yükselmişti.
Çarşamba günü açıklanacak olan sanayi üretim endeksi büyüme açısından önem arz ediyor. İlk çeyrekte daralan sanayi üretimi Nisan ayında da düşmeye devam etmişti. Sanayi üretimine öncülük eden PMI verisi son üç aydır 51,5 düzeyine yatay seyrediyor.
Piyasalar açısından kritik olan veriler ise çarşamba ve perşembe günleri gelecek olan ABD tüketici ve üretici enflasyonu verileri. Mayıs ayında enfl asyon yüzde 4,05’e gerilemiş ve uzun süre sonra gösterge faiz oranının altına inmişti. Enflasyondaki düşüşte faizlerdeki artış kadar baz etkisinin de önemli bir etkisi var. Mayıs ayında enerji fiyatları önceki aya göre, yüzde 3,6 düşerken, gıda fiyatları yüzde 0,2 yükselmişti. 12 aylık dönemde enerji fiyatları yüzde 11,7 azalırken, gıda fiyatlarında artış yüzde 6,7 oldu.