Ülke ekonomisinde yaşanılan makro olumsuzluklar ve artan enflasyon, kulüp gelirlerinde önemli kayıplara neden oluyor.
Ülke ekonomisinde enflasyonun olumsuz etkisi kulüpleri de vurmaya başladı. Bu bağlamda kulüplerin 2014-15-2022/23 sezonları arasında havuz gelirlerinde enflasyon kaynaklı kayıp 2.751 milyon TL’ye ulaştı. Bu tutar sekiz milyar TL’ye ulaşan Türk futbol gelirlerinin %34’üne karşılık geliyor. Bir başka ifadeyle, kulüplerin son dokuz yılda toplam havuz gelirlerindeki kayıp futbol gelirlerimizin üçte birine ulaştı.
Tablodan da görülebileceği üzere, 2014-15/2022-23 sezonları arasında kulüplere toplam 14.647 milyon TL havuz geliri dağıtıldı. Bu döneme ilişkin kulüplere dağıtılan toplam havuz gelirleri yıllık ortalama enflasyon oranları üzerinden arındırıldığında, kulüplerin toplam gelirleri 2.751 Milyon TL azalarak 11.896 milyon TL’ye geriledi.
Gelirlerin %95’i TL Kaynaklı
Süper Lig’de kulüp gelirlerinin neredeyse tamamına yakını TL bazlı. Son yıllarda kulüp gelirlerinde her ne kadar nominal artışlar kaydedilmiş olsa da, kulüp gelirleri enflasyonist etkiden arındırıldığında reel olarak geriye gitti.
Süper Lig’de 2014/15 ile 2021/22 arasında düşük enflasyon nedeniyle kulüp gelirlerinde ortalama gelir kaybı yıllık bazda %12,36 olarak gerçekleşirken, 2021/22 ile 2022/23 sezonları arasında, yani son iki yılda kulüplerin havuz gelirleri kaybı yıllık ortalama %50,54’e yükseldi.
Süper Lig kulüpleri havuz gelirlerindeki enflasyonist erimeden 2021/22 ile 2022/23 sezonları arasında ciddi etkilendiler.
2022/23 Sezonunda kulüp gelirleri nominal olarak da geriye gitti
2021/22 sezonda kulüpler 2.650 milyon TL havuz geliri elde ederken, 2022/23 sezonunda bu tutar 450 milyon TL azalarak 2.2 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu sezondaki enflasyonist kayıp ise 861 milyon TL oldu. Buna göre 2022/23 sezonunda kulüplerin havuz gelirlerindeki reel azalış 1 milyar 311 milyon TL’ye ulaştı. Bir diğer ifadeyle, 2022/23 sezonunda kulüplerin reel gelirleri bir önceki yıla göre %64 azalmış oldu.
Kulüplerin Kur Kaynaklı Kayıpları % 50’ye Ulaştı
2014/15 ile 2022/23 sezonları arasında geçen dokuz yıllık süreçte futbol kulüplerimizin gelirleri yabancı para bazında da geriye gitti. Nitekim, 2015/16 sezonunda kulüplerin havuz gelirlerinin o günkü kurdan karşılığı 294 milyon 291 Bin Amerikan doları ederken, 2022/23 sezonunda kulüplerimizin havuz gelirlerinin dolar karşılığı 122 milyon 816 bin Dolara geriledi. Dokuz sezonda kulüplerimizin dolar bazında havuz gelirleri % 52,72 azaldı. En dramatik düşüşlerden birisini ise kulüpler bu sezon yaşadılar. 2022/23 sezonu başlangıcında kulüplerin havuz gelirlerinin dolar karşılığı 122 milyon 836 Bin Amerikan Doları iken, gelirlerin TL olması ve TL’nin de dolar karşısında yüksek oranlı değer yitirmesi sonucu sezon başındaki 122,8 milyon dolar olan gelir toplamı, sezon sonunda 37 milyon dolar azalarak 87,8 milyon dolara geriledi. TL’de yaşanılan büyük devalüasyon kulüplerin havuz gelirlerini de döviz bazında % 30 eritmiş oldu.
Sadece devaülasyon nedeniyle değil, aynı zamanda kulüplerin döviz bazında havuz gelirleri nominal olarak ta son dokuz yılda geriye gitti. 2014/15 sezonunda 259,8 milyon dolar olan havuz gelirleri, 2018/19 sezonunda 338 milyon dolara kadar yükselmesine karşın, 2022/23 sezonunda bu tutar 122,8 milyon dolara kadar geriledi. Daha önceden dolar bazında yapılan sözleşmelerin, TFF tarafından bir süre sonra TL’ye döndürülmesi, TL’deki değer kaybına bağlı olarak kulüplerin havuz gelirlerinin çok daha fazla düşmesine neden oldu.
Enflasyon ve kurlardan kulüplerin kaybı son beş sezonda 7.1 milyar TL
2018/19 sezonundaki 338 milyon dolarlık havuz gelirlerini temel alırsak, 2022/23 sezonunda 122,8 milyon dolar olan havuz gelirleri sonucu, kulüplerin kaybı dolar bazında son beş sezonda 215,2 milyon dolar oldu. Bugünkü kurlardan bu tutarın karşılığı 5,8 milyar TL’ye ulaşıyor. Enflasyon kaynaklı 1,3 milyar TL’yi de eklediğimizde, bugünkü ekonomik olumsuzlukların kulüplere maliyeti 7,1 milyar TL’ye ulaşıyor. Bu ise bir yıllık futbol gelirlerimize yakın bir tutarı ifade ediyor.
Sonuç
Enflasyon toplumsal olarak tüm gelir gruplarının harcanabilir gelirlerini azaltarak, onların satın alma güçlerini düşürürken, kulüpler de bundan etkilenmeye başladı. Kulüpler yaşanılan yüksek enflasyon nedeniyle önemli gelir kayıplarına uğradılar. Bunun yanı sıra TL’nin yabancı paralar karşısında aşırı değer kaybı da kulüpleri vuran ikinci en önemli ekonomik olumsuzluk oldu. Bir yandan yüksek enflasyon, diğer taraftan gerçekleşen yüksek oranlı devaülasyon kulüplerin gelirlerinde çok önemli kayıplara neden oldu. Enflasyon kaynaklı gelir kayıpları kulüplerin ve futbolumuzun rekabet gücünü olumsuz etkileyen en önemli ekonomik olumsuzluktur. Gelirlerini reel olarak artıramayan kulüpler, bir süre sonra rekabet güçlerini kaybetmeye başlarlar. Düşen rekabet gücü ise bir süre sonra futbolun kalitesini aşağıya çeker. Futbolumuzun ekonomik ve finansal krizini derinleştirir, sportif refahını daha da aşağıya çeker. Kulüpler bu felakete gidişin farkındalar mı?