Spor kulüpleri yasası komisyondan geçti. Büyük bir olasılıkla da yasalaşacak. Aslında adı Spor Kulüpleri Yasası ancak, içeriğe bakıldığında, Profesyonel Futbol Yasası demek daha doğru olur. Bu kapsamda hazırlanan yeni yasada kulüpler ile başkan ve yöneticiler hakkında önemli yaptırımlar ve cezai müeyyideler söz konusu.
Yasa ile Türk futbolu/sporu mali, örgütsel, yönetsel ve hukuksal olarak yeniden düzenleniyor.
İki bölüm olarak yayınlayacağımız bu yazıda genel olarak yasa ile neyin amaçlandığı ve ne getireceği üzerinde duracağız.
İkinci bölümde ise yasanın eleştirel değerlendirmesini yapacağız. Olumlu ve olumsuz yönlerini ele alacağımız gelecek haftaki yazımızda ise, bu yasanın Türk sporunu ve de futbolunun sorunlarına ne kadar çare olabileceğini tartışacağız.
Şimdi bu yasanın çok genel olarak spor kulüplerine ilişkin neler getirdiği üzerinde durduktan sonra yasaya ilişkin öneri, eleştiri ve görüşlerimi paylaşacağım.
Futbol kulüpleri özelinde ele aldığımızda, yeni spor yasası ile öncelikle hedeflenenler:
1) Kulüplerin finansal yapılarının güçlendirilmesi,
2) Bu amaçla kontrolsüz ve sorumsuz borçlanmanın önüne geçilmesi,
3) Bunu sağlamaya yönelik öncelikle kulüplerde mali şeffaflığın sağlanması,
4) Kulüplerin yönetsel ve finansal denetlenmesi,
5) Parasallaşmaya bağlı olarak kulüplerin dernek statüsünden çıkartılıp şirketleşmesi,
6) Kayıt dışılığın yoğun olduğu menajerlik sisteminin yeniden düzenlenmesi,
7) Kulüp yönetimlerini adli ve mali sorumluluk altına sokarak, sürdürülebilir bir mali yapının oluşturulması,
8) Türkiye Futbol Federasyonu’na bağlı kurulların yeniden düzenlenmesi.
Yasanın içerdiği yenilik ve uygulamaları ana başlıklar halinde belirtirsem:
- Sadece futbol değil tüm branşları kapsayacak.
- Spor kulüpleri dernek statüsünden çıkartılacak, anonim şirkete dönüşebilecek.
- Kulüpler birleşerek federasyon şeklinde üst kuruluş oluşturabilecek.
- Şirketleşen kulüplerin denetimi Spor Bakanlığı’nca yapılacak.
- Spor kulüpleri, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın tesciliyle kurulacak.
- Denk bütçe uygulanacak. Takımlar geliri kadar borçlanabilecek.
- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, bir önceki dönem gerçekleşen brüt gelirin en fazla yüzde 25'ini temlik edebilecek.
- Kulüpler belirli miktar üzerindeki harcamaları bankalar üzerinden yapacak.
- Yönetim, dönem borçlarından sorumlu tutulacak. Spor kulübü yöneticileri yasaya aykırı eylemlerden doğacak zararlardan müteselsilen sorumlu olacak.
- Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerin yasayla belirtilen mali yükümlülüklere aykırı hareket etmeleri halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
- Menajer, oyuncularla maksimum 2 yıl sözleşme yapabilecek.
- Menajer komisyonu yüzde 3-5 arasında olacak.
- Sözleşmeler noter huzurunda gerçekleşecek.
- Federasyonlar, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulacak.
- Federasyon harcamaları Spor Bakanlığı tarafından denetlenecek.
- Federasyon başkanları en fazla 3 dönem görevi yapabilecek.
Yasanın özellikle futbol kulüplerini ilgilendiren tarafı üzerinde durursak şunu söyleyebiliriz: Kulüplerin tamamı dernek statüsünden çıkarılarak spor kulübü adını alıyor. Buna göre, yeni yasa ile bir spor kulübü ticari kazanç elde etmek amacıyla herhangi bir iştirake veya bağlı ortaklığa sahip ise bu kulüp profesyonel spor kulübü olarak kabul ediliyor. Bu bağlamda bu spor kulüpleri AŞ statüsünde örgütlenmek zorundalar. Bunun dışındaki kulüpler ise dernekler kanununa tabi olmaktan çıkartılıp Spor Kulüpleri Yasası’na tabi spor kulübü olarak faaliyetlerine devam edecekler. Halihazırda şirket statüsünde olanlar ise spor anonim şirketi olarak adlandırılacaktır.
Spor kulübü ve spor anonim şirketlerinin tuttukları defter ve kayıtların, belgelerin kanuna, tüzüğe ve hukuka uygunluğu ve mali denetimleri Spor Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Halka açık spor anonim şirketlerinin, kurumsal yönetim ilkelerine uyumlarının derecelendirilmesi ve uymakla yükümlü oldukları kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin esaslar Sermaye Piyasası Kurulu’nun görüşü alınmak suretiyle Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından ayrıca belirlenebilecektir. Gençlik ve Spor Bakanlığı söz konusu dış denetimi bağımsız bir denetim kuruluşuna da yaptırabilecektir.
Brüt gelirleri 500 bin liradan fazla olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, imzaladıkları finansal yapılandırma sözleşmeleri kapsamındaki borçlar dahil, doğmuş ve doğacak her nevi borcunu bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde yeminli mali müşavir aracılığıyla bakanlığa bildirecek.
Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkan ve yönetim kurulu üyeleri ile yöneticileri, mevzuat, tüzük ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kasıt veya ihmalle ihlal ettikleri takdirde kulüp, şirket, pay sahipleri ve alacaklılara karşı verdikleri zararlardan müteselsilen sorumlu olacaktır. Yani, yeni yasayla kulüp yöneticileri, kulüp veya spor anonim şirketlerini zarara uğratmaları halinde şahsi mal varlıklarıyla sınırsız sorumlu olacaklardır.
Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri mali yükümlülüklerine aykırı hareket etmeleri halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
Spor kulüpleri ve anonim şirketler adına yapılacak ödeme ve tahsilatlarda Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara aykırı davrananlar, 100 günden 500 yüz güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.
Yeni düzenleme ile spor kulübü yöneticilerinin görevden ayrıldığında da kendi döneminin borçlarından sorumlu olması sağlanacak. Söz konusu borçlarla ilgili sorumluluklarını yerine getirmeyen kulüp başkanları, hapis cezası ile karşı karşıya kalabilecek.
Yeni yasa ile spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak temliklere ilişkin çeşitli sınırlamalar ve nitelikli genel kurul kararı şartı getirilerek, uzun vadeli ve sağlıksız borçlanmanın önüne geçilmesi amaçlanıyor. Buna göre, spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri için "denk bütçe" sistemi getiriliyor. Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde 10'una kadar borçlanabileceklerdir.
Spor federasyonu başkan ve yönetim kurulu üyeleri, önceki yıl gelirlerinin yüzde 10'unu aşacak şekilde borçlanması ve bakanlıktan izin almadan görev süresini aşacak şekilde spor federasyonunu borç altına sokacak işlem yapması halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri genel kurul kararı gerekmeksizin bir önceki hesap döneminde gerçekleşen brüt gelirinin en fazla yüzde 25'ini temlik edebilecektir.
Nitelikli genel kurul kararıyla yönetim kurulunun görev süresi ile sınırlı olmak kaydıyla herhangi bir temlik sınırlaması bulunmayacaktır.
Yönetim kurulunun görev süresinin dolmasından sonraki alacakların ancak yüzde 50 oranına kadar olan kısmı nitelikli genel kurul kararı ile temlik edilebilecek ve bu oranı aşan miktar ise hiçbir şekilde temlik edilemeyecektir.
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde 10'una kadar borçlanabilecek. Bu oranın üzerinde yapılacak borçlanmalar genel kurulun nitelikli çoğunlukla vereceği kararla kabul edilecek ve ek bütçe ile yapılabilecek. Böylece yönetim kurullarının görev sürelerini aşacak şekilde sağlıksız borçlanmalarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin, yönetim kurulu üyelerinden, bunların eşlerinden ve üçüncü dereceye kadar hısımlarından ve spor anonim şirketlerinin üzerlerinde doğrudan ya da dolaylı hakimiyeti bulunan kişilerden aldıkları borçlar da borçlanma sınırlamalarına tabi olacak.
Büyükşehir belediyesi, belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde 50'sinden fazlasına sahip oldukları şirketler, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin profesyonel spor dallarına ve bunların profesyonel sporcularına her ne ad altında olursa olsun kaynak aktaramayacak ve yardımda bulunamayacaktır.
Spor Anonim Şirketleri (profesyonel spor kulüpleri) belirli liglerde (örneğin Süper Lig’de) yer alabilmek için spor anonim şirketi statüsünde olma yükümlülüğü ve bu şirketler için ödenmiş sermayesi 1 milyon liradan az olmamak üzere asgari sermaye zorunluluğu getiriliyor.
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak 7 bin liranın üzerindeki ödeme ve tahsilatların, bankalar, finansal kuruluşlar ve PTT aracılığıyla yapılması zorunlu olacaktır.
Spor kulüpleri Spor Bakanlığı’nın tesciliyle kurulacak.
Futbolcular ve spor kulüpleri ile spor anonim şirketleri, profesyonel futbolcu sözleşmesi veya transfer müzakerelerini yürütmek için futbol menajerlerinin hizmetlerinden yararlanabilecek. Futbolcu ile imzalanacak menajerlik sözleşmesinin noterde düzenleme şeklinde yapılması zorunlu olacak.
Menajerlik sözleşmesi en fazla 2 yıl için yapılabilecek.
Bakanlığı ve TFF'ye gönderilmesi zorunluluğu getirilecek.
Transferlerde spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından menajere ödenecek ücret tutarı ve ödeme koşullarının, spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri ile futbolcu arasında imzalanacak sözleşmede yer alacak.
Futbolcu adına hareket eden menajerin ücreti futbolcunun yıllık taban brüt geliri üzerinden hesaplanacak. Menajere verilecek ücret en fazla; sözleşme süresince futbolcuya ödenecek brüt gelirin 2 milyon liradan az olması durumunda bu ücretin yüzde onuna kadar, brüt gelirin 2 milyon liradan fazla olması durumunda ise bu ücretin yüzde 5'ine kadar kararlaştırılabilecek.
Spor kulübü ve spor anonim şirketi yönetiminde yer alanlar aynı spor dalında ve aynı ligde faaliyet gösteren başka bir spor kulübü veya spor anonim şirketinin yönetiminde aynı anda görev alamayacaklar.
Gelecek hafta ise yasanın Türk sporuna ve futboluna ne kadar çare olabileceğini değerlendireceğiz.