Sosyal güvenlik kapsamında sağlanan yardımlardan bir tanesi de “evlenme ödeneği” şeklinde sağlanan yardımdır.
Kamuoyunda “çeyiz yadımı” olarak bilinen bu yardım, SGK’dan ölüm geliri veya ölüm aylığı alan hak sahiplerine, bu gelir veya aylığı almakta iken evlenmeleri durumunda yapılan toptan ödemeyi ifade etmektedir.
Aşağıdaki tabloda SGK’nın 2017-2020 yıllarında evlenme ödeneği ödediği kişi sayıları ve bu kişilerin ağırlıklı yaş ortalamalarına yer verilmiştir.
Tablodaki bilgilere göre, SGK’nın yılda ortalama 21 bin kişiye evlenme ödeneği ödediği ve ödeme yapılan kişilerin ortalama yaşının 31 olduğu görülmektedir.
Yazımızda evlenme ödeneğinden kimlerin, hangi şartla yararlanabileceğine ve merak edilen diğer konulara değinilecektir.
Evlenme ödeneği nedir?
Evlenme ödeneği (çeyiz yardımı); sosyal güvenlik kapsamında annesinden veya babasından ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir veya aylığının iki yıllık (24 aylık) tutarı olarak ödenen yardımdır.
Evlenme ödeneğinden kimler yararlanabilir?
Evlenme ödeneğinden, anne veya babasının sigortalılığından dolayı ölüm geliri veya aylığı alan kız çocukları yararlanabilmektedir. Evlenme ödeneğinden yararlanmak için belirli bir yaş sınırı bulunmamaktadır.
Evlenme ödeneğinden yararlanmak için hangi şartlar aranmaktadır?
Evlenme ödeneğinden yararlanmak için üç temel şart aranmaktadır.
- Anne veya babasının sigortalılığı nedeniyle ölüm geliri veya aylığı alan kız çocuğu olmak,
- Bu aylığı veya geliri almakta iken evlenmiş olmak
- SGK’dan yazılı talepte bulunmak
Sigortalılık statüsü evlenme ödeneğinde farklılık yaratmakta mıdır?
Evlenme ödeneği, 01.10.2008 tarihinden önce 4-c (Emekli Sandığı) sigortalısı olanların yakınları için farklılık göstermektedir.
01.10.2008 tarihinden önce Emekli Sandığı’na tabi olup vefat eden sigortalıların ölüm geliri veya aylığı alan eşi, annesi ve kız çocukları evlenme ödeneğinden yararlanabilmektedir.
Ancak, evlenme ödeneği yardımı, söz konusu sigortalıların hak sahipleri için almakta oldukları dul ve yetim aylığının 12 aylık tutarı kadar ödenmektedir.
Evlenme ödeneğinin miktarı ne kadardır?
Evlenme ödeneğinin miktarı, 4-a (SSK) ve 4-b (Bağ-Kur) sigortalılarının hak sahipleri için Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınan en son gelir veya aylığın 24 katı, 4-c (Emekli Sandığı) sigortalılarının hak sahipleri içinse Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan en son gelir veya aylığın 12 katı kadardır.
Örnek-1: 4/a (SSK) statüsündeki babasından 2000 TL yetim aylığı alan kız çocuğu, evlenmesi durumunda (24 ay x 2000 TL) 48.000 TL evlenme ödeneği alabilecektir.
Örnek-2: 4/c (Emekli Sandığı) statüsündeki eşinden 5000 TL dul aylığı alan kadın, evlenmesi durumunda (12 ay x 5000 TL) 60.000 TL evlenme ödeneği alabilecektir.
Evlenme ödeneği alan kişinin boşanması halinde tekrar gelir veya aylık alabilir mi?
Evlenme ödeneği almış olan kişinin boşanması halinde gelir veya aylığı tekrar bağlanır. Ancak bu kişiler evlenme ödeneğini aldıkları tarihten itibaren iki yıl içinde boşanırlarsa, bu iki yıllık sürede gelir ya da aylık bağlanmaz, iki yıllık süre dolduktan sonra aylığa tekrar hak kazanırlar.
Evlenme ödeneği alan kişinin çalışmaya başlaması halinde ödeneği geri alınır mı?
Evlenme ödeneği almış olan kişinin, takip eden süreçte çalışmaya başlaması halinde SGK’dan almış olduğu evlenme ödeneğini iade etmesi gerekmemektedir.
Evlenme ödeneği alan kişi sağlık yardımlarından yararlanabilir mi?
Evlenme ödeneği almış olan kişi, evlendikten sonra çalışmıyorsa, eşinin üzerinden sağlık yardımlarından faydalanacaktır. Ancak, eşinin sosyal güvencesi yoksa, bu durumda Sosyal Güvenlik Kurumundan almakta olduğu gelir veya aylığın kesildiği tarihten itibaren iki yıllık sürenin sonuna kadar Genel Sağlık Sigortası kapsamında sağlanan sağlık yardımlarından yararlanabilecektir.
Erkek çocuklar evlenme ödeneğinden yararlanabilir mi?
Evlenme ödeneğinden, 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) statüsündeki anne veya babasından yetim aylığı veya geliri almakta olan kız çocukları ile 01.10.2008 tarihinden önce Emekli Sandığına tabi olup vefat eden sigortalıların ölüm geliri veya aylığı alan eşi, annesi ve kız çocukları yararlanabilmektedir.
Dolayısıyla, erkek çocukların evlenme ödeneği şeklinde bir hakları bulunmamaktadır.
Kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi sonrasında aynı dosyadan aylık/gelir alan diğer hak sahiplerinin aylık miktarları artacak mı?
Kız çocuğuna iki yıllık gelir veya aylığı peşin olarak verildiğinden, varsa aynı dosyadan gelir veya aylık alan eş, çocuk vd gelir ve aylıklarının artma durumu evlenme tarihinden itibaren ikinci yılın sonunda gerçekleşecektir.
Evlenme ödeneği hakkı birden fazla kullanılabilir mi?
Evlenme ödeneği hakkı sadece bir kez kullanılabilmektedir.
Örneğin, 4/a (SSK) statüsündeki babasından yetim aylığı almakta iken evlenen kız çocuğunun SGK’dan evlenme ödeneği aldığını ve 3 yıl sonra eşinden boşanarak babasından tekrar yetim aylığı almaya başladığını ve ikinci kez evlendiğini varsayalım. Bu durumda daha önce evlenme ödeneği alma hakkını kullandığından ikinci evliliği sırasında SGK’dan evlenme ödeneği alma hakkı olmayacaktır.
Evlenme ödeneği almak için nereye başvurulması gerekir?
4-a (SSK) ve 4-b (Bağ-Kur) sigortalılarının hak sahipleri, SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün ilgili Daire Başkanlığı’na veya bulunulan yerdeki SGK İl Müdürlüğü’ne/Sosyal Güvenlik Merkezi’ne, SGK tarafından belirlenen Tahsil Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile,
4-c (Emekli Sandığı) sigortalılarının hak sahipleri ise, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’na, başvurmaları gerekmektedir.
Evlenme ödeneğinde zamanaşımı süresi var mıdır?
Evlenme ödeneklerinde beş yıllık hak düşürücü süre söz konusudur. Dolayısıyla, hak sahibi kişilerin evlendikleri tarihten itibaren beş yıl içinde evlenme ödeneklerini talep etmeleri gerekmekte olup, aksi halde bu hakları düşmektedir.