Türkiye’de ihracatçıların son yıllarda favori ülkelerinden biri ABD. Uzun bir süre boyunca, ABD’yi uzaklık, ölçek yetersizliği ve benzeri nedenlerle radarlarına almayan Türk firmaları, son dönemde giderek artan bir iştahla bu pazara yönelmeye başladı. Ticaret Bakanlığı, TİM ve ihracatçı birlikleri, bu süreçte firmaları teşvik etme ve yönlendirme boyutlarında önemli roller üstlendi. “Çalışmalar sonuç verdi” demek için belki henüz erken ama, bugün ABD on yıl öncesine göre ihracatçı firmaların çok daha fazla önem verdiği bir pazar. İhracata yeni başlayan klasik bir KOBİ’nin ilk tercihi 2000’li ve 2010’lu yıllarda genellikle Irak ve Almanya olurdu. Ama artık ABD de ilk ihracat ülkelerinden biri olma yolunda ilerliyor.
2000’li yılların başında Türkiye’den ABD’ye ihracat 3 milyar dolar civarında iken, geçen yıl sonunda 14,7 milyar dolara ulaştı. Ancak son 20 yılı iki parçada izlemek daha anlamlı sonuçlar veriyor. 2000-2010 döneminde Türkiye büyük bir ihracat atağı yaparken, ABD’ye ihracatta kayda değer bir gelişim olmadı. ABD pazarına ihracat artışı, genel ihracat artışının çok gerisinde kaldı. 2011’den itibaren ise daha fazla firma daha yüksek tutarlarda ihracata girişti. Son 10 yılda Türkiye’den ABD’ye ihracat 3 katına ulaştı.
Bu atak, kendini sadece nominal rakamlarda değil, ihracat payında da gösteriyor. 2000’li yıllarda Türkiye’nin ihracatında yüzde 3’e kadar düşen ABD payı, son yıllarda yeniden artışa geçerek yüzde 7’ye yaklaştı. Benzer şekilde ABD’nin dünyadan ithalatında Türkiye’nin aldığı pay da binde 2’den binde 5’e yükseldi.
Elbette bu performans tüm sektörlere eşit dağılmıyor. 2021’de en çok ihraç edilen ürünler 1,3 milyar dolar ile altın ve mücevher, 1,3 milyar dolar ile elektriksiz makineler, 1,2 milyar dolar ile halı, 1,1 milyar dolar ile otomotiv, 1 milyar dolar ile demir-çelik, 642 milyon dolar ile savunma araçları oldu. Son 20 yıldaki ihracat artışı bunların da arasında olduğu bazı sektörlerde yoğunlaşıyor. Örneğin motorlu kara taşıt ve parçaları ihracatı bu dönemde 32 kat (33 milyon dolardan 1,1 milyar dolara), halı ihracatı 48 kat (24 milyon dolardan 1,2 milyar dolara), alüminyum ihracatı neredeyse 100 kat (4 milyon dolardan 412 milyon dolara), elektrikli makine ihracatı 10 kat (36 milyon dolardan 415 milyon dolara), mobilya ihracatı 15 kat (20 milyon dolardan 330 milyon dolara) yükseldi.
ABD, dünyanın en çok ithalat yapan ülkesi. Türkiye bu pazardaki varlığını son yıllarda artırmaya başlamış olsa da, bu devasa ithalatın sadece yüzde 0,5’ini karşılıyor. Mobilyadan otomotive, savunmadan gıda ürünlerine, ev tekstilinden makineye kadar pek çok sektörde hala çok ciddi ihracat potansiyeli var.
Kritik ziyaret tetikledi
Türkiye’nin ülkeye yönelik ticaretinde en kritik ziyaret 2020 Eylül ayında gerçekleşti. Dönemin ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross, Ankara ve İstanbul’u kapsayan ve 5 gün süren ziyaretinde, Türk özel sektör temsilcileri ile uzun toplantılar düzenledi. Ross’un, her sektöre dönük ayrı ayrı beklentilerini ifade etmesi, iki ülke dış ticaret ilişkileri için tetikleyici ve motive edici oldu. Türkiye ve ABD liderlerinin, iki ülke ticaretini 100 milyar dolara çıkarma hedefleri doğrultusunda, bu ziyaretle birlikte 2020’den bu yana önemli adımların atıldığı ifade edilebilir.