Sektörel enflasyon tahminleri gerilemeye devam ediyor, hem bu zaten normal bir gelişme. Enflasyon için bunca çaba gösterilirken, gösterilmeye çalışılırken; Türkiye neredeyse bir yıldır yüksek sayılabilecek bir faize razı olmak durumunda kalırken, ekonomi bir anlamda cendereye alınarak enflasyona çare bulmaya uğraşılırken tahminlerin olumlu yönde seyretmesi tabii ki normal.
Ama durun; öyle her şey bitmiş de değil. Tahminler nerede, öngörülen oran nerede, ona da bakmak lazım.
Kasım ayı için yapılan tahminler bir yıl sonrasında piyasa katılımcılarının yüzde 27.20, reel sektörün yüzde 47.80, hanehalkının ise yüzde 64.05 enflasyon beklediğini gösteriyor.
Peki bir yıl sonrasının Merkez Bankası’na göre resmi enflasyon tahmini kaç? Yüzde 21. Bu oran yıl sonu için öngörülüyor ama kasımda da bu düzeye inilmiş olacak, en azından olmalı.
Piyasa katılımcılarını ayrı tutarak söylüyorum; tahminlerle resmi beklenti arasında hâlâ dağlar kadar fark var.
Dolayısıyla önceki tahminlere bakarak “Bakın işte enflasyon beklentileri ne kadar da iyileşti” demek pek doğru görünmüyor.
Bu yıl kasımda yapılan bir yıl sonrasına ilişkin tahminler, geçen yıl kasımda bu yıla ilişkin olarak yapılan tahminlere göre piyasa katılımcılarında yaklaşık 17, reel sektörde 11, hanehalkında ise 15 puan geriledi. Bu olumlu bir gelişmedir kuşkusuz, göz ardı edilmemeli ama yine de resmi hedef ile arada var olan fark hafife alınmamalı.
Kimlerin tahmini tutuyor?
Enflasyon Türkiye’nin başına özellikle 2022 yılından itibaren bela oldu. Eylül 2021’deki meşhur faiz indirme operasyonu ve sonrasında başlayan tırmanış unutulmadı.
Enflasyon tahminleri de bu nedenle 2022 yılından sonraki dönem için önem kazandı. Örneğin 2021 yılının eylülünden önce kimin aklına faiz indirimine gidileceği ve o yüzden fiyatların tırmanacağı gelirdi ki tahminler ona göre yapılsın.
Bu yüzden 2022 yılından itibaren yapılan tahminleri ve bir yıl sonrasındaki gerçekleşmenin ne olduğunu kıyaslamayı tercih ettim.
Yazımda üç grafiğe yer veriyorum. Grafikler her ay yapılan tahminlerin aritmetik ortalamasını ve bir yıl sonraki gerçekleşmenin yine aritmetik ortalamasını gösteriyor.
İlk grafik 2022’nin on iki ayındaki tahmin ortalaması ile 2023’ün on iki ayındaki gerçekleşmenin nasıl oluştuğunu ortaya koyuyor.
2023 yılındaki gerçekleşme ortalaması yüzde 53.44 oldu. Bu orana en yakın tahmin ise (2022’de 2023 için yapılan tahmin) reel sektörün yüzde 56.09’luk oranı.
Geliyoruz bu yıla... On aylık dönemdeki ortalama enflasyon yüzde 57.74 düzeyinde. Geçen yılın on ayında bu yıl için tahmin edilen enflasyonda gerçekleşmeye en yakın olan oran yine reel sektöre ait; yüzde 55.97.
Demek ki reel sektör gerçekçi
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek her ne kadar reel sektörün enflasyon beklentisinin gerçekçi olmadığını, dolayısıyla örtülü biçimde yüksek olduğunu söylese de geride kalan dönemdeki tahminler ve gerçekleşmeler tam aksini ortaya koyuyor.
2022 yılı başından 2023 ekimine kadar yapılan tahminler ve 2023 başından 2024 ekimine kadar olan gerçekleşmeler, reel sektörün enflasyon tahmininde adeta nokta atışı yaptığını gösteriyor.
İşte 2023 ve 2024 yıllarındaki gerçekleşme ve bu yıllara dönük olarak bir yıl öncesinde yapılan tahminler ortada.
Reel sektör tam isabet kaydetmiş.
Piyasa katılımcıları çok iyimser kalmış ve gerçekleşmenin çok altında tahminde bulunmuş.
Hanehalkının ise enflasyonu özellikle zorunlu harcamalar ve konutla ilgili harcamalar bazında hissettiği ve yaşadığı oranın gelecekte de aynen gerçekleşeceğini varsaydığı için yüksek bir oran dile getirdiği anlaşılıyor.
Ya bundan sonrası?
Elimizde önümüzdeki bir yılın (on üç ayın) tahminleri var.
Sektörel tahminler zaten belli.
Merkez Bankası’nın enflasyon tahmininin ortalamasını da şöyle hesapladım. Bu yılki gerçekleşmenin yüzde 44, 2025 gerçekleşmesinin yüzde 21 olacağını varsaydım. Bu oranlara aylık eşit artışlarla ulaşılacağını öngördüm. Bu şekilde bulduğum yıllık artış oranlarının da aritmetik ortalamasını aldım.
Bu yıl yüzde 44 için kasım ve aralıkta yüzde 1.5’te, 2021’de ise yıllık yüzde 21 için aylık yüzde 1.6’da kalmak gerekiyor.
Bu arada 2024 yılı artışının yüzde 44’te tutulamayacağı Maliye Bakanı Şimşek tarafından da dile getirildi. Şimşek dün yaptığı açıklamada yılın yüzde 44-45 ile tahminlerin biraz üstünde kapatılacağını söyledi.
Şimdi... Bu yılın kasımından gelecek yılın kasımına kadar olan on üç ayın ortalama tahmini reel sektörde yüzde yaklaşık yüzde 55. Bu dönemin resmi enflasyon tahmininin ortalaması ise yaklaşık yüzde 30. Bu oranlar birbirine yaklaşacak. Yüzde 55 biraz daha aşağı inecek, yüzde 30 ise biraz daha yukarı çıkacak. İki oranın aynı düzeyde oluşması beklenmez tabii ki ama bir yakınlaşma yaşanacak.
Yani 2025 yılı enflasyonu ne yıl sonunda yüzde 21’e inecek, ne de aylık oranların ortalaması bugünden sonraki on üç ay için yüzde 29 olacak.