Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO) tarafından hazırlanan rapora göre 1990 yılından bu yana 178 milyon hektarlık ormanlık alan yok oldu. Ormansızlaşmaya yol açan ana nedenlerin başında; gıda, yem, biyoyakıt, kereste ve diğer emtialara yönelik artan talep geliyor. Ormansızlaşmaya bağlı sera gazı emisyonları, iklim değişikliğinin ikinci en büyük nedeni olarak kabul ediliyor.
Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, küresel ısınmayı 1,5 derecenin altında tutma şansına sahip olmak için, dünyanın 2030'a kadar kestiğinden daha fazla ağaç dikmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Bu gerçekten yola çıkarak, 2010 yılında dünyanın en büyük şirketlerinin CEO’ları “Consumer Goods Forum”- Tüketici Ürünleri Forum’unu oluşturdular ve 2020 yılına kadar ormansızlaşmayı durduracak adımlar atacaklarına dair taahhütlerde bulundular. Oysa 2020 yılına geldiğimizde, ormansızlaşmanın son 12 yılın en yüksek seviyesine ulaştığını görüyoruz.
Karbon Saydamlık Projesi (CDP) tarafından yayınlanan “The Collective Eff ort To End Deforestation”- Ormansızlaşmayı Durduracak Kolektif Çaba isimli rapor, 10 yıl önce yüzlerce şirketin taahhütte bulunmasına rağmen, sadece dört şirketin taahhüdünü gerçekleştirdiğini ortaya koyuyor.
Ormansızlaşmayı hızlandıran 7 emtia
2020 yılında 687 şirket, ormansızlaşmayı sonlandırmak için operasyonlarında ve tedarik zincirlerinde attıkları adımları CDP aracılığıyla açıkladı. CDP raporu özellikle 553 şirketin verilerini ön plana çıkarıyor. Bu şirketler, tarım kaynaklı ormansızlaşmaya neden olan yedi emtiayı üretiyor veya üretim sürecinde kullanıyor. Bu yeni emtia; palmiye yağı, kereste ürünleri, hayvancılık ürünleri, soya, doğal kauçuk, kakao ve kahve olarak sıralanıyor. CDP’nin ormanlardan sorumlu direktör yardımcısı Sareh Forouzesh, “Şirketlerin taahhütlerini yerine getirmek için 10 yılları vardı. Bugün geldiğimiz noktada, ihtiyacımız olan ilerlemeyi sağlayabilmiş değiliz” diyor.
Forouzesh; Cargill, McDonald’s ve Walmart gibi şirketlerin dünya genelinde gerçek anlamda fark yaratabilecek bir güce sahipken, kendi hedeflerine bile ulaşamadıklarına dikkat çekiyor.
Taahhütlerini yerinde getiren dört şirket ise şunlar: Tuvalet kağıdı üreticisi Essity; kozmetik devi L’Oréal; çikolata üreticisi Mars ve gıda paketleme ve işleme şirketi Tetra Pak. Raporun yazarları bu 4 şirketin taahhütlerini yerine getirmekte başarılı olduklarını söylerken, başarılı olmanın aslında çok da zor olmadığına vurgu yapıyorlar. “Üretim süreçlerinde ormansızlaşmayı engelleyecek sertifikasyon şemaları belirlemek ve tedarikçilerine kağıt veya kakao üretirken ormansızlaşmaya neden olmamaları gerektiğini söylemek yeterliydi” diyorlar.
Rapora göre, şirketlerin büyük bir bölümünün başarısız olmasının temel nedeni bu sorumluluğu yerine getirmek için gerekli olan zaman ve bütçeyi ayırmamış olmaları. Sareh Farouzesh’in ifade ettiği gibi, eğer büyük şirketler, tedarikçilerini doğru şekilde yönlendirmeyi tercih etmiş olsalardı ve birlikte hareket etselerdi, farkındalık yaratılır ve değişim sağlanabilirdi.
Tabii bu noktada, taahhütte bulunmuş olan ülkelerin, verilerini şeff af bir şekilde CDP ile paylaşmış olmaları da önemli bir adım olarak değerlendirilmeli. Çünkü bu sayede, yatırımcılar da hangi şirketin gerçek anlamda “yeşil” olduğunu net bir şekilde görebilecek.
İş dünyasına göre ormansızlaşma kaynaklı riskler 53.1 milyar dolara ulaşıyor
Raporda değerlendirilen 687 şirketin ormansızlaşmayı durdurmak adına attığı adımlar şöyle:
- Şirketler, ormansızlaşmaya karşı harekete geçmek gerektiğinin farkındalar. COVID-19’a rağmen 2020 yılında ormansızlaşma konusunda aldıkları önlemleri CDP’ye açıklayan şirketlerin oranında yüzde 27 artış izleniyor. Analiz edilen şirketlerin yüzde 93’ü ise, faaliyet gösterdikleri endüstrilerin en az birinde ormanları korumak için harekete geçmiş durumda. Fakat bu hareket oldukça yavaş ilerliyor.
- 553 şirketin yüzde 1’inde ormansızlaşmayı durduracak gerçek hareket planları hayata geçirilmiş durumda.
- 2015 yılından bu yana her yıl yaklaşık 10 milyon hektar ormanlık alan kayboluyor. Bu kayıp, iş dünyası için büyük bir risk oluşturuyor; salgın ve iklim değişimi riskini artırıyor.
- Ormansızlaşmaya karşı hareketsiz kalmak harekete geçmekten çok daha maliyetli olacak. Şirketler ormansızlaşma kaynaklı risklerin 53.1 milyar dolarlık finansal kayıp anlamına gelebileceğini ifade ediyorlar. Oysa, ormansızlaşmayı sonlandırmak için alınması gereken önlemlerin maliyeti 6.6 milyar dolar.
- Palmiye yağı, kereste ürünleri, hayvancılık ürünleri, soya, doğal kauçuk, kakao ve kahve olmak üzere bu 7 emtia ile ilgili şirketlerin çok daha hızlı bir şekilde harekete geçmesi gerekiyor.