FERDA BESLİ
BESFİN CEO’SU
Artan enerji ve ücret maliyeti karlılık açısından 2023 yılının en önemli konusu olacak. Nispeten gerilemeye başlayan enerji fiyatları şirketlerin maliyetleri üzerinde baskıyı azaltırken artan ücretler ve değerlenen TL sanayici firmaların üzerinde önemli bir baskı oluşturmaktadır. Sorunu detaylandırdığımızda problem iki kaynaktan geliyor.
1- Reel efektif kuru Ağustos 2022’den beri yükseliyor ve TL değerleniyor. Ağustos 2022’de 52.82 olan REK Ocak 2023 ayında 57 olmuştur. 31 Ağustos 2022 de 1 USD 18.1704 TL iken 31 Ocak 2023 de 18.7868 TL, 1 EUR 18.1574 TL iken 20.3458 TL olmuştur. USD’da artış yüzde 3,4 ve EUR’da artış ise yüzde 12 ve sepet kur yüzde 7.87 artmıştır. Kur tarafında durum bu iken TÜİK verilerine göre Ağustos 2022 endeksi 1015.65’den Ocak 2023 de 1203.48’e çıkmış ve yüzde 18,5 TÜFE artmıştır. Sonuç olarak maliyetler yüzde 18,5 artarken USD yüzde 3,4 ve EUR yüzde 12 artmıştır. USD bazlı ihracat yapan firmalarda fiyat, satış ve karlılık baskısı hat safhada olup özellikle emek yoğun sektörlerde daha fazla hissedilmektedir.
2- 2022 yılında net 4,250 TL olan asgari ücret bu yıl 8,506 TL’dir. USD bazlı endekslediğimizde artış yüzde 43,9’dur. Asgari ücretin hala USD bazında çok düşük olduğunu belirmek isterim. Net USD bazlı asgari ücret 455 USD. Asgari ücret artışının etkisi sektörel olarak baktığımızda farklılık göstermektedir. 500 Büyük ve 2. 500 büyük Sanayi firmalarının ödediği ücretlerin satış ve SMM içindeki payı 2021 yılı için sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 6 ikinci
500 için ise yüzde 6,8 ve yüzde 8,6’dır. Görüldüğü üzere büyük sanayi kuruluşlarında ücretin payı yüzde 10’un altındadır. Hem emek yoğun hem de ihracat yapan firmalarda maliyet baskısı oldukça yüksek olacak 2023 yılında. USD bazında yüzde 44 artış ve değerlenen TL iki kritik konu olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin hazır giyim sektörü çok olumsuz etkilenirken kimya, otomotiv ve demir çelik daha az etkilenmektedir. Zaten faaliyet karının yüzde 14,5 civarında olan sanayimizde bu maliyet artışlarını yönetmek zor. Ne yapmak lazım.
1- Tüm masraf kalemleri için bir liste yapıp her harcamanın üzerinden tek tek geçmeliyiz. Kısaca “Her taşı kaldırıp altına bakmalıyız”. Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki sorulara en doğru yanıtları bulmalıyız.
■ Bu harcamayı yapmak zorunda mıyız?
■ Tedarikçimiz ile tekrar konuşmakta yarar var mı?
■ Yeni bir tedarikçi bulabilir miyiz?
■ Bu ürün veya hizmet için başka alternatifler var mı?
■ Nasıl daha az kullanabiliriz?
■ Teknoloji ile işlerimizi daha verimli hale nasıl getirebiliriz?
2- Ürün-Hizmet- Müşteri karlılıklarının analizi. Hangi ürün ve müşterilere odaklanmalıyız.
3- Satış ve Pazarlamada dijital olanakları daha aktif kullanarak seyahat ve gereksiz, pahalı yöntemlerden vazgeçmemiz lazım.
4- İnsan azaltmaktan daha çok insanların verimliliğine odaklanmamız lazım.
5- Maliyet yönetiminde inovatif önerileri ödüllendirmek.
6- Dağıtım kanaları genellikle şirket yönetiminin az odaklanabildiği fonksiyonlardır. Depodan, lojistiğe ambalajdan güvenliğe kadar iyileştirilebilecek, tasarruf edebileceğimiz çok sayıda alan vardır.
7- İş Modeli içinde prosesleri gözden geçirerek fazladan yapılan işler, enerji kullanımı, teknoloji ve verimlilik gibi konular öne çıkıyor.
8- Kağıt kullanımını hem çevre hem de tasarruf için azaltmalıyız.