Türkiye’de sigara zamları Üretici Fiyat Endeksi’ne (ÜFE) bağlı. ÜFE ile birlikte fiyatlar zamlanıyor, yeni tabirle güncelleniyor! Bu uygulama artışın yüzde 70’leri bulabileceği endişesiyle şimdilik yüzde 10 ile sınırlandırıldı. Ancak ÜFE’ye bağlılıkla ilgili bir kapsamlı karar değişikliği yok. Sigara fiyatındaki bu artış, vatandaşı kayıt dışı tütüne yönlendiriyor. Sektör temsilcileri bu nedenle devletin vergi kaybının 20 milyar TL’yi bulduğunu söylüyor. Hatta yüzde 10’luk sınır konulmasaydı, bu rakamın 30 milyar TL’yi bulabileceğini öne sürüyorlar. Türkiye’nin toplam 1,2 trilyon olan vergi gelirlerinin (ÖTV+KDV) yüzde 7’si tütünden geliyor.
İngiltere merkezli British American Tobacco (BAT) Türkiye CEO’su Alper Yüce, Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre dünyada yasa dışı ticaretin içinde yasa dışı tütün mamullerinin oranı yüzde 10 olduğunu kaydederek, “Brezilya’da 2011-2012 yılları arasında vergi artışları ve kaçakla mücadeledeki başarısızlık nedeniyle kayıt dışı tütün oranı yüzde 45’e kadar yükseldi. Yine Malezya’da vergi artışı ile başlayan ve önlemlerin yetersiz kalışıyla kaçak pazarı dört yıl içinde yüzde 65’e ulaştı. Zamanında ve yeterli müdahale gelmezse, bugünkü vergi yapısının da devam etmesiyle Türkiye olarak biz de bu ülkeler gibi geri dönülemez bir noktaya gelebiliriz” diyor.
“Vergi artışı ÜFE’den koparılsın”
“Kolluk kuvvetlerimiz kaçağı önlemek amacıyla yoğun bir çalışma halinde ve kaçakla ilgili çok önemli operasyonlar gerçekleştiriyor” diyen Yüce, şunları söylüyor: “Türkiye’de kaçağın yükselişindeki en temel nedenlerden biri, sigara fiyatlarındaki artış. Temmuz ayında yüzde 60 -70’leri bulabilecek ÜFE artışının sigara fiyatlarına yansıması söz konusuyken devletimizin bu konudaki yapıcı tutumu sayesinde, artış yüzde 10 ile sınırlandırıldı. 2022 yılı için ÜFE oranında vergi artışı ve buna bağlı olarak fiyat zammı söz konusu olsaydı devletin vergi kaybının 30 milyar TL civarında olacağı tahmin ediliyordu. Bu karar neticesinde kaybın azalarak, daha düşük seviyelerde yaklaşık 20 milyar TL düzeyinde olacağını öngörüyoruz.
Vergi artışlarının devletin gelir kaybı yaşamasına neden olduğunu savunan Yüce, ayrıca “Sigaranın ÜFE’ye bağlı kalması durumu önümüzdeki dönemde TÜFE’yi yukarı çekerek enflasyona etki edeceğinden fiyatların artmasından kaynaklı kaçak kullanımının yükselmesine neden olması söz konusu. Bu nedenlerle vergi artışının ÜFE’den koparılarak pazar dinamiklerine bağlı bir modele oturtulması gerekiyor. Üstelik satılan tütünlerin içinde ne olduğunu da tam bilmiyoruz” şeklinde konuşuyor.
2 milyar dolar yatırımın olduğu Türkiye'de 20'nci yılı
120 yıl önce kurulan BAT, 6 kıtada ve 180’i aşkın ülkede faaliyet gösteriyor. 55 binden fazla çalışanı var. Dünyada 334 bin çiftçi ile çalışıyorlar. Bu yıl Türkiye’de kuruluşunun 20’nci yılını kutlayan BAT’ın burada 1.600’e yakın çalışanı var. Ülkede 2 milyar doların üzerinde bir yatırımı olan BAT, burada doğrudan ve dolaylı 4 bin 500 kişiye istihdam sağlıyor. CEO Alper Yüce, Türkiye’den Kafk aslar ve Kuzey Kıbrıs’a liderlik ettiklerini belirtiyor ve “Samsun fabrikamızdan Türk tütününü dünyaya tanıtıyor ve BAT’ın globaldeki 45 fabrikası arasında üretimimizle 4’üncü sırada yer alıyoruz. Top Employers Institute tarafından ‘Avrupa ve Türkiye’nin En İyi İşverenleri’nden biri seçildik. 5’inci kez üst üste ödüle layık görüldük. Türkiye’de ilk üçteyiz” şeklinde konuşuyor.
"80 milyon dolarlık oryantal tütün alıyoruz"
Alper Yüce, Türkiye’den gerçekleştirdikleri ihracata da dikkat çekiyor. “2020’de 195,8 milyon dolar, 2021’de ise 30’un üzerinde ülkeye toplam 136,1 milyon dolarlık ihracat yaptık” diyen Yüce, şunları kaydediyor: “En çok ihracat yaptığımız ülkeler arasında Romanya, Körfez Arap ülkeleri, Irak, Libya ve İsrail var. Samsun fabrikası, globaldeki tüm fabrikalar arasında üretim kapasitesiyle ikinci sırada. Fabrikadan, son iki yılda toplam 30 milyon doların üzerinde yarı mamul ihracatı gerçekleştirdik. Türkiye oryantal tütün üretiminde dünya lideri. Bu tütünleri yaklaşık 12 bin üretici aile yetiştiriyor. Biz de 1950’li yıllardan beri Türk tütününü en çok kullanan şirketlerden biriyiz. Global anlamda Türkiye’de yetişen oryantal tütünün yüzde 20’sini alıyor ve mali değeri 80 milyon dolara yakın olan yaklaşık yüzde 33’lük oryantal tütünü Türkiye’deki üretim faaliyetlerimizde kullanıyoruz. BAT Global olarak ise Türkiye’den 13 milyon kilo tütün alıyoruz. Bunun 8 milyon kilosu global, 5 milyon kilosu BAT Türkiye için. Burley tütünü üretmek üzere geçen sene Samsun’un Bafra ilçesinde 3 tonluk küçük bir deneme yaptık. Bu yıl orada 45 ton üretim hedefl iyoruz. Başarılı olursak seneye endüstriyel büyüklükte üretime geçeceğiz.”