Ferda Besli
Şirketlerde verimlilik denildiğinde genellikle akla üretim verimliliği gelmektedir. Bugün sizlerle şirketlerde çok az konuşulan sermaye verimliliği konusunu paylaşmak istiyorum. Şirket faaliyetlerini sürdürmek için bir “capital”a, fona ihtiyacımız var. Capital, şirketin faaliyetleri için koyduğumuz sermaye, öz kaynak ve de kullandığımız kredilerden oluşmaktadır. Örneğin İSO 500 en büyük 500 sanayi firmasının 2021 yılı öz kaynağı 624 milyar TL ve kullandığı krediler 796 milyar TL’dir. Toplam Capital-Fon, 1 trilyon 420 milyar TL’dir. 2021 yılı faaliyetleri satış ve üretim için ortalama 516 milyar TL Sermaye-Özkaynak ve 648 milyar TL ortalama kredi olmak üzere 1 trilyon 164 milyar TL Capital-Fon kullanılmış olup 2 trilyon 313 milyar TL satış yapılmıştır. Bu faaliyetler sonucunda 405 milyar TL EBİTDA ve 342 milyar TL faaliyet karı yaratılmıştır.
Bu sayıları paylaştıktan sonra şirketlerimizin Capital-Fon verimliliği nasıl gerçekleşmiştir onu hesaplayalım. Capital-Fon Verimliliğini ölçmek istediğinizde iki oranın kullanılmasını öneririm.
- Capital-Fon Verimliliği = Satış / (Ortalama Öz Kaynak+ Ortalama Krediler)
- Capital-Fon Getirisi = Faaliyet Karı (EBİT)/ ( Ortalama Öz Kaynak+Ortalama Krediler)
İSO 500 büyük sanayi kuruluşu için hesaplama yapar isek,
- Capital-Fon Verimliliği = 2,313/ (516+648)
CFV = 2X
- Capital-Fon Getirisi = 342 / (516+648)
CFG = % 29,4
Birinci formülde CFV ( Capital-Fon Verimliliği) oranın yüksek çıkması önemlidir.
CFV> 4X ise Şirket CF Verimliği çok yüksek olup kaynaklarını mükemmel kullanıyor.
CFV> 3X ise Şirket CF Verimliği yüksek ve kaynaklarını iyi kullanıyor.
CFV yaklaşık 2X seviyesinde CF verimliliği vasat olup kaynaklarını daha iyi kullanabilmek için stratejik kararlar almak zorundadır.
CFV 1X seviyesinde ise şirketin kaynak kullanımı kötü olup ileride sorun yaşama ihtimal yüksektir.
İkinci formülde CFG (Capital -Fon Getirisi) eğer ağırlıklı ortalama sermaye maliyetinden (WACC- AOSM)) büyük ise şirketin CFG oranı iyi sayılır. Örneğin AOSM yüzde 25 ise İSO 500 büyük sanayi kuruluşunun CFG’i yüzde 29,4 olduğundan iyi bir sonuç olabilir. Her şirket kendi AOSM’ni hesaplayıp CFG’i ile karşılaştırarak kendini değerlendirmelidir.
Sonuç olarak, krediye erişimin aşırı zorlaştığı, enerji ve ücret kaynaklı maliyet artışları nedeniyle karlılık baskısı 2023 yılında kullandığımız sermayemizin, kaynaklarımızın en iyi şekilde kullanılmasını zorunluluk haline getirmekte olup hesapladığım iki oranın şirketlerinizde finansal KPI olarak koymanızı kuvvetle öneririm.