✔ Tüm hesaplamalar ve oluşturulan tüm endeksler sanayi üretiminin hız kestiğini ortaya koyuyor. Bu eğilim özellikle üçüncü çeyrekte çok belirgin bir hal aldı.
✔ Bu gidişle son çeyrek çok daha olumsuz geçecek gibi görünüyor.
Tüm adımlar sanayi çarklar dönsün; genel olarak da üretim sekteye uğramasın, bu çerçevede istihdam azalmasın, hatta mümkün olursa artsın ve büyüme devam etsin diye atılmıştı. Bunları sağlayabilmek için geçen yıldan beri faizler indirildi; bu, enflasyon doğuracağı biline biline yapıldı. Bir yandan enflasyonla mücadele edildiği söylenirken, diğer yandan enflasyonun ikinci planda kalmasına göz yumulduğu da itiraf edildi zaten.
Büyüme, üretim ve istihdam odaklı bu tercihin hiç işe yaramadığı da söylenemez. Ama gün geldi yüksek enflasyon adeta her şeyi silip süpürmeye; ezmeye ve yok etmeye başladı. Sanayideki üretim artışı adeta durdu.
Yıllık artış sıfıra yaklaştı
TÜİK tarafından açıklanan son veriler sanayi üretimindeki yavaşlamanın iyice belirgin hale geldiğini ortaya koyuyor. Sanayi üretimi eylül ayında geçen yıla kıyasla hem arındırılmamış ham endekse göre, hem takvim etkisinden arındırılmış endekse göre yalnızca yüzde 0.4 oranında arttı. Bu oranlar, bu yıl kaydedilmiş en düşük artışa işaret ediyor. Öyle ki her iki hesaplama yönteminde de bu yıl daha önce yüzde 1’in altında kalan artış hiç görülmemişti. Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre belirlenen değişim, nisan ayından bu yana belirgin olarak aşağıya dönmüş durumda. Bu gerileme özellikle üçüncü çeyrekte çok çok belirgin bir hal aldı.
Yani sanayi üretiminde geçen yıla göre olan değişim, bu yavaşlama eğiliminin sürmesi halinde son çeyrekte negatife dönecek gibi.
Hem zaten özellikle elektrik tüketimindeki seyir de üretimin gerileyeceğine işaret ediyor.
Aylık gidişat da tat vermiyor!
Sanayi üretiminin bir önceki aya göre ölçülen hem mevsim, hem de takvim etkisinden arındırılmış değişimi de dalgalı bir seyir ortaya koymakla birlikte genel eğilim olarak aşağı yönlü.
Üstelik mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks bu yıl iki kez 140'ın altına indi; bunlardan biri temmuz, diğeri de eylül ayı. Dolayısıyla üçüncü çeyrek üretimindeki sıkıntı çok derinleşmiş durumda ve aylık endeks değişimindeki gidişatla da kendini gösteriyor.
İş alemi de rahatsız
Dünya’nın dünkü sayısında manşette yer alan Anadolu’nun Nabzı Anketi de gösteriyor ki gidişattan iş alemi de çok rahatsızlık duyuyor. Aslında rahatsızlık mutlaka hep duyuluyordu, çünkü yaşanıyordu ama bu sanki giderek daha fazla dile getiriliyor gibi.
Sorun belli... Siparişler yavaşlıyor ve durgunluktan endişe ediliyor. Üstelik bu anket yılın üçüncü çeyreğini kapsıyor ve görünen o ki bugünlerde durum daha da vahim bir hal aldı.
Son çeyreği kapsayacak bir anket duyulan rahatsızlığın çok daha derin olduğunu ortaya koyacak gibi görünüyor. Gerçi öyle kapsamlı bir ankete de gerek yok gibi. Sanayi üretimine ilişkin veriler geldikçe durum somut olarak ortaya çıkacak.
Bu arada üçüncü çeyreğe ilişkin büyüme verilerini de iki hafta sonra, 30 Kasım’da öğreneceğimizi hatırlatalım. İlk iki çeyrekteki yüzde 7.5 ve yüzde 7.6'lık büyümeden sonra bakalım üçüncü çeyrekte nasıl bir oran göreceğiz...