Avrupa ve dünyada kulüp futbolunun bir numaralı organizasyonu şüphesiz ki UEFA Şampiyonlar Ligi’dir. Endüstriyel futbolun da göz bebeği konumundaki Şampiyonlar Ligi’nde kulüplere yıllık 2 milyar euroya ulaşan miktarlarda parasal ödül dağıtılıyor. UEFA’nın marka değeri en yüksek bu turnuvasında parasal ödül dağıtımı yeniden düzenlendi. Bu düzenlemeyle, Şampiyonlar Ligi’nin nereye gittiğini analiz edeceğiz.
Yıllık üç milyar euronun üzerinde gelir yaratan bir organizasyon
UEFA, 2019-20 sezonunda kulüplere eleme maçlarından başlamak üzere dağıtacağı tutarları ve bunların dağıtım sistemlerini kendi resmi sitesinden açıkladı.
UEFA 2019/20 sezonunda Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Süper Kupa final maçından 3.25 milyon euro civarında ticari gelir elde etmeyi bekliyor.
Elde olunacak 3.2 milyar euro gelirin yaklaşık %93.5’lik kısmı bu turnuvalara katılacak kulüplere ve federasyonlara dağıtılması hedefleniyor. UEFA bu tutardan 295 milyon euro organizasyonu düzenleme payı almayı hedefliyor. Bu kapsamda Şampiyonlar Ligi’ne ve Avrupa Ligi’ne katılan veya ön eleme oynayan kulüplere dağıtılacak tutarın ise 2.55 milyar euro olması planlanıyor.
UEFA Şampiyonlar Ligi katılımcısı kulüplere 2.04 milyar euro ve Avrupa Ligi katılımcılarına da 510 milyon euro parasal ödül dağıtımı yapacak.
Şampiyonlar Ligi play off maçlarını kazanan 12 kulübe de 30 milyon euro dağıtılacak.
Şampiyonlar Ligi gruplarında mücadele edecek 32 kulübe ise dağıtılacak toplam tutarın ön eleme-play off maçları ve diğer ödemeler düştükten sonra 1.950 milyon Euro’ya ulaşması bekleniyor.
UEFA iki önemli değişiklik yaptı
UEFA Şampiyonlar Ligi’nde 2018/19 sezonundan başlamak üzere, temel formatı değiştirmeden iki önemli konuda değişikliğe gitti.
Merkez ligler daha fazla takım gönderecekler
Bu değişikliklerden ilki; Şampiyonlar Ligi’ne ülkelerin göndereceği takım sayılarını yeniden belirleyen statü değişikliğine gidildi. Bu kapsamda, 2018-2021 sezonları arasında ülke puan sıralamasında ilk dörtte yer alan ligler (Premier Lig, Bundesliga, La Liga, Serie-A) Şampiyonlar Ligi’ne kendi liglerindeki ilk dört kulübü gönderecekler. Ülke sıralamasında 5. ve 6. Sırada yer alan ülkelerin (Fransız Lig1 ve Rus Ligi) liglerindeki ilk 2 kulüp de eleme oynamadan Şampiyonlar Ligi’ne direkt katılabilecekler. Eski statüye göre merkez liglerden on üç kulüp direkt olarak Şampiyonlar Ligi’ne giderken, yeni düzenlemeyle bu sayı 18’e çıkartıldı.
Takım katsayısı uygulamasıyla merkez ligler daha fazla ödül alacaklar
İkinci önemli değişiklik ise; 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde parasal ödül dağıtımında değişikliğe gidilerek, yüzde otuzluk payıyla kulüplere önemli gelir kalemi oluşturan Pazarlama Havuz Gelirlerinin payı yüzde 15’e indirilip kulüpler için yeni bir gelir kalemi olan Takım Katsayısı Uygulaması getirildi. Oluşturulan bu gelir kaleminin toplam gelir içindeki payının da %30 olması kararlaştırıldı. Bu değişikliğe göre, kulüplerin son on yıllık takım katsayısını baz alınarak oluşturulan reytinge göre kulüplere parasal ödül dağıtımı gerçekleştirilecek. Bu gelir kaleminin, toplam kulüplere dağıtılacak parasal ödül havuzu içindeki payı yüzde otuz ve dağıtılacak tutar 585 milyon euro olacak.
Şampiyonlar Ligi’nde parasal ödül dağıtımı kimi motive ediyor?
1. 2018/19 sezonunda kulüplere toplam 1.976 milyon euro para dağıtıldı.
2. Dağıtılan bu paranın 472 milyon euroluk bölümü kulüplere başlangıç ya da hoş geldin parası… Toplam dağıtılan tutarın %23.88’ine karşılık geliyor. Kulüp başına eşit olarak 14.5 milyon euro UEFA tarafından kulüplere ödendi.
3. 585 milyon 24 bin euro kulüplere takım katsayısı uygulamasına göre dağıtıldı. En fazla parayı 32 milyon 132 bin euro ile Real Madrid kazandı. Çünkü, Real Madrid takım katsayısı en yüksek kulüp konumunda yer alıyor. Süper Lig şampiyonu Galatasaray’ın buradan elde ettiği kazanç ise 9.972 bin euro oldu.
4. Pazarlama havuz geliri olarak dağıtılan tutar ise 292 milyon euro olarak gerçekleşti. Havuz gelirlerinden en fazla payı 24 milyon 77 bin euro ile PSG kazanırken, Galatasaray’ın buradan aldığı pay 1 milyon 772 bin bin euro oldu. Buna göre Galatasaray’ın havuz pazarlama gelirinden aldığı pay %06 civarında oldu. PSG’nin payı ise %8.2.
5. Grup maçları sportif performans bonusu olarak 32 kulübe dağıtılan toplam tutar 259.2 milyon euro olarak gerçekleşirken, grupta oynadığı altı maçta 2 beraberlik dört mağlubiyet alan temsilcimiz Galatasaray’ın buradan aldığı bonus sadece 3.9 milyon euro oldu. Buna göre Şampiyonlar Ligi grup maçlarında en düşük sportif performans bonusu alan 4. kulüp oldu.
6. Finali kazanan Liverpool toplamda 111 milyon 99 bin euro gelir elde ederken, diğer finalist Tottenham Hotspur 101 milyon 622 bin euro kazandı. 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde en fazla para kazanan kulüp ise 117 milyon 730 bin euro ile Barcelona oldu. Barcelona’yı birinciliğe taşıyan gelir kalemleri ise takım katsayısı uygulama primi ve pazarlama havuz gelirinden aldığı paylar oldu.
7. UEFA’nın toplam dağıttığı 1 milyar 976 milyon 914 bin euroluk ödülün 1 milyar 328 milyon 500 bin eurosu, yani parasal ödüllerin %67’si beş büyük ligin takımlarına gitti. Çevre lig takımlarına giden tutar ise 648.4 milyon euro (%33) oldu.
8. 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde mücadele eden 32 kulübün 19’u beş büyük ligden gelirken, çevre liglerden gelen takım sayısı ise sadece 13.
9. Şampiyonlar Ligi’nde yer alan otuziki takımdan sadece kendi liglerinde şampiyon olan takım sayısı ise on dört… Bu şampiyonlardan sadece dokuzu çevre liglerin şampiyonları…
Takım katsayı uygulaması geliyor
UEFA’nın Şampiyonlar Ligi’nde,
1) Statü değişikliği yaparak, Merkez Ligler’den daha fazla takımın Şampiyonlar Ligi’ne katılımına olanak sağlaması,
2) Şampiyonlar Ligi havuz gelirleri dağıtımında Takım Katsayısı Uygulaması getirerek, Merkez Lig takımlarına daha fazla gelir aktarımına olanak sağlayacak gelir dağıtımına gitmesi,
Avrupa kulüp futbolunda rekabetin yeniden düzenlenmesi anlamına geliyor.
Bu düzenlemelerle UEFA, Şampiyonlar Ligi’nde Merkez Ligler lehine ekonomik ve finansal temelde yükselecek sportif rekabet üstünlüğü sağlıyor. Yani, çevre ligler aleyhine haksız rekabetin kurumsallaştırılıp kalıcılaştırıldığı bir uygulama ile karşı karşıyayız. UEFA bu paradigmik değişim ile Avrupa kulüp futbolunu yeniden organize ediyor. Bu değişim ile Çevre Ligler tam anlamıyla Merkez Liglerin payandasına dönüşüyor.
Bu uygulamalar sonrası Çevre Ligler Şampiyonlar Ligi’ne daha az takım gönderecekler ve daha az para kazanacaklar. Bu da, zaman içinde Çevre Ligler’in sportif ve parasal anlamda rekabet güçlerini iyice yitirmeleri anlamına geliyor.
Dengesiz rekabeti yücelten bu uygulama ile UEFA, önümüzdeki yıllarda Merkez Lig takımları arasında düzenlemeyi düşündüğü bir lig yapılanmasının da temellerini atmış oldu.
Bu düzenlemelerle UEFA, zengin mahallesinde (Şampiyonlar Ligi’nde) yoksul istemiyor.
Bu uygulamalar, tüm çevre liglerin UEFA’ya karşı birleşik platformda seslerini yükseltmelerini ve mücadele etmelerini zorunlu kılıyor.