(Şaka Maka: Önemsemeyerek, farkında olmadan – TDK)
Yaratıcı, esprili içeriklerin ziyaretçiler tarafından paylaşılması ve bu paylaşımların yaygınlaşması turizm açısından önemli bir fırsat olarak kabul edilmektedir. Bu eğlendirici paylaşımların İngilizce adı “meme” olup “taklit, kopya” anlamına gelen Eski Yunanca “mimema” kelimesinin kısaltılmış halidir. Bu kavram ilk kez 1976 yılında evrimci biyolog C. Richard Dawkins kullanılmıştır.
Araştırmalara göre günümüzde sosyal medya içeriklerinin %85’i “meme”lerden oluşmaktadır. İnsanları eğlendiren, güldüren paylaşımların potansiyel ziyaretçiler ile bağ kurulmasında önemli rolü olduğu görülmektedir. Turistik içeriklerin artan oranda kopyalanması, dönüştürülüp evrilmesi moda haline gelmekte ve turizm pazarlamasında, farkına varmasak da, ciddi bir pay oluşturmaktadır. Teknoloji etkin modern seyahat kültüründe bireysel ziyaretçinin arzu, teşvik ve davranışlarını anlayarak bu eğilimden yararlanmak, süreçleri yönetmek elbette mümkün olacaktır. Yeter ki bu alanda bilgi sahibi olmaya niyetlenelim ve gereklerini yerine getirelim.
Y kuşağı, Z kuşağı; her ne ad verirseniz verin, 1980’den sonra doğanların günde 200 dakikalarını çevrimiçi geçirdikleri saptanmış. Kanımca ve tanık olduğum gibi, ileri yaş gruplarında da durum benzer şekilde. Mobil cihazların kullanım kolaylığı ile ve bir parmak hareketiyle herkes bir şeyler aramakta, paylaşmakta, postalamakta ve sosyal ağ arkadaşlarıyla etkileşime girmekte. Bu gündelik çevrimiçi (online) telaş içerisinde birilerinin dikkatini çekmek, aklını çelmek oldukça zor. İşte, “meme”ler burada devreye giriyor! İşin içinde şaka var, eğlence var, gülmece var; elbette dikkat çekiyor. İlişkilendirilebilir, eğlendirici, zamanında yapılan bir “meme” oldukça etkili oluyor.
Ne kadar etkili olduğuna dair bir örnek vermek isterim: 2019 yapımı “Joker” filminde akıl sağlığı ile sorunları olan komedyen Arthur Fleck toplum tarafından dışlanmakta, kötü muamele görmektedir. New York şehrinin Bronx semtinde bulunan bir sokak merdiveni ile olan ilişkisi filmde önemli bir yer tutmaktadır. Filmi seyreden yerli – yabancı binlerce kişi bu merdivenleri ziyaret edip oradan “meme” paylaşımlarda bulunur. Paylaşımların sayısı o kadar çok artar ki merdiven Google harita tarafından “dini alan” olarak işaretlenir.
Bir ziyaretçinin sosyal medyada öz sunumundan oluşan bu süreç ziyaretçinin yaşadığı deneyimlerin bir manifestosu olarak kabul edilmektedir. Şaka – maka, turizm ilintili “meme” yayılarak gelişmekte, ziyaret deneyimlerinin anlaşılması ve tahlili açısından önemli bir rol üstlenmektedir. Kullanıcı kaynaklı içerikler her seferinde daha samimi bulunmakta, potansiyel ziyaretçi üzerinde daha etkili olmaktadır. Yapılan araştırmalar profesyonel fotoğrafçılara, filmcilere yaptırılan ve internet sitelerinde yayınlanan görsellerden çok daha etkili olduklarını ortaya koymaktadır. Parmaklarını mobil cihazdan uzak tutamayan turizmcilerin bu gelişmeyi göz ardı etmemesi gerekir. İlaveten, şehir yönetimlerinin sadece yakın çevrelerini izlemesi bile bu sürecin akıllıca yönetilmesi halinde şehirlerin neler kazanacağı hakkında fikir edinmelerine yetecektir. Gerçekleşen değişim ve dönüşümlerin farkında olmak, onları önemsemek, idrak etmek ve zamanında harekete geçmek lazım. Aksi halde yenilikler geleneksel strateji ve politikalarımızı geçersiz kılacak ve kaybedeceğiz.
Haftanın Yeri: SALAR DE UYUNI, BOLİVYA
UYUNI 12,000 nüfuslu bir Bolivya kasabasıdır. Bir terkedilmiş Vahşi Batı kasabasını andıran bu yerin asıl ünü yakınında yer alan dünyanın en büyük tuz göllerinden biri olan Salar de Uyuni’den gelmektedir. Gölün yüzölçümü 10,582 kilometre karedir ve deniz seviyesinden 3,665 metre yüksekliktedir. Yağmur sonrası yüzeyde biriken ince su tabakası dünyanın en büyük aynasını oluşturur; bir uçtan bir uca 129 kilometre!
Bu sıra dışı coğrafi oluşum her yıl 70 binden fazla ziyaretçi cezbetmektedir. Özellikle eğlendirici, şakacı “meme”lerin eşsiz özellikte fotoğraf çekimleri için bulunmaz bir lokasyondur. Bu alanda bugüne kadar tam 28 film çekilmiştir. Bunlardan en önemlisi 2017 yapımı “Star Wars (Yıldız Savaşları) – Son Jedi” filmidir.