Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna topraklarına girmesi, Avrupa’nın enerji yapısını yeniden sorgulamasına yol açtı.
Doğal gazının yaklaşık yüzde 45’ini ve petrolünün ise 4'te birinden fazlasını Rusya’dan temin eden Avrupa’da, işgal sonrasında enerji güvenliğine yönelik endişeler ciddi ölçüde arttı.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel analisti Simone Tagliapietra gibi birçok analist, Ukrayna’daki savaşın, siyasetçileri yeşil stratejilerini hızlandırmaya zorladığını ifade etse de, Avrupa’yı zorlu bir kışın beklediği kesin. Rusya için ise tablo hiç endişe verici değil.
Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi (Centre for Research on Energy and Clean Air, CREA), hava kirliliğine yönelik çözümleri ortaya çıkarmaya odaklanan bağımsız bir araştırma kuruluşu. CREA’nın yayımladığı yeni bir analiz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana geçen altı ay içinde petrol, gaz ve kömür ihracatından elde ettiği kazancın, işgalin toplam maliyetini geride bıraktığını ortaya koyuyor.
Federal bütçeye 43 milyar Euro katkı
Savaşın Kremlin’e 100 milyar Euro’ya mal olduğu tahmin edilirken, Şubat’tan Ağustos’a kadar olan süreçte, fosil yakıt ihracatı 158 milyar Euro’ya ulaştı. Fosil yakıt ihracat gelirleri, Rusya’nın federal bütçesine tahmini 43 milyar Euro katkıda bulunarak, Ukrayna’daki savaşın finanse edilmesine yardımcı oldu.
Rapora göre, en büyük fosil yakıt ithalatçıları listesinde ilk sırada 85,1 milyar Euro ile AB geliyor. Sıralama şöyle devam ediyor: 34,9 milyar Euro ile Çin; 10,7 milyar Euro ile Türkiye; 6,6 milyar Euro ile Hindistan; 2,3 milyar Euro ile Mısır ve 2 milyar Euro ile Güney Kore. AB içindeki en büyük ithalatçılar ise; Almanya (19 milyar EUR), Hollanda (11,1 milyar EUR), İtalya (8,6 milyar EUR), Polonya (7,4 milyar EUR), Fransa (5,5 milyar EUR), Bulgaristan (5,5 milyar EUR), Belçika (4,5 milyar Euro) ve İspanya (3,3 milyar Euro) olarak sıralanıyor.
Rusya’dan ithalata tarife gelmesi gerek
CREA’nın baş analisti ve raporun yazarlarından Lauri Myllyvirta, “Küresel fosil yakıt fiyatlarındaki artış, ihracat hacimlerindeki düşüşe rağmen Rusya’nın hala fosil yakıtlardan rekor gelir elde ettiği anlamına geliyor. Bununla mücadele etmek için hükümetlerin Rusya’dan yapılan ithalatlara tarifeler veya fiyat tavanları getirmesi ve enerji tasarrufu önlemlerini hızlandırması gerekiyor. Isı pompaları ve elektrikli araçlar aracılığıyla temiz enerji ve elektrifikasyonun yaygınlaştırılmasını hızlandırarak, petrol ve gaz tüketiminin azaltılmasına özellikle odaklanılması gerekiyor” diyor.
“Acısına katlandığımız her bombalama fosil yakıtlarla finanse edildi”
Çevresel Girişimler Merkezi (Centre of Environmental Initiatives, Ekoaction) Enerji Bölümü Başkanı Kostiantyn Krynytskyi’nin sözlerini aktararak bitirelim:
“24 Ağustos’ta Ukrayna genelinde 189 hava saldırısı uyarısı duyuldu. Acısına katlandığımız her bombalama fosil yakıtlarla finanse edildi. Ülkelerin temiz enerjiye geçişi hızlandırarak Rus fosil yakıtlarına olan bağımlılıklarını azalttığına dair olumlu işaretler olsa da, sürecin acilen hızlandırılması gerekiyor. Yaptırımlar işe yarıyor; bunlar genişletilmeli ve güçlendirilmeli.”
Yüksek fosil yakıt fiyatları, temiz enerji yatırımlarını cazip kılıyor
Analizin temel bulguları şöyle:
■ Savaşın başlangıcına kıyasla, AB’ye yapılan ihracatta yüzde 35’lik bir düşüş ile birlikte fosil yakıt ihracat hacimlerinde yüzde 18’lik bir düşüş oldu. AB’nin kömür ithalat yasağı, kömür talebinin yerini alacak başka alıcı bulamaması nedeniyle Rusya’nın ihracatını ve üretimini vurdu.
■ AB’nin Rusya’ya getirdiği petrol yasağının vurucu etkileri henüz gerçekleşmedi. AB’nin Rusya’dan petrol ithalatı, işgalin başlangıcına kıyasla Temmuz-Ağustos aylarında yüzde 17 düştü, ancak yasağın yılsonunda yürürlüğe girmesiyle birlikte yüzde 90 oranında düşmesi bekleniyor.
■ En büyük ithalat artışları Hindistan, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Türkiye’de gerçekleşti, ancak diğer ülkelerden gelen düşüşleri telafi etmeye yetmedi. Artış, ham petrol ithalatı ve Çin’in kömür ithalatından kaynaklandı.
■ ABD ve Avustralya, Rus petrolünün büyük alıcıları olan Hint rafinerilerinden petrol sevkiyatı almaya devam ederken, Avrupa’ya ait ve sigortalı gemiler Rus petrolünü yeni alıcılara taşıyor. Rusya’dan petrol ithalatı yasaklarına yanıt olarak petrol ihracatı yeniden yönlendirildiğinden, dolaylı yollardan Rus petrolünün ithalatını önlemek için güçlü yaptırım mekanizmalarına ihtiyaç duyuluyor.
■ Çok yüksek fosil yakıt fiyatları, temiz enerji yatırımlarını dünya çapında cazip hale getiriyor. Fiyat teşvikleri ve güçlendirilmiş politikaların bir sonucu olarak temiz enerji yatırım öngörüleri AB, ABD ve Çin'de önemli ölçüde arttı.