Yaz aylarının kendi içerisinde taşıdığı bir mevsimsellik vardır. Zaman zaman bundan merkez bankalarının operasyonları da etkilenir; mesela ECB’nin tahvil alım programı gibi. Diğer yandan ise yatırımcılar da dünyanın geri kalanındaki normal insanların hareket ettiği şekilde yaz mevsimini ağırlıklı tatil ekseninde geçirmeyi tercih ederler. Yeter ki farklı bir gündem olmasın. Doğrudur; portföylerin dinlenme, uyuma gibi alışkanlıkları pek yoktur. 24 saatlik zaman diliminin içerisinde mutlaka global piyasaların herhangi bir noktasında açık piyasa ile karşılaşmak mümkün.
Yukarıdaki hikaye tadında girişi tercih etmemin sebebi var. Bu yıl yaz mevsimselliğini farklı varlık sınıflarında yakından hissediyoruz. Aslında öyle olmaması gerekirdi ama oluyor. Misal; ABD tahvil piyasalarındaki seyir. Bir yanda enflasyona dair kaygılar (!), diğer yanda ise güvenli liman talebi (!) kaynaklı alışların olduğunu içeren değerlendirmeler. Konuyu yakın zamana dek fazlasıyla değerlendirmeye çalıştığımız için ek ayrıntıya bu yazımızda girmeye gerek yok diye düşünüyorum. Ancak, mevsimsellik etkisinin devam ettiğini yine de hatırlatalım.
İster mevsimsellik ister dönemsellik diyelim. Temeli aynı hikayeye dayanan gelişmelerden söz ediyoruz. Geçtiğimiz hafta Cuma günü ABD’de Temmuz ayı istihdam piyasası verileri açıklandı. Eğitim-kamu kaynaklı –mevsimsellik- etkilerin veride yukarı yönde sapmaya neden olma ihtimali oldukça yüksekti. Öyle de oldu. 1 milyona yakın aylık bazda tarım dışı (TDİ) sektörlerde istihdam yaratıldığı duyuruldu. Böylece son 12 ay içerisinde ABD ekonomisindeki ortalama TDİ rakamı 605 bin kişi düzeyinde gerçekleşmiş oldu. Zaman aralığını 1 yıl gibi geniş bantta değil de Nisan sonrasındaki açılma-normalleşme sürecine daralttığımızda ise karşımıza 831 bin gibi oldukça yüksek bir ortalama çıkıyor. Son veri ile birlikte Amerikan istihdam piyasasında pandemi öncesindeki Şubat 2020 seviyesine olan uzaklık Temmuz verisini takiben -5.7 milyon kişiye dek gerilemiş durumda. Şayet son 3 aydaki ortalama ile hareket edilecek olursa 7 ay sonra kendileri açısından ‘tam istihdam’ kavramı hayata geçmiş olacak. Tahminlerde biraz daha muhafazakar olmayı tercih edersek de en geç 2022 2Ç için bu durumu düşünmek ciddi hataya neden olmaz. O halde nedir? ABD ekonomisi ve doğal olarak Fed, kendi yol haritalarında ilerlemeye devam ediyor.
Sohbeti biraz daha genişletelim. Fed’in kendi düşüncelerinde sapma olmaması ne anlama geliyor? Potansiyel bir sonraki aşamalar üzerine kafa yorma. Takvim başlıklarından en önemlisi zamanlama olarak 26-28 Ağustos arasında düzenlenecek olan Jackson Hole Sempozyumu. Buradan Fed’in varlık alım programında azaltım duyurusu çıkar mı? İhtimal dahilinde olmakla birlikte katsayısı düşük. Neden? Biraz daha beklemek ve zamana yayarak işgücü piyasasındaki gidişatı takip etmeyi istediklerini nicedir söylüyorlar. Bu da ‘iletişim’ olarak tanımlanıyor. Sürprizin az, tahmin edilebilirliğin yüksek olması. Bu nedenle Eylül-Kasım FOMC toplantıları JH Sempozyumu’nun bir adım önüne geçiyor. İyidir.
Diyoruz ya herkesin yol haritası var ve olabildiğince sadık kalmaya çalışıyor diye, bu durum sadece Fed için geçerli değil. 2021’de Rusya Merkez Bankası (CBR) son 100bp faiz artışı ile birlikte toplamda +225bp ile para politikasında sıkılaşma adımı attı. Henüz soluklanma şeklinde ek bir yönlendirme de yapılmış değil. Keza geride kalan haftada Brezilya MB (BCB) politika faizini yüzde 5.25’e yükselterek toplamda 2021 sıkılaşmasını +325bp yaptı. Çekya ve Macaristan da faiz artırımlarını devam ettirdiler, yönlendirmelerinde sıkı duruş temasını öne çıkarır pozisyonu korudular. Bu hafta Meksika’nın olası faiz artışı da sürpriz karşılanmayacak.
O halde nedir? Risk iştahında ciddi geri dönüş olmasa da GOÜ evreninin bir kısmında bahçenin tanzim edilip kış mevsimine hazırlık yapılması devam etmektedir. Bugün havanın aniden bozmamış olması yarın da bozmayacağı anlamına gelmiyor. Artık daha sık kullanır ama adım atmaktan imtina ettiğimiz ‘küresel ısınma, mevsimlerin dengesizliği’ kavramları var ya hani, aynı senaryoyu global para politikalarına da uyarlamak gayet mümkün. Bilançolar devasa, negatif faizli tahvil stokları yüksek. O vakit dengeli eğilimleri yarın için beklememek gerek.