Bir şehrin refahı nasıl artar? Şehir sakinlerinin parası, zenginliği nasıl artar? Şehirli nasıl bolluk, rahatlık ve varlık içinde yaşar? Bir şehrin refah seviyesi, ekonomik gelişmesinin ölçüsü olarak “Gayri Safi Yurtiçi Hasıla” esas alınmaktadır. GSYH, yani katışık gelir, bir şehrin bir yıl içinde ürettiği toplam mal ve hizmetlerin belli bir para birimi karşılığındaki değerinin toplamıdır. Şehirleşmenin artması ile birlikte küresel ölçekte katışık gelir içerisinde şehirlerin payı da artmaktadır. Şu anda bu pay %80 olarak belirtilmektedir.
Katışık geliri arttırmanın iki yolu vardır:
- Şehirde üretilen mal ve hizmetlerin miktarını arttırmak
- Şehirde üretilen mal ve hizmetlerin ederini (değeri) arttırmak
Varsayalım ki şehirde tekstil işi gelişmiş, şehrin katışık geliri içerisinde en büyük pay tekstile ait. Birinci durumda katışık geliri arttırmak için daha fazla tekstil ürünü üretilmesi ve satılması gerekecektir. Yine varsayalım ki başka bir şehrin katışık geliri içerisinde en büyük pay hizmetlere – turizme ait. O şehrin de katışık gelirini arttırması için yatak sayısını arttırması ve nihayetinde ziyaretçi sayısını arttırması gerekecektir. Her iki örnekte de şehir, yatırımı arttırmak durumunda olacaktır.
Denizli ilinde ya da büyükşehrinde havlu-bornoz, ev tekstili oldukça gelişmiş bir iş koludur. Şehrin katışık geliri içerisinde önemli bir paya sahiptir. TÜİK verilerine göre Denizli’nin 2004 yılında katışık geliri 11,3 milyar Türk Lirası’dır. O yıl ortalama ABD Dolar kuru 1,55 lira olduğuna göre şehrin dolar bazında katışık geliri yaklaşık 7,25 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında ise şehrin Türk Lirası olarak katışık geliri neredeyse 2 kat -19,1 milyar lira- artmış olmasına rağmen ortalama ABD dolar kuru 5,68 lira olduğundan ancak 3,4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, yaklaşık turistik 500 bin yatağın bulunduğu Antalya 2004 yılında 17,5 milyar dolar katışık gelir elde ederken 2019 yılında bu rakam 11 milyar dolara gerilemiş. Anlaşılıyor ki katışık gelir ancak küresel geçerli para birimlerine göre artarsa şehirlinin parası, zenginliği artacak. Belediye başkanı şehrin refahından ve itibarından sorumludur. Bu nedenle şehrin katışık gelirini arttırmak için çaba göstermesi beklenmelidir; şehirde üretilen mal ve hizmetlerin değerini arttırmak için uğraş vermelidir.
Şehirlerin itibarı en son 2018 yılında “City Rep Trak” adı altında ölçülmüş. ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada ve Rusya’dan oluşan G8 ülkelerinde 56 şehirde 12 bin kişiyi kapsayan bir araştırma yapılmış. Araştırma üç ana başlık altında yürütülmüş: gelişmiş ekonomi, etkin yönetim ve cazip çevre. Araştırma sonuçları gelişmiş ekonominin, etkin şehir yönetiminin ve cazip bir çevrenin insanların o şehirde yaşama - çalışma niyetini, o şehirde üretilen mal ve hizmetleri satın alma isteğini, ziyaret etme, yatırım yapma kararını nasıl yönlendirdiğini göstermekte.
İnsanlar için “fayda” üreten bir şehir mal ve hizmetlerini değerli kılacaktır. Bir şehir ziyaret etmeye, yatırım yapmaya, yerleşmeye değer bir yer olmak için çaba harcamalıdır. Bunun için yüzlerce, binlerce rakibi arasından sıyrılmasını sağlayacak yaratıcılığa ve yenilikçiliğe ihtiyacı olacaktır.
Haftanın Şehri: TOKYO, JAPONYA
TOKYO; Japonya’nın başşehri. Son sayımlara göre şehir merkezinin nüfusu 14 milyon. Ancak geniş çevresi ile (büyükşehir) nüfusu 39 milyona yaklaşıyor. Tokyo birçok açıdan şehir sıralama listelerinin üstlerinde yer alıyor; yaşanacak şehir, yeşil şehir, yaratıcı-yenilikçi şehir, sürdürülebilir şehir, rekabetçi şehir ve pahalı şehir.
Bu hafta bu köşede konuk şehir olmasının nedeni ise bambaşka; aynı anda hem dünyanın en müreffeh hem de en itibarlı şehri olması. Oxford Economics araştırmasına göre 1,6 trilyon ABD Doları katışık gelir (GSH) ile Tokyo birinci sırada yer alıyor. Reputation Institute araştırmasına göre de itibar sıralamasında en tepede yer alıyor. Tokyo’da kişi başına gelir 70 bin dolara yaklaşmakta. Refah ve itibar elele!..