Reel kesim güven endeksi son beş ayda tam bir V çizdi ve temmuzda yeniden 100'ün üstüne çıktı.
Genel gidişatla ilgili olarak kötümserim diyenlerin sayısı azalıyor ama ilginçtir temmuzda iyimserim diyenlerde de azalma oldu. Öyle görünüyor ki genel gidişat endeksi tepe noktaya geldi.
“Şimdilik” vurgusu önemli. Çünkü reel sektörün ekonomiye bakışını ölçen sonuçta bir anket. Belli sayıda katılımcının verdiği yanıtlar reel sektör güven endeksinin temmuz ayında iyimserlik sınırı olan 100’ün çok az da olsa üstüne çıktığını gösteriyor. Bu düzeyin kalıcı olup olmayacağını bilme şansımız bulunmadığı için de 100’ün üstündeki bu değer için “şimdilik” vurgusunun uygun olacağını düşündük.
Merkez Bankası’nın gerçekleştirdiği ankete göre reel kesim güven endeksi temmuz ayında 100.7 düzeyinde oluştu. Tekrarda yarar var, reel kesim güven endeksi de sıfır ile 200 arasında değer alabiliyor ve 100’ün altı kötümser duruma, 100’ün üstü iyimser duruma işaret ediyor.
Reel kesim güven endeksi bu yıl mart-temmuz döneminde tam bir V çizdi. Ocak ve şubat aylarında 104.1 ve 106.9 düzeyinde oluşan endeks, daha sonra gerilemeye başladı ve nisanda 66.8'e kadar indi. Koronanın ekonomik tahribatının tavan yaptığı bu ayda endeksin böylesine gerilemiş olması gayet normaldi. Sonrasında bir çıkış başladı ve nihayet temmuz ayında 100'ün üstüne çıkıldı.
Üretim ve ihracat
Reel kesim güven endeksinin temmuz ayındaki bu artışına en büyük katkıyı gelecek üç aydaki üretim hacmi ve yine gelecek üç aydaki ihracat siparişi beklentisine ilişkin endekslerdeki büyüme yaptı.
Üretim hacmi endeksi 123.4'ten 131.5'e, ihracat siparişi endeksi ise 113.5'ten 120.4'e çıktı.
Bunlar tabii ki bir beklentiyi yansıtıyor, gerçekleşmeyi değil. Bu beklentiler gerçekçi mi, tartışılır doğrusu. Gerçi bu iki endekste mayıstan hazirana geçişte çok hızlı artışlar dikkati çekmişti, temmuzda hazirana göre olan artış daha ılımlı; ama sanki ekonomi temmuzdan sonra bir süre yatay gidecek gibi. Dolayısıyla bu beklentilerin gerçekleşmeme olasılığı da güçlü.
Hele hele koronaya ilişkin kaygılar yeniden büyümeye başlamışken... Sonbaharla birlikte bu kaygılar daha da artış gösterecekken... Ve sonuçta dünya ekonomisinde yeniden bir büzülme, bir daralma süreci yaşanması bekleniyorken...
Kırmızılar hızla azalıyor, yeşiller hızla büyüyor!
Reel kesim güven endeksindeki en kapsayıcı soru "Sanayi dalınızdaki genel gidişatla ilgili bir ay önceye göre görüşünüz nedir" sorusu. Yanıtı bir anlamda üretimde, ihracatta, istihdamda ne beklendiğini de ortaya koyan bu soru bu yüzden kapsayıcı bir niteliğe sahip.
Bu soruya aynı, iyimser ya da kötümser yanıtı veriliyor. İyimser-kötümser farkına 100 eklenmesi yoluyla da genel gidişat endeksi elde ediliyor. (Temmuz için 20.8-12.3=8.5+100=108.5)
Genel gidişatla ilgili soruya verilen aynı, iyimser ve kötümser yanıtlarını grafik üstünde izlemek korona etkisinin nasıl büyük olduğunu gözler önüne seriyor.
Mart ayı çubuğuna kırmızı hakim olmuş; yüzde 60.7'lik kesim genel gidişat konusunda kötümser olduğunu belirtmiş. İyimserlerin oranı o ay yalnızca yüzde 3.2 olmuş.
Kötümserlerin oranı mayısta hızla azalmış ve azalmaya da devam ediyor.
Temmuzda dikkat çeken bir yön var. Gidişatın kötü olduğunu söyleyenler gibi iyi olduğunu söyleyenler de azalmış. Dolayısıyla durumun aynı olduğunu söyleyenlerde artış var. Öyle görünüyor ki genel gidişat endeksinde bir anlamda tepe noktaya erişiliyor gibi...