Çalışanlar iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) istirahat sürelerine ilişkin geçici iş göremezlik ödeneği almaktadır.
Raporlu süreye ilişkin çalışılmayan günler için SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneğinin verilebilmesi için doktor raporu yeterli olmayıp, aynı zamanda çalışmadıklarına dair işverenlerin bildirim yapmaları da istenmektedir. Sistemsel hatalardan dolayı hem işverenlerin ekranlarına yıllarca düşmeyen raporlar olabiliyor, hem de işverenlerin sürekli olarak bunu takip etmeleri mümkün değil.
Daha önce de yine bu köşede yazmıştım. Esasen sosyal güvenlik sisteminin kuruluş dönemlerinde, bilgi işlemin, yapay zekanın, bilgisayar ve teknolojinin olmadığı onlarca yıl önceki dönemlerde sigortalıların rapor parası almaları için işverenlerin aynı zamanda işyerinde çalışmadıklarını bildirmeleri gerekiyordu. Bu uygulama aradan 60 küsur yılı geçmesine rağmen aynen devam ettiriliyor. Esasında çalışanların neredeyse tamamı (kötü niyetli 3-5 kişi hariç) raporlu olduğu sürede zaten çalışmıyor, çalışamıyor. Yani demem o ki artık bu uygulama çağdışı kalmıştır, ihbar şikayet vs. olmadığı sürece işverenlerden çalışmadığına dair bildirim talebi yapılmamalıdır.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği ile İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumu’na Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ 30/09/2021 tarih ve 31614 Sayılı Resmî Gazete yayınlanan değişiklikle yürürlükten kaldırıldı.
Resmi Gazete’de yayıMlanan “İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ” hükmü çalışamazlık bildirimi zorunluluğunu kaldırmamıştır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin çalışamazlık bildirimine dair hükümleri ile Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulamalarına dair usul ve esasları belirleyen 2016/21 sayılı genelge hala yürürlüktedir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi ve hesaplanması” kenar başlıklı 40/9. maddesine göre “Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların istirahatli olduğu dönemde işyerlerinde çalışıp çalışmadığına dair bildirimin işverenleri tarafından istirahatin sona erdiği aya ait aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verileceği süre içinde kurumca belirlenen usule göre elektronik ortamda yapılması zorunludur. Çalışılmadığına dair bildirimin yapılmaması veya süresi dışında yapılması halinde kanunun 102’nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendine göre idari para cezası uygulanır.” hükmü devam etmektedir.
Dolayısıyla gerek çalışanların istirahat bildirimleri gerekse kısa vadeli sigorta kollarından yararlanılmasına dair hükümler varlığını sürdürmekte işverenlerin yapacakları iş ve işlemlerde herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. Düzenlemelerin amacı birbiri ile çelişen yönetmeliklerin yürürlükten kaldırılması, mevzuat bütünlüğünün sağlanmasıdır. Aslında olması gereken bu uygulamanın kaldırılmasıdır ama maalesef kalkmamıştır. İstirahat raporları için Çalışmadığına Dair Bildirim Girişini yapmayan işverenlere 5510 sayılı Kanun’un 102'nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Hususları ile çalışmazlık bildirimlerinin sona erdiği gibi sosyal medyada yer alan bilgilendirilmelere itibar edilmemesi gerekmektedir.
Sonuç olarak çalışmazlık bildirim zorunluluğu yürürlükte olan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yer almaktadır. İstirahatli olan sigortalıların işyerinde çalışmadıklarına dair bildirimin işverenlerce SGK’ya gönderilmesine ilişkin uygulama devam etmektedir. Burada özellikle SGK’nın sistemsel hatalarından dolayı çok sayıda mağduriyet yaşanıyor. Bildirim yapılmamış olmasından dolayı işverenlere de ciddi para cezaları uygulanıyor.
Zaten raporlu olduğu için çalışmayan, çalışamayan sigortalıları ve sistemsel hatadan dolayı geç bildirimden dolayı hem çalışan mağdur oluyor, hem de işverenler.
Dolayısıyla aslolan çalışmazlık bildirim zorunluluğunun kaldırılmasıdır.