Her hafta yüzün üzerinde ülkede, yediyüz milyona yakın insanın izlediği, seyir zevki yüksek, dünyanın en iyi ligi olarak kabul edilen Premier Lig para basmaya devam ediyor.
Premier Lig sadece sahadaki oyun kalitesi bakımından değil; sahip olduğu gelir, ulaştığı marka değeri, kazandığı sportif başarı, kısacası futbolun ekonomisi ve finansı açısından da diğer merkez liglere ve tüm rakiplerine büyük fark atıyor.
Büyük bir durgunluğun yaşandığı Britanya ekonomisinde, Premier Lig'deki kulüplerin yayın gelirleri adeta dudak uçuklatıyor.
Premier Lig yönetiminin düzenlediği rapora göre, 2021-22 sezonunda yirmi kulübün yayın gelirleri toplamı 2.5 Milyar Sterlin’i geçiyor.[1]
Premier Lig gelirde Açık Ara Önde
Premier Lig yıllık yarattığı gelir 5.5 Milyar Euro’luk geliriyle Avrupa futbolunun ekonomik ve finansal olarak lideri konumunda. Premier Lig’e en yakın rakip 3 Milyar Euro’luk geliriyle Alman Bundesliga. Aradaki fark 2.5 Milyar Euro’ya ulaşmış durumda.
2022-23 sezonun sonrası Premier Lig’in gelirlerinin 7.1 Milyar Euro’ya ulaşması bekleniyor.[2]
TV yayın gelirleri İngiliz futbol gelirlerinin %58’ini oluşturuyor. Kalan gelirin % 29’luk kısmı ticari gelirlerden, % 13’lük kısmı da maç günü gelirlerinden oluşuyor.
Premier Lig’in 2021-22 sezonundaki yayın gelirlerinin % 53’ü yurt içi gelirlerden oluşurken, % 47’lik kısmı ise yurtdışından geliyor.
Manchester City Süper Lig’den Daha Fazla Kazanıyor!
Ligin zirvesinde 153 Milyon Sterlinlik geliriyle Lig şampiyonu Manchester City bulunuyor. Türk Lirası ile kıyasladığımızda, 3.2 Milyar TL gelire karşılık gelen Manchester City’nin 2021-22 yayın gelirleri, 2021-22 sezonunda Süper Lig’in 20 kulübe dağıttığı 2.3 Milyar TL’nın üzerinde görünüyor.
İkinci sırada ise 151 Milyon Sterlinlik geliriyle Liverpool yer alırken, Tottenham da 146 milyon Sterlin tutarındaki geliriyle en çok kazanan üçüncü kulüp durumunda bulunuyor.
Tablo: 1) 2021-22 Sezonunda Premier Lig Kulüplerine Ödenen Yayın Gelirleri
Club name: Kulüp ismi
Live: Canlı yayınlanan maç sayısı
Equal Share: Kulüplere eşit dağıtılan tutar
Merit payments: Sportif başarıya göre kulüplerin hak ettikleri tutar
Central Commercial: Merkezi ticari gelirler
Total Payment: Toplam ödeme
UK: Birleşik Krallık içinde elde olunan gelirler
International: Premier Lig’in uluslararası satışlardan elde ettiği gelirler.
Adaleti Sağlamak Açısından Gelirlerin % 64’ü Tüm Kulüplere Eşit Dağıtılıyor
Çok gelir elde eden kulüplerin, sportif başarıda rekabet üstünlüklerine ulaşıp haksız rekabete neden olmamaları için Premier lig yönetimi, TV yayın gelirlerinin % 64’ünü tüm kulüplere eşit dağıtıyor. Bu üzerinde durulması gereken çok önemli bir nokta.
Doğal olarak daha fazla sponsorluk, ticari ve maç günü gelir elde eden kulüpler bir rekabet üstünlüğüne sahipler. İşte tam da bu bağlamda, yukarıdaki tablo incelendiğinde toplam gelirin % 64’ünün kulüplere eşit olarak dağıtıldığı görülüyor. Kulüplerin televizyonda yayınlanan canlı maç sayısına göre ödenen Facilitity Fees ödemeleri ise toplam gelirin % 17’sine karşılık geliyor. Sportif başarıya (Merit payments) göre dağıtılan tutar ise toplam gelirin %14’ünü oluşturuyor. Ticari gelirlerin payı ise % 5 civarında ve tüm kulüplere eşit olarak dağıtılıyor.
Süper Lig’de ise havuz gelirlerinin dağıtımı şu şekilde oluyor: Toplam gelirin % 37’si tüm kulüplere eşit dağıtılırken, sportif performansa göre kulüplere ödenen tutar toplam gelirin % 46’sını oluşturuyor. Geçmişte şampiyonlukları olan kulüplere aktarılan tutar ise toplam gelirin %11’ine karşılık geliyor. Kalan % 6’lk kısım da lig sıralamasına göre dağıtılıyor.
Premier Lig’de şampiyon kulüp havuz gelirlerinin ancak %6’sını alırken, ligi sonuncu bitiren kulübün aldığı pay ise % 4 civarında. Bizde ise geçen yılın şampiyonu Trabzonspor’un toplam gelirden aldığı pay %8,8 iken, lig sonuncusu Yeni Malatyaspor’un aldığı pay % 2,96. Buna göre zirve ile dipteki kulübün gelirleri arasındaki fark % 272 oluyor. Yani şampiyon kulüp düşen kulübün yaklaşık 3 katı para kazanıyor. Trabzonspor’un geçmiş şampiyonluk sayısının daha az olması, bu farkın daha da açılmasına engel oluyor. Örneğin Galatasaray’ın şampiyon olduğu bir senaryoda bu fark 4 kata kadar çıkabiliyor.
Sonuç
Premier Lig sadece yarattığı gelir, ulaştığı marka değeri ve kazandığı sportif başarının yanısıra, rekabetin de nasıl düzenlenmesi gerektiği konusunda bize önemli dersler veriyor. Yukarıdaki tabloya bu gözle bakmak bize farklı açılımlar sağlıyor.
Bir sonraki yazımızda Süper Lig’in havuz gelirleri dağıtımının rekabeti nasıl etkilediğini analiz edeceğiz.
Kaynaklar:
[1] https://www.premierleague.com/news/2689350
[2] A New Down, Annual review of Football Finance 2022, Deloitte Sport Busines Group https://drive.google.com/file/d/1ycUdyZo3tkRsRVD8lR6Qw7l6VmHpThC7/view