Elbette fiyatlar sürekli yükselmeyecek. En azından kısa zaman içinde roket gibi yükselişin sonu gelecek. Ancak dalgalanmalar devam edecek ve fiyatların istikrara kavuşması belki de bir yıl sürecek. Bu süre zarfında "korku" ve "fırsat" fiyatlaması yerini "temkinli iyimser" yaklaşıma bırakacak ancak akılcılığın yayılması için sabır göstereceğiz. Araç fiyatları ve konut kiraları dahil her yerde mutlaka bir sakinleşme göreceğiz. Ancak şimdi değil.
Değerli dostlar. Çok sayıda yabancı firmanın Türkiye'deki toplantılarında sunum yapıyorum. Bir yandan yabancı ilgisinin ekonomik zorluklara rağmen ilginin hala devam ediyor olması beni mutlu ederken, para piyasasındaki gelişmeler konusunda endişeli olduklarını sordukları sorular sebebiyle fark ediyorum.
Yabancı sermaye sonuç olarak, getirdiği dolarları TL'ye çevirip yatırım yapıp, feragat ettiği para birimi değerinden karlılığı gözetiyor. Bugüne kadar yabancı firmaların tüm karlarını alıp götürdüklerine dair herhangi bir durum yaşamadığına göre, ortaya çıkardıkları değerlerin döviz kurlarıyla erimesini istemiyorlar. Ancak, sigorta şirketlerinden başlayarak birçok sektörde kâr etmek bir kenara, faaliyet zararları ortaya çıkmaya başladı.
Son olarak, arz olmadığı için fiyatların rekor hızla yükseldiği otomobil piyasasında bir sakinleşmenin başladığı gözüküyor. Yılbaşından beri yaptığım uyarının gerçekleşmeye başladığını görüyorum. Piyasa katmanlarında manevralar yaparak "arka kapı" metotlarıyla para kazanılması Rekabet Kurulu incelemesi ve son gelişmelerle son eriyor gibi gözüküyor. Bu durumda kredilerle satın alınan otomobillerin değerini yakından takip etmek gerekiyor. Gayrimenkulde henüz böyle bir durum yaşanmıyor. Fiyatlar oldukça yüksek. Ancak orası için de bir düşüncem var:
"Kiralar gerçekten çıldırdı..."
Dolar cinsinden fiyatların bir süre sonra sakinleşeceğini ve sabitleneceğini öngörebiliyorum. Dolar kuru sebebiyle TL olarak yükselebilir elbette. Ancak konutların döviz bazında bir süre sakin kalacağını düşünüyorum. Eğer döviz kurlarını hızla düşürecek bir gelişme olmazsa tabii. Türkiye'de sistem şöyle çalışıyor: kur yükselince TL, kur düşünce dolar cinsinden fiyatlama yükseliyor. Kaybetmeyi bir kenara bırakın kaybetmenin riskinden bile hoşlanmayan yatırımcı profili bulunuyor ülkemizde.
Kiralardaki son gelişmeleri arz edeyim: İstanbul'da Anadolu ve Avrupa yakası fark etmiyor, binanın yaşı veya konumu da fark etmiyor, ev sahipleri %100 zammı bile beğenmiyorlar. En son kiranın 3 katını hatta daha fazlasını isteyen, kabul edilmezse hemen tahliye isteyen bir "mal sahibi" profili oluştu. Geçenlerde Kadıköy'de oturan bir yakınım "12 bin TL kira ödüyordum yeni yıl için 20 bin TL vereceğimi söyledim, mal sahibi 40 bin TL istedi" diye dert yandı. Bu kiraları ödeyecek olan kişiler belli. Böylece bir kehanetim daha gerçekleşecek gibi gözüküyor. Artık şehir merkezlerinde "doğma büyüme buralı" diyebileceğimiz kimse kalmayacak. Ruslardan Kazaklara, Araplardan farklı milletlere kadar ne kadar yabancı varsa şehir merkezlerinde ve sahil beldelerinde çoğunlukta olacaklar gibi gözüküyor.
Tüm bu anlattıklarım kültürel ve sosyal başkalaşım geçireceğimizi de gösteriyor. Yeni gelenlerin serveti, Türkiye'de üst-orta gelirlileri alt-orta gelirli haline getirecek, aşağıdaki katmanlar da bir kademe düşecekler elbette. Tüm bunların talep, yatırımlar ve kredi davranışlarında yaratacağı değişiklikler üzerine şimdiden düşünmeliyiz.