Merkez Bankası her ay düzenli olarak reel sektör ve finans sektör temsilcileri ile profesyoneller arasında anket düzenler ve sonuçları toplulaştırarak açıklar. Çok değerli bir çalışmadır, çünkü bekleyişleri yansıtır. Bu ayki sonuçlar Cuma günü açıklandı. Yılın ilk anketi olduğu için daha da önemliydi; iş dünyasının yıla bakışı hakkında da fikir verecekti. Sonuçlar piyasanın yıla girerken hükümetten daha kötümser olduğunu gösterdi.
Buna göre enflasyonun gerileyeceği ancak yine de yüksek bir seviyede kalacağı; kurun enflasyondan yavaş artacağı; cari işlemlerin 2022 kadar olmasa da yine de açık vereceği ve ekonominin yüzde 4 gibi potansiyelin ve resmi hedefin altında büyüyeceği bir yıl bekleniyor. Bu beklentileri hükümetin 2023 Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri ile karşılaştırdığımızda piyasanın daha kötümser olduğu görülüyor.
OVP’de 2023 sonu enflasyonu yüzde 24.9 olarak açıklanmıştı. Piyasa yüzde 32.46 bekliyor. Cari işlemler açığı için resmi hedef ise 22 milyar dolar. Piyasanın tahmini 30.7 milyar ile bunun üzerinde. Büyümede piyasa yüzde 4.1 ile hükümetin yüzde 5’lik hedefinden daha yavaş bir büyüme öngörüyor. Anket katılımcıları iş yerlerinde plan ve bütçe yaparken, karar alırken hükümetin hedeflerine göre değil, kendi beklentilerine yani enflasyonun ve cari işlemler açığının daha yüksek olacağı, büyümenin daha yavaş gerçekleşeceği öngörüsüne göre yapıyorlar.
Katılımcıları resmi tahminlere inanmamaya yönelten etken geçmiş yıllarda açıklanan hedeflerin tutmamış olmasıdır. Bırakın resmi hedeflerin tutmamasını katılımcıların kendi yılbaşı beklentileri ile yılsonu gerçekleşmeleri arasında bile ciddi farklar var.
Mesela geçen yılın başında katılımcılar 2022 sonunda TÜFE enflasyonunun yüzde 30.27 düzeyinde gerçekleşmesini bekliyorlarmış. Oysa yılsonunda enflasyon yüzde 64.30 olarak açıklandı. Yani 34 puanlık çok ciddi bir sapma var. Merkez Bankası’nın Orta vadeli Program’a koyduğu yüzde 9.8’lik hedefle ise hiç karşılaştırmamak gerekir. Buna karşın büyüme ise yılbaşında beklenen yüzde 3.70’i biraz aşabilir. Dolar kuru 16 lira olarak öngörülmüştü, yılı 18.70 liradan kapattı. Piyasaların ve ekonomideki aktörlerin enflasyon kadar yanıldıkları diğer bir büyüklük ise cari işlemler dengesi oldu. Geçen yıl başında cari işlemlerin 7.9 milyar dolarlık açık vereceği bekleniyormuş. Görünen o ki, 50 milyar dolara yakın bir açık gerçekleşecek.
Sadece 2022 değil, bu anketlerin son yılların neredeyse tamamında tuttuğu hiç görülmedi ama tutması önemli değil. Önemli olan O andaki bekleyişler hakkında fikir vermesidir. Bu anketlere bakarak ekonominin aktörlerinin bekleyişlerini ölçmek ve aynı zamanda bekleyişlerindeki bozulmayı görmek mümkündür.