Merkez’i faiz indirir de kamu bankası geri durur mu? Elbette durmaz. Ancak kamu bankalarını kendine şahit tutar, 200 baz puanın hayat bulmasını sağlarsın. Nitekim böyle oldu ve talimatla kamu bankaları, 2 puan indirdi. Misal konut kredisinde aylık %1,34’e kadar geri gelindi.
Gerekçe, Merkez’in söylemiyle örtüşük; konut talebini canlandırmak ve piyasaya “ucuz kredi” üzerinden hareket getirmek… Kim itiraz edebilir ki? Peki ya özeller? Onlara da talimat gitti hatta bir ikisi, talimata uygun adım marş marş dedi, kamu bankalarını izledi.
Peki, bu sürdürülebilir midir? Cevap net; sürdürülemez zira aylık %1,5’ten zar zor topladığın mevduatı, %1,34’ten ne kadar süreyle ve hangi miktarda verebilirsin? Öncelikle kredilendirecek mevduat toplaman gerekir ama halk, boynunu enflasyonun altına uzatmak istemiyor.
Geçen yıllarda yine aynısı olmuş; piyasadan %1,25’ten topladığı mevduatı, % 0,65’ten konut kredisine dönüştüren kamu bankaları büyük zarar yazmıştı. Yetmemiş, daha önce konut kredisi için bankaya gidenler, bu defa ucuz kredi alabilmek için konutçuların kapılarına üşüşmüştü.
Neticede durduk yerde konut fiyatları %30-40 bandında tırmanmış, piyasadan dilenilen paraları, emlakçılarda sadaka niyetine dağıtmıştık. Bu arada Cumhuriyet tarihinin en büyük parasal genişlemesiyle, (1,5 trilyon TL) dövize, altına, kriptoya doğru soluğu almıştık.
FAİZ İNDİRİMİ SONRASI YAŞANANLAR
TCMB konut piyasasını canlandırmak isterken ülkenin risk primi 470’e çıktı. Dolar kuru 9,85 TL’ye kadar yükseldi. Kur geçişkenliğinin getirdiği enflasyon etkisi de kapımıza dikildi. Uzun vadeye ilişkin beklentiler bozuldu. Belirsizlik arttı. Risk iştahı azaldı.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Fiyat istikrarı nedir?
Enflasyonu yönetmektir, Merkez Bankası’nın ana işidir, etiketlerin çıldırmasını önlemektir. Hayat pahalılığına gem vurmak, ekonomiyi öngörülebilir kılmaktır.
Ekonomi canlanır, fiyatlar istikrarsız olursa ne olur?
Büyüyelim derken şişeriz. Karnımızdaki büyüme, bebek varlığından değil, gazdan imiş demek zorunda kalırız. Fiyatı istikrarsız bir ekonomi, alelade enflasyon, derken fevkalade enflasyon ve nihayetinde hiperenflasyona varacaktır.
EKONOMİDE ÇARESİZSENİZ, ÇARE SİZSİNİZ
Liramızı yerin dibine batırırcasına değersizleştirerek yol alacak kadar çaresiz değiliz elbette… Atacağımız sağlam adımlar, vereceğimiz ve arkasında duracağımıza inandırmamız halinde faizle sürekli oynamadan da ekonomiyi canlandırabiliriz.
Güven verebilirsek, dolardaki mevduatı çözer, ülkeye para getirir, cari açığı yönetir ve enflasyonla baş edebiliriz. Önerim şudur ki piyasalara en üst düzeyden net mesaj verilmesidir. Bunun da yolu; 1-gerçekçi tedbir, 2-kapsayıcı çözüm ve 3-güven duyulan uygulayıcılardan geçer.
Acilen 2 paket beklerim; 1-ekonomik restorasyon ve 2-enflasyonla topyekün mücadele seferberliği… Olmayacak şey değil. Geçmişte başardık, yine başarabiliriz. Zira belirsizlik ve kaos ile yol alınmaz.