Hatay, Kahramanmaraş depremlerinden en ağır yarayı alan illerden biri. Kentte yıkımın yarattığı can kaybı yürekleri dağlarken ekonomik hayat da büyük darbe aldı. Hatay’dan geçen yıl 3,5 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Türkiye’nin en büyük demir çelik işletmesi İsdemir ile İç Anadolu, Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin ithalat ve ihracat kapısı görevini üstlenen LimakPort bu ilimizde faaliyet gösteriyor. Demir çelik dışında nakliye, mobilya, ayakkabı, tarım ve turizm öne çıkan sektörlerdi. Sektörlerdi diyorum çünkü deprem bu sektörlerin kentteki temsilcilerinin büyük çoğunluğunda tahribata sebep oldu.
Binlerce vatandaşımızın hayatını kaybettiği, yoğun göçün yaşandığı depremden sonraki durumu gözler önüne sermek için Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Çinçin ile konuştuk.
Yoğun göç var, barınma ihtiyacı giderilmeli ki çalışanlar geri dönsün
Günlerdir sahada olan Çinçin, bir yandan depremin yaralarını sarmaya bir yandan da felaketin boyutunu ve acil alınması gereken önlemleri, ihtiyaçları olan destekleri tespit etmeye çalışıyor. “Hatay şu an sorunlar yumağı… Her evin kötü bir hikayesi var” diyen Hikmet Çinçin, Antakya Organize Sanayi ile başlıyor anlatmaya: “Organize sanayi bölgemiz ayakta kaldı. Çünkü dağın eteğinde kuruldu. 110 işletmemizin olduğu bölgede yıkım yok ama işyerlerinde çalışan beyaz ve mavi yakalılar çocukları ve aileleri için çevre illere gitti. Ailelerini güvenli yerlere bırakıp gelenler oldu ama hem geri gelenlerin hem de kalanların barınma ve gıda ihtiyaçlarının giderilmesi lazım. Devletin şefkatli elini bir an önce uzatmasına ihtiyacımız var.”
1500 işletme kullanılamaz durumda, konteyner veya prefabrik iş yerleri yapılmalı
Çinçin, OSB’nin ayakta kalmasının tek başına yetmeyeceğini sözlerine ekliyor. Çünkü yedek parçacıdan kaportacıya 1.500 işletmenin bulunduğu yan sanayinin neredeyse tamamının yok olduğunu vurguluyor ve devam ediyor: “Bu 1.500 işletmenin işyerleri kullanılamaz halde. Yan sanayi olmazsa OSB’yi çalıştırmakta zorlanırız ve sürdürülebilir bir ekonomik hayat olmaz şehirde. Acilen hibe ve kredi desteği verilmeli. Ayrıca konteyner ya da prefabrik iş yerleri yapılmalı ki üretim yeniden başlayabilsin…”
Antakya’da birkaç yıl önce mobilyada tasarım merkezi olma ve ihracatı 500 milyon dolara çıkarma hedefiyle hayata geçirilen mobilya ihtisas sanayi sitesi de vardı. Hikmet Çinçin’e Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile ortaklaşa tamamlanan sitenin durumunu soruyorum şöyle yanıtlıyor: “Mobilya ihtisas sitesinde 100’ün üzerinde işletmemiz var. Site sağlam kaldı ama orada da üretimin devamlılığı için küçük işletmelere ihtiyaç var.”
Tarım ve hayvancılık destekleri hemen ödenmeli, turizm sektörümüzü çok zor günler bekliyor
Hikmet Çinçin, tarım ve hayvancılıkta da sıkıntının büyük olduğunu anlatıyor. Çinçin, “Tarımsal alanlar tahrip oldu. Hayvancılık yapanlar yem bulamıyor. Onlara acil yem desteği şart. Desteklemelerin de acilen ödenmesi lazım” diye konuşuyor.
Çinçin, 13 medeniyete ev sahipliği yapan, tarih ve gastronomi merkezi olan Hatay’ın bu anlamda da ciddi darbe aldığını söylüyor ve ekliyor: “Turizm sektörümüzü çok zor günler bekliyor. Butik oteller, günü birlik konaklama tesisleri hepsi yok olmuş durumda… Bu tarafta da ciddi desteklere ihtiyaç olacak.”
Geç müdahale edildi, aynı hatalar tekrarlanırsa sonuç yine yıkıcı olur
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası binası ufak tefek hasarlar dışında sağlam kalmış. Hikmet Çinçin, Avrupa Birliği ve hükümet tarafından desteklenen Antakya Mobilyası Ortak Üretim Merkezi’nin de hasar görmediğini söylüyor. Geleneksel yöntemlerle üretim yapan küçük ve orta ölçekli işletmelerin rekabet gücünü tasarım odaklı ürünlerle geliştirmek, pazarlama ve üretim destekleriyle artırmak ve niş pazarlar yaratmak gibi hedeflerle hayata geçirilen bu merkezde ileri teknoloji mobilya makinaları mobilya üreticilerinin hizmetindeydi…
Hikmet Çinçin’e alacağım cevaptan korkarak yakınlarında, ailesinde can kaybı olup olmadığını soruyorum. “Bizim çekirdek ailemizde çok şükür kayıp yok ama çok can kaybı var hem burada hem diğer illerde… Güç müdahale edildi, arama kurtarma çok geç başladı. Daha erken müdahale edilse çok can kurtarılabilirdi” diyor ve uyarıyor: “Bundan sonra aynı hataları yapmamamız lazım. Yine benzer binalar yaparsak aynı yıkıcı sonuçlarla karşılaşırız.”
İSO 500 ve TİM 1000 İhracatçı listesine giren şirketler var
Deprem öncesine baktığımızda Antakya’da hem üretimde hem ihracatta çok başarılı şirketler var. Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkan Yardımcısı Necmettin Çalışkan’ın sahibi olduğu Akyem, İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” listesinde 323’üncü sırada yer almış. Ades Uluslararası Nakliye, TOBB öncülüğünde, TEPAV ve TOBB ETÜ iş birliğinde, şirketlerin 2017-2019 arası 2 yıllık ciro artışı dikkate alınarak yapılan Türkiye’nin en hızlı büyüyen 100 şirketi yarışmasında 89’uncu olmuş. Hatboru, İstanbul Sanayi Odası’nın “İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” listesinde 392’nci, Özmirioğlu Pamuk Yağ Küspe 406’ncı sırada yer almış. İLSA Dış Ticaret ve Tek Asya Tarım Ürünleri şirketleri ise Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından hazırlanan “2021 Yılı ilk 1000 İhracatçı Firma Listesinde” yer alma başarısını gösterdi.