Ekonomide yeni dönem ve söylem çerçevesinde düzenlemeler yapılıyor. Para politikası sadeleştirildi. Politika faizi artırıldı. Aktif rasyosu kaldırıldı. Bankaların yurt dışı işlemlerindeki sınırlamalar gevşetiliyor. Reel kredi büyümesiyle zorunlu karşılıklar arasındaki ilişki sonlandırıldı. Türk Lirası (TL) mevduatlarda yılsonunda bitecek stopaj avantajı kuvvetle muhtemel uzatılacak. Kısa vadede teknik olarak yapılabilecekler bunlardır. Orta ve uzun vade için yapılması gerekenler farklıdır.
Salgın yılını; yüzde 12,5 enflasyon, 30 milyar dolar cari açıkla kapatacağız. Bir şeyler değişmeden, 2021’de bir 30 milyar dolar daha döviz açığı veremeyiz. Ekonomi başka bir yere savrulur. Döviz rezervlerimiz azaldı. 2021’de mutlak döviz girişine ihtiyaç var. Yabancı veya yerli, bir yatırımcı grubu ikna edilmelidir. Bu karmaşık denklemde, kısa vadeli yabancı yatırımcının çıkış yolumuz olacağını düşünüyorum. Son iki haftada gözlenen yabancı girişi sürerse, lokal oyuncuların fikirleri değişebilir. İçerideki yatırımcılar için bu tabii ki yetmez. Enflasyon düşmelidir. Merkez, 24 Aralık’taki toplantısında gerekirse bir faiz artırımı daha yapabilir. Döviz kurları hâlâ yüksektir. Kurlar düşmeden, Türkiye’de enflasyonun indiği bir dönem maalesef yok. Enflasyon, doğru politikayla kısa vadede çözülebilir. İşsizlik orta-uzun vadenin konusudur. Kısa çalışma ödeneğine başvuru süresinin ve işten çıkarma yasağının uzatılması, yakıcı sorun işsizliği arka plana atıyor. Bizde istihdam verisi gecikmeli açıklandığı için, resmi rakamlar üzerinden işsizliğin tartışılması 2021’in ikinci yarısını bulur. Destekler kaldırıldıktan sonra büyük bir dalganın geleceği açıktır. Bu konuda farklı bir bakış açısına ihtiyaç vardır. Bu açıdan, ekonominin yeni yönetiminin, iş dünyası ile yaptığı toplantılar önemlidir. İşsizlik, sadece politika yapıcıların çözebileceği bir sorun değildir.
Pandemiyle, geleceğin uygulamaları öne çekildi. Masa başında çalışan bir insanın iş yerine gelmesine gerek yok. Uzaktan eğitim, Batı’da uzun süredir konuşuluyordu. Öğrencilerin okula gitmeden eğitim alabilecekleri görüldü. Yapay zekâ ve artırılmış gerçeklik sayesinde uzmanlıklar, uzun süreli eğitimler kalkacak. Yapay zekâ gözlükleri sayesinde, mühendislik okumaya, finans öğrenmeye ihtiyaç kalmıyor. Gelecek yılların teknolojisi budur. Altyapının şimdiden oluşturulması lazım. İstihdam politikası bu açıdan da ele alınmalıdır. Neyse, önce sıcak para girişini sağlayalım, bunları sonra düşünürüz.