Ekonominin içine düştüğü mevcut durumda ödemeler dengesi gelişmeleri kritik bir öneme sahip. Cari açık ve ödemeler dengesindeki gelişmeler, büyümeden işsizliğe, kurlardan enflasyona kadar ekonominin en yakıcı alanlarını birincil derecede etkileyecek.
Açıklanan şubat ayı ödemeler dengesi verilerini bu gözle incelediğimizde öne çıkan noktaları şöyle sıralayabiliriz:
- Şubat ayında cari işlemler açığı geçen yıla göre ikiye katlandı. Aylık cari açık 2.7 milyar dolar ve yüzde 110.6’lık bir artışla 5.15 milyar doları buldu. Yılın ilk iki ayındaki toplam cari açık ise geçen yıla göre 7.89 milyar dolar ve yüzde 185.6’lık bir sıçrama ile 12.14 milyar dolara tırmandı.
- Bu artışta enerji ithalatı büyük etken. Enerji ithalatının iki aylık maliyeti yüzde 208’lik bir artışla 5.38 milyar dolardan 16.59 milyar dolara ulaştı.
- Geçen yılın iki ayında 73 milyon dolar olan enerji hariç cari fazla 2.91 milyar dolara çıktı. Bu artışın yaklaşık üçte ikisi turizmden, üçte biri de dış ticaretten geldi.
- Rezervlerde geçen yılın ilk iki ayında 4.5 milyar dolarlık bir artış varken bu yıl 3.16 milyar dolarlık bir erime meydana geldi. Burada kaynağı belirsiz döviz giriş çıkışlarının etkisi dikkat çekiyor. Geçen yılın ilk iki ayında 2.87 milyar dolarlık kaynağı belirsiz döviz girişi varken, bu yıl 2 milyar dolarlık çıkış var.
- İki ayda yabancıların getirdiği sermaye miktarı yüzde 21.27 ve 2.29 milyar dolar azalarak 10.76 milyar dolardan 8.47 milyar dolara geriledi.
- Yabancı doğrudan yatırımları yüzde 19’luk bir gerileme ile 1.55 milyar dolardan 1.26 milyar dolara indi. Ancak burada gayrı menkul yatırımlarının payının yüzde 50’yi aşması dikkat çekici bir gelişme. Geçen doğrudan yatırımlarda gayrimenkul yatırımlarının payı yüze 43.7 iken bu yıl yüzde 58.9’a çıktı.
- Sıcak para girişi de 2 milyar dolar ve yüzde 21.7 azalarak 9.2 milyar dolardan 7.2 milyar dolara düştü. Burada yabancıların tahvil bono yatırımlarındaki keskin düşüş dikkat çekiyor. Yabancıların tahvil alımları yüzde 97’lik bir düşüşle adeta sıfırlanarak 5.57 milyar dolardan 175 milyon dolara düştü.
- Buna karşın yabancı mevduatı 3.2 milyar dolar ve yüzde 72.3’lük bir artışla 4.4 milyar dolardan 7.62 milyar dolara çıktı. Ancak yabancı mevduatındaki 3.2 milyar dolarlık artışın 2.48 milyar dolarla yüzde 77’si Merkez Bankası’nın swap benzeri işlemlerinden kaynaklandı.
- Sonuç olarak Merkez Bankası işlemlerini dışarda tutarsak yabancı sıcak para girişindeki düşüş çok daha yüksek boyutta. Merkez Bankası işlemleri hariç sıcak para girişi geçen yılın ilk iki ayına göre 4.47 milyar dolar ve yüzde 57.1 düşerek 7.73 milyar dolardan 3.63 milyar dolara indi.
- Öte yandan yılın ilk iki ayında yerleşiklerin sermaye ve kredi hareketleriyle yurtdışına 4.87 milyar dolar döviz çıkışı olurken bu yıl 2.52 milyar dolarlık giriş var. Menkul kıymet yatırımı ve mevduat olarak yurtdışına çıkarılan kaynak miktarı 3.41 milyar dolardan 2.74 milyar dolara geriledi.
- Bu cephedeki asıl dikkat çekici gelişme kredilerde oldu. Dış kaynak maliyeti artarken reel kesimin dış borçlanmayı artırmak durumunda kaldığı görülüyor. Geçen yılın ilk iki ayında 1.43 milyar dolar net dış borç ödemesi yapan reel kesim bu yıl 4.21 milyar dolar net dış borçlanma yaptı.
Sonuç olarak ödemeler dengesinde olumsuz gidiş sürüyor ve Ukrayna savaşına bağlı gelişmeler durumu zorlaştırmaya devam edecek.