Ödemeler dengesi yeni yıla nasıl başladı?

Sürdürülmekte olan ekonomi programının en kritik ayaklarından birisini ödemeler dengesi gelişmeleri oluşturuyor. 2025 yılına başlarken cari işlemler dengesi ve sermaye hareketleri cephelerinde değişen ve değişmeyen neler var diye baktığımızda şöyle bir görünüm var:

* Cari işlemler açığında yeniden canlanma işaretleri var. Ocak ayı cari açığı geçen yıla göre yüzde 67 artarak 3.8 milyar dolara çıktı.

* Hizmetler tarafında geçen yıla göre bir fark yok. Cari açıktaki 1.52 milyar dolarlık artışın hemen hemen tamamı, mal ticaretindeki açığın yüzde 27,7 ve 1.21 milyar dolar artarak 5.56 milyar dolara çıkmasından kaynaklanıyor.

* Cari dengeye altın ve enerji ticaret dengesinden baz etkisiyle gelen pozitif katkı sona ermiş durumda. Bu da dış ticaretin ana gövdesindeki yapısal sorunları daha net ortaya çıkartıyor. Son dönem tüketim malları ithalatındaki artış bu sorunların bir sonucu.

* Sermaye hareketleri tarafında ilk bakışta geçen yıla göre daha olumlu bir görüntü var. Geçen yılın ocak ayında 3.93 milyar dolar net döviz çıkışı olmasına karşın bu yıl 10.23 milyar dolar net döviz girişi gerçekleşmiş. Buna bağlı olarak geçen yıl rezervlerde 6.21 milyar dolar düşüş olurken bu yıl 6.43 milyar dolar artış var.

* Ancak net döviz girişinin kaynaklarına baktığımıza ilk bakışta görünen kadar güven veren bir durum yok. Yabancıların doğrudan yatırım ve sıcak para olarak getirdiği kaynak miktarı yüzde 26’lık bir düşüşle 2.73 milyar dolara geriledi. Sıcak para girişi ise yüzde 54’lük düşüşle 1.32 milyar dolara indi.

* Oysa bu dönemde yabancıların kâr transferi yüzde 68 artarak 2.16 milyar dolara çıktı. Yabancıların bir aylık kâr transferini çıkartırsak yabancıların getirdiği net miktar 570 milyon dolarda kalıyor. Yabancının kâr transferi, bir ayda gelen sıcak paradan yüzde 64 daha fazla.

* Yabancılardan gelen kaynak cari açığı finanse etmeye yetmezken yerleşiklerin sermaye hareketleri de geçen yıla göre hız kaybetmekle birlikte çıkış yönünde. Yerleşikler ocak ayında da doğrudan yatırım ve portföy yatırımı olarak dışarıya 1.59 milyar dolar çıkardılar. Buna bir de 1.59 milyar doları bulan kaynağı belirsiz döviz çıkışını eklemek gerekiyor.

* Bu durumda net döviz girişinin pozitif olmasını sağlayan temel faktör yurtdışından kredi yoluyla borçlanmadaki artış. Geçen yıl 2.84 milyar dolar net borç ödemesi varken, bu yıl 10.62 milyar dolar net borçlanma gerçekleşmiş. Bu durum sadece yabancıların değil, yerlilerin de “carry trade” dalgasına dahil olduğunun bir işareti.